Bulgaristan vatandaşları, İsviçrelilerin 2 bin 500 Frangı değerinde garantilenmiş aylık maaşı oylayacaklarını öğrendikleri zaman kendilerine birkaç soru sordu ve bazıları kıskançlık, hayranlık, güvensizlik, onaylamama veya coşku gibi duygular hissetti. Ülkemizdeki insanlar, kendilerinin yaşadıkları gerçeği unutmaya çalışarak hayal etmeye başladılar. Çünkü Bulgaristan’daki gerçek, böyle bir sorunun, şimdi ve yakın gelecekte de sorulmasını imkansız kılıyor. İsviçrelilerin oylamasının olumsuz sonuçlarını öğrendikten sonra ise Bulgarlar hayal kırıklığına uğradı, ama aynı zamanda da sadece kendilerinin değil İsviçrelilerin de böyle bir lüks ve refah sağlayamadığı konusunda teselli oldu.

İsviçrelilerin devrimci fikrinden doğan tartışmalara birçok uzman, sendikacı, ekonomi uzmanı ve sosyologlar katıldı. Bu durumda tabii fikirler çok yönlüydü ve “bu fantezidir” sözlerinden “bizde de mümkündür” iddialarına değişiyordu.

Ama gerçekler ne diyor acaba? İsviçre’de kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, yılda yaklaşık 60 bin dolardır, Bulgaristan’da ise 20 binin altında, yani üç kat daha azdır. Belli ki İsviçre’de kişi başında ayda 2 bin 260 avroluk para tutarının, normal şartlarda iyi bir hayat için bir asgari para tutarı olarak kabul ediliyor. Bulgaristan’da, dört üyeli bir aile içinde bir kişi başına ayda en az 280 avro gerekli olduğu düşünülmektedir. Ortalama aylık ücret 500 avro, asgari ücret ise 210 avro, ortalama emeklilik maaşı ise ayda yaklaşık 180 avrodur.

Fazla rakam vermeye gerek yok. Bulgaristan AB’de en yoksul ülke, İsviçre ise dünyanın en zengin ve gelişmiş üç ülkeden biri. Bu, birçok Bulgaristanlının İsviçre’deki son referandumu neden anlayamadığını açıklıyor. Orada ve buradaki yaşam standardı ile ilgili sorunlar çok farklıdır. Orada insanlar, Gravyer peynirindeki delikleri kalitesini belirlemek için sayıyorlar, burada ise elektrik faturasını ödeyip ödeyemeyeceğini anlamak için cüzdandaki delikleri sayıyorlar.

Garantilenmiş aylık maaş fikri, dünyada ve Bulgaristan’da biliniyor. Daha üç yıl önce bu sosyal-ekonomik önlemin taraftarları, el ele verip böyle bir girişimin ekonomik, sosyal, siyasi, demografik ve kültürel önceliklerini konuşmaya başladı. Böyle bir önlemin çok ciddi ekonomik, sunun sonucunda da siyasi, sosyal ve kültürel boyutları var. Pratikte bu, bir ekonomik istikrar ve öngörülebilirlik seviyesi sağlıyor. Böylece bütün sosyal yapıda ve siyasi sistemdeki ilişkiler istikrara ve dengeye kavuşuyor. Ama bütün bunlar için sosyal-ekonomik yapının belli bir olgunluğu olmalıdır. Çağdaş Bulgar toplumu söz konusu olduğunda böyle bir olgunluktan bahsetmek daha erkendir.

Buna birkaç diğer rakam ve gerçek işaret ediyor. Bulgaristanlıların yüzde 70’inin banka tasarrufları yok. Bakan makamı için verilen ücret ancak 2 bin avrodur. Bu bağlamda İsviçrelilerin reddettiği garantilenmiş aylık maaşın, Bulgar gerçeğinde özel sektörde az kişilerin bile hayal edebildiği bir üst menajerin aylık ücreti olduğu da belirtilmelidir.

Şimdilik Bulgarlar için garantilenmiş aylık maaş, İsviçre peyniri gibi, tatlıdır, ama pahalı ve erişilmez bir zevktir.

Çeviri: Rayna İvanova