1847 yılında Gabrovo’da Vasil Aprilov’un başını çektiği şehrin büyükleri, ülkemizde ilk laik okulun binası için kaynaklar toplamak üzere “Sveta Troitsa” kilisesinin avlusuna girdi. Vasil Aprilov, 2 bin 500 kuruş bağışladı, ama davasının hayata geçirilmesine sevinemedi, çünkü aynı yıl Galati’de veremden öldü.

On yıllar sonra ressam Tsanko Lavrenov’a yağlı boyalı bir tablo resmetmesi için bir sipariş verildi. Eseri, “1847 yılında Gabrovo’da Vasil Aprilov tarafından düzenlenen ve sırasında Bulgaristan’daki ilk lisenin inşa edilmesi için kararın alındığı ilk ilim toplantısı” uzun ismini taşıyor. Tablo, geçen yüzyılın 60’lı yıllarında Gabrovo’nun “Podem” fabrikasından sipariş edildi ve bir şaheser haline geldi.

Ressam Tsanko Lavrenov’un torunu Lavren Petrov, konuyla ilgili olarak şunları anlattı: “Dedem, Gabrovo’yu ve tarihini anmak ve ebedileştirmek istediği için bu anı, Vasil Aprilov’un yönettiği ilk ilim toplantısını seçmiştir. Tabloda eski Gabrovo şehri ve yakındaki nehir resmedilmiştir. Bugün bunlar pek kaliteli olmayan bir fotoğrafta görülebiliyor. Elimizde sadece tablonun kalemle yapılan ön resmi var. Ve bu, Tsanko Lavrenov’un fevkalade eserinden kalan son izdir. “Podem” fabrikasının kabul salonunda birkaç on yıl kaldıktan sonra tablo, fabrikanın özelleştirilmesiyle beraber gizemli bir şekilde kayboluveriyor. Ama bu tablonun kaderi, daha yaklaşık yüz eserin kaderininki gibidir. Tablonun bulunmasını Ulusal Kültür Sarayı ve “Tsanko Lavrenov” vakfı vazife görmüştür."

Ressam Tsanko Lavrenov’un doğumunun 120’nci yıldönümü vesilesiyle Sofya Şehir Galerisi’nde ressamın esleri sergilenmektedir. Şu an ise sanat tarihi uzmanlarından oluşan bir ekip, Tsanko Lavrenov ve yaratıcılığı hakkında 400 sayfalık bir eser hazırlıyor.

Lavren Petrov şunları da anlatıyor: “Benim için araştırma ve hiçbir zaman onlara varacağımız düşünmediğim tabloların keşfedilmesi ile ilgili bütün bu yaşantı heyecan vericiydi. Mesela Sofya Üniversitesi’nin “İlahiyat Fakültesi’ndeki Rila Manastırı’nı gösteren fevkalade tabloyu keşfettim. Hatta özel koleksiyonların bir parçası olan çalışmalarına da ulaşabildik. Bir Plovdiv kilisesinde ise dedemin 1935 yılında Sveta Gora’da /Aynoroz, Kutsal Dağ/ yaptığı Az. Georgi’nin mucizevi ikonasının bir kopyasını bulduk.”

Tsanko Lavrenov, 1896 yılında Plovdiv’de dünyaya geldi. Güzel sanatlar alanında eğitimini tamamlayamasa da zamanının en iyi ressamları arasında yer almayı başardı. Doğduğu şehrin manzara tabloları ve manastır resimleri fevkaladedir. 1978 yılında Sofya’da dünyaya gözlerini yuman ressam Tsanko Lavrenov’un tabloları, Prag, Budapeşte, Varşova, Batı Berlin ve Moskova’da sergilenmiştir.

Fotoğraf: BULFOTO