Sırbistan ile  sınırımız yakınındaki Trın  kasabasına yakın bir mesafede  güya bilinen ancak Bulgaristan vatandaşları tarafından da pek bilinmeyen  Breznik kasabası bulunur. Traklar ve Romalılar’dan kalma arkeolojik izlerin burada korunmuş olmasına rağmen  kasaba  turistler arasında büyük yaygınlık kazanmış değildir.

Aniela Asenova  bu bölgenin her türlü gelişmeleri ile ilgilenen bir tarihçidir. Kendisi  yerel okul öğrencileriyle uzun yıllardır  Breznik ovasını dolaşarak  kasabanın  binlerce yıl süren tarihçesne ilişkin  artefaktlar araştırıp topluyor. Onun tarafından  kurulan okul müzesindeki eksponeler arasında  bir Trak levha artefaktı yer alıyor.

‚Breznik’e gelen tarihçilerin bölgemizde ilginç bir şeyin bulunmadığını iddia etmelerine rağmen bu böyle değil, diyor Aniela Asenova ve sözlerini şöyle sürdürüyor:

‚Öğrencilerimle birlikte  ortaya çıkardığımız  eski kilise, içinde farklı putların bulunduğu  putperest mabedleri, haçları ayrıntılarıyla tasvir etmişiz. Bu tür haçlar,  eski kilise ve manastırların  .kurulmuş olduğu mekânlarda bulunduruluyormuş. Örneğin, Osmanlı egemenliği sırasında  yıkılan bir kilisenin yerine yerliler buna  bir işaret olarak bir  taş haç koyuyormuş. Bu haçlar çok ilginç. Bir dairenin  ortasına haç konulmuştur. Kasabamıza gelen İtalyanlar  bu haçları çok ilginç bulup Templier  haçlarına benzeyişinin farkına vardılar.Bu haçlar Batı Bulgaristan’a özgü olduğundan  onların bu bulgusu beni adeta şaşırttı. Ne ki, bu tür haçlarla ilgili bir araştırma mevcut değil. Görevimiz hangi köyde, hangi  mekânda nasıl haçların bulunduğunu saptamaktı. Arkeologlar, arzusu ve mali kaynakları varsa  buraya gelip haçları araştırabilir. Ne yazık ki, bizden sonra defineciler gelir. Örneğin günlerden bir gün  öğrencilerimle beraber  İzvorska höğüğüne gidince  definecilerin kaçtıklarında yere attıkları  kazma ve kürekleri gördük. Kazdıkları hendeklerin derinliliği 50-60 sandimetreydi.’

Bunları anlatan Aniela Asenova kasabanın sadece  tarihsel  zenginlikleriyle gururlanmadığını belirtirken şöyle dedi:

‚Yöremizde çok sayıda  şifalı su kaynakları var. Yaşlıların anılarına ve kimi efsanelere dayalı olarak  bu kaynakların da  listesini de yaptık.Bunların çoğu göz hastalıklarına iyi dermandır.’

Bunları izah eden Bn. Asenova, bu su kaynaklarının  bugünlerde de  çok insan tarafından  ziyaret edildiğini, yanıbaşlarında  bu suyun şifalı etkisini görmüş insanlardan kalma işaretlerin bulunduğunu anlatıyor.

Bırdoto yükseltisinden gelen ve kadim zamanlardan bilinen maden suyu örneğin demire zangindir.  1907 yılında  Breznik sakinleri  demir içeren maden suyunu Londra Exposu’nda teşhir ederek  altın madalya kazanmışlar.  Bırdoto yükseltisi eteklerinde bulunan ‚Aziz Petka’ kilisesi önündeki çeşmeden  akan su daha az miktarda da olsun yine demir içeriyor. Milli önem taşıyan bir kültür anıtı olmasına rağmen,  Breznik’ten geçen turistlerin  bu kilise hakkında bilgisi yok.  Aniela Asenova ve öğrencilerinin çalışmaları sayesinde bu kilise şimdi daha büyük yaygınlık kazanıyor. Onlar turistleri kasaba meydanında karşılayıp  kiliseyi ziyarete davet ediyor ve tarihçesi hakkında ilginç bilgiler sunuyorlar.

Aniela Asenova öyküsünü şöyle sürdürüyor:

‚Burada ilk önce bir Trak  tapınağı varmış. 15’inci asırda  bir kilise inşa edilmiştir ancak Kara Feiz adlı Osmanlı ordu yöneticisi onu yerle bir etmiş ve ardından yerli  papazlar kiliseyi yeniden kurmuştur.Kilise avlusunda  Osmanlı mezar taşları var,. kasabanın camiinden oraya taşınmıştır.’

.Aniela Asenova’ya gore  bunlar Osmanlı el  sanatlarının örnekleridir.Öte yandan  kiliseyi ziyaret eden bütün yabancılar: ‘İşte, İslam ile Hıristiyanlık arasında  hoşgörü, tahammül mevcuttur’ derler.

Aniela Asenova devamla, 1858 yılında meydana gelen deprem sırasında  Sofya’nın ‘Aziz Nedelya’ kilisesinin  kubbeleri yıkıldığında  Breznik  yoksullarının emeğiyle, varlıklılarının paralarıyla  yardıma koşmuş olduklarını anlatıyor. Ve onlara  minnettarlık ifadesi olarak  1765 yılından kalma  dini kitapların armağan edilmiş olduğunu söylüyor.

‘Bu dini kitapların içinde  çok sayıda tarihi gelişme yer aldığı için  bunlardan Breznik’te olupbitenler ve  halkı hakkında  bilgi edinilebilir. Kasabamız hakkında bildiklerimin bir kısmı oradan kaynaklanıyor.’

Breznik kasabasının ismine gelince Aniela Asenova şunları anlatıyor:

‘Bırdoto yükseltisinin Doğu kesimi kayınağaçlarıyla kaplıymış. Aynı mekânda sadece  Prof. Dimitrina Mitova- Conova’nın  eserlerinde bundan bahsedildiği ve diğer arkeologlar tarafından söz edilmeyen eski bir Trak tapınağı bulunur.  Bunlar, kayalığın içine oyulmuş olan  taş dairelerdir ama değirmen  taşları değildir. Üzerinde  muhtemelen şarap akıtılmasına yarayan oluklar var. Bu kilise ki, Güneşin  doğuşuna ve kayınağaçlarına  bakıyor. Kasabamızın ismi ise kayınağacının Bulgarcasından geliyor.’

Çeviri: Neli Dimitrova
Fotoğraflar: Miglena İvanova