Bir yıl önce Fransa’nın Bulgaristan Büyükelçisi Ksavie Laper Caban, skandal bir gerçeği medyadan duyurdu. Fransız “Belvedere” şirketi bir Bulgar hakim kadının yardımıyla çalındı. Büyükelçi yargı sisteminde “çürük elmalar1 iddiasını ortaya attı, söz konusu “çürük elmalar” sayesinde isteyen her işletmenin sahiplerinden çalınabileceğini vurguladı. Bu iddialar yargı sistemindeki noksanları öne attığı gibi, karlı işletmeleri çalma olaylarını su yüzüne çıkarttı ve alevli tartışmalar yarattı. Sahipleri anlamadan satılan işletmeler, şirketler veya hiç olmamış iş sözleşmelerinden toplanan güya akıl almaz borçlanmalar, sanal şirket hırsızlarının uyguladığı yöntemlerden sadece bazıları.

Ticaret Sicilindeki kayıtların serbest ve çok kolay oluşu bu işletme hırsızlığını kolaylaştırıyor. Noterler Odası Başkanı Krasimir Katranciev de aynı görüşü paylaşıyor:  “Belirli evrakları yatıran herkes şirket sahibi olabilir, çünkü ciddi bir kontrol mekanizması yok. Bazı evrakların noter tasdikli olması şartı var. Fakat bu evraklar yeni “sahip” tarafından sahte noter tastiğiyle veriliyor, bazı evraklarda bu bile istenilmiyor. Örneğin siz benim firmayı yönetmek isterseniz, bir dilekçe sunuyorsunuz, bugünden itibaren bu şirketin yöneticisi ben olacğaım diyerek, durum tespiti üzerinde ciddi bir kontrol yapılmıyor. Veya kendi şirketinizi 3 bir şahsa satıyorsunuz ve bunu sahte sözleşmeyle yapıyorsunuz. Hile olaylarının %99’unda burada Noter gerekmiyor”.

Noter ve Ticaret Sicili yakında birbiriyle bağlanacak ve bilgi ile very tabanı ortak olacak. Şirket Kayıt Ajansı, şirker hisseleri, sahipler ve yönetici değişimleri ve olası hilelere karşı daha sıkı bir kontrol uygulanacak.
“Noter bundan sonra bir satış veya devir sözleşmelerini kendi siciline de kaydedecek. Aynı zamanda “Edinstvo” adlı ortak verş tabanı sistemine de sözleşmeleri kayıt ettirme yükümlülüğü getirilecek. Bundan sonra şirket sahibi ve hisse ile yönetim değişimiyle ilgili tüm değişiklikler noter tasdikli olacak ve resmi Noterler Siciline kayıt ettirilecek”.

Şirket hırsızları milyonlarca levalık kazançları olan şirket ve işletmeleri tercih ediyor. Noter Kantarciev bu hilelerin Avrupa’nın diğer ülkelerinde bilinmeyen bir eğili olduğunu itiraf ediyor: “Almanya ve Avusturya’dan ticaret hukuğu uzmanları çağırdık. Uzmanlar buradaki liberal şirket kayıt ve işlem rejimi karşısında hayrete düştü. Bizde elektronik imza sahibi herkes evrak sunabilir. Bizde 400 binden fazla kişi elektronik imza kullanıyor. Onun sahtesini yapmak zor, ancak bir zamanlar birçok kişi kendi kimlik verilerini satıyordu, kimlik verileri hırsızlığı da yaygın.Bu süreç control edilemiyor. Şimdi ölmüş kişilere bile elekronik imza alınabiliyor. Vekaletname vererek isteyen herkes elektronik imza sahibi olabilir, yine onun hiç haberi bile olmadan bu yapılabilir.Bizdeki sorun elektronik imza değil, onunla suistimal olaylarının çoğalmasında gizlidir. Kontrol de oldukça düşük.  

Şirket ve işletme hırsızlığı olayları on yıldan beri devam ediyor. Adalet Bakanı Ekaterina Zaharieva şu an Ceza Kanunda değişiklikler öngördüklerini ve şirket hırsızlığı cezalarının artması amaçlanıyor. Şimdiki kanuna göre iki yıl hapis cezası öngörülürken, bu cezanın 6 yıl hapis cezasına çıkarılması teklif ediliyor.Savcılık tarafından soyut, sert ve ciddi önlemler alınmazsa, cezalar kimseyi korkutmayacak.

Çeviri: Sevda Dükkancı