Kamu finansları her yerde zaman zaman ıslah edilmeye muhtaçtır. Bu yıl ülkemizde bu ıslah, geleneksel bahar temizliğine denk geldi ve bizzat Başbakan Boyko Borisov, yaklaşık 1 milyar avroluk kamu ihalelerini durdurarak örnek verdi. Bunun üzerine Rekabeti Koruma Komisyonu KZK da kolları sıvadı. KZK uzun zamandır günahkâr olduğu sanılan akar yakıt piyasasını yola getirmeye çalışıyor, fakat büyük akaryakıt istasyonu zincirleri arasında kartel anlaşmalarının olduğu ve ülkede çalışan tek rafinerinin tekel durumunu kötüye kullanmakta olduğu yönünde kamuda gayet yaygın olan kuşkuları teyit edecek delilleri toplamayı şimdiye kadar bir türlü beceremiyordu. Rekabeti Koruma Komisyonu tarafından yapılan açıklamaya göre gerekli deliller artık toplandı ve gerçek soruşturmanın zamanı geldi.

Anlaşılan KZK, dünyada petrol fiyatları rekor düzeyde düşük olurken ülkedeki benzinliklerde benzin ve dizel fiyatlarındaki düşüş temposunun çok geride kaldığını kastediyor. Üstelik çok tartışmalı olmakla beraber çok güçlü ve nüfüzlu bir Varnalı işadamı, aylardır kartelin var olduğunu ve fiyatların bu kartel tarafından belirlenmekte olduğunu fiiliyatta gösteriyor. Piyasanın mantığına göre hareket eden bu işadamı akaryakıt çeşitlerinin yüzde 20 oranında düşük olan fiyatlar üzerinden satıyor.

Komisyon şimdi aralarında dünya markaları olmak üzere 7 en büyük benzin ve dizel bayisini hedef almış bulunuyor. Başbakan Yardımcısı Tomislav Donçev, bu kararın dünya çapında çalışan büyük kamu şirketlerini de kapsadığın için cesur bir karar olduğunu kaydetti ve Komisyon’a her türlü desteği sağlayacağını açıkladı.

Kartelleşmenin ispatlanmasının zor ve zaman alıcı bir iş olduğu Rekabetten Koruma Komisyonu tarafından da itiraf ediliyor, fakat KZK bu sefer sonuna kadar gitmek konusunda kararlı olduğunu saklamıyor. Netice ise tüccarlar için çok nahoş olabilir. Yıllık cironun yüzde 10’u oranında para cezası, hiç te küçümsenecek bir yaptırım değil, çünkü piyasa küçük olsa bile Bulgaristan yakıt fiyatlarının en yüksek olduğu beş Avrupa ülkesinden biridir. Yani yüklü miktarda para söz konusu. İtibar ve prestij zedelenmesinin de ayrıca somut ekonomik ve finansal boyutları olur muhakkak.

Vatandaşlar, KZK’nin yüksek fiyatlara karşı atağını takdirle izliyor, üstelik Maliye Bakanı Vladislav Goranov’un şahsında yönetimin her şey yolunda giderse eğer benzinliklerde fiyat düşüşünün beklenebileceğine ima etmesi şöförleri sevindiriyor. Komisyonun sırf perakende yakıt ticareti yapanların değil yakıt üreticilerinin tutumunu da araştırma planları da umut veriyor. Ülkemizde tek petrol rafinerisi olan Rus Lukoil rafinerisi, tekel durumunu kötüye kullandığı düşünülüyor, çünkü evraklara bakılırsa rafineri, ülkenin dışına iç piyasaya göre daha düşük fiyatlar üzerinden satış yapıyor.

Ülkemizdeki yakıt piyasasında serbest rekabet kurallarının savunulması niyetleri övgüye değer. Bununla birlikte bu niyetlerin sonuç verip vermeyeceğini şimdiden kestirmek epey zor. Rekabeti Koruma Komisyonunun piyasa kurallarının ihlallerine karşı açtığı savaşın gerekçeleri epey inandırıcı olsa da petrol devleri ile mücadele etmek kolay olmayacağı da kesin.

Çeviri: Tanya Blagova