“Sonbahar geldi çattı mı, sarı buğdaylar ekilir, şaraplar fıçılara doldurulur, delikanlılar dünür gönderir, beyaz kızlar ise nişanlanır...Dimo İvana’yı istemek için dünür gönderdi, ancak kızı ona vermediler...”. Dobra Savova’nın şarkısında böyle söyleniyor. Tarladan, bahçeden mahsülün toplanmasıyla ve kır işlerinin sona ermesiyle birlikte sonbahar aynı zamanda da “resmen” eş seçmek için en uygun zamanın geldiği demekmiş. Gençler arasında görüşmeler, sedenkalarda, yani özel toplantılarda gerçekleşir, ancak daha yaşlılar onları çok dikkatlı bir şekilde yakından takip edermiş. Fakat kızılcıklar Eylül ve Ekim’de olduğu için “Kızılcıklar oldu mu, sedenka zamanı demektir” deyimi yaygınmış. Sözüm ona “sedenkalar” yani toplantılar birkaç tür olurmuş. Mesela, mısır soyma zamanında ev sahipleri konu komşuyu bir araya topladıysa, buna “mısır soyma toplantısı” denirmiş. Aynı zamanda da çeyiz için yün bükme toplantısı ise, ona “bükme” toplantısı denirmiş.
Büyük Bulgar aydını, yazar ve şair Lüben Karavelov, 1878 yılında bizzat kendi gözüyle gördüğü bir “sedenka” geleneğini şöyle kaleme alıyor: “Büyük köy ve şehirlerde, bu söz konusu eski halk geleneklerini anlamını çoktan yitirmiş. Ancak ve ancak küçük köylerde korunmuştur, hele hele şoplarda. Sonbahar gelip çatınca, yani yerli, Bulgar halkı tarladan bahçeden mahsülü topladıktan sonra, bağ bozumu geçtikten sonra, işte o zaman “sedenka” zamanıdır...Her genç kız ve genç gelin, bu sedenkalara işinle beraber gelir. Bazıları diker, bazıları, örer, bazıları iğ büker. Ev sahibi hanım, onlara yemek ikram eder ve daha sonra herkes işinin başına oturur. Bu arada masallar anlatılır, şarkılar söylenir. Artık şafak sökülmeye başlayınca daha yaşlı kadınlar gençlerin işini değerlendirirler.”
Çeviri: Şevkiye Çakır
Lahey, Hollanda'nın güneyinde bir yönetim merkezi, Kraliçe'nin yaşadığı ve çalıştığı yer... Bu şehri Bulgar folkloru ve gelenekleriyle ilişkilendirmek pek akla gelmez. Ancak gerçek şu ki Lahey'de Bulgar halayına, rachenitsa’lara ve Bulgaristan’a özgü..
Yurt dışındaki Bulgar halk oyunu topluluklarının sayısına ilişkin istatistik veriler bulunmasa da dünyanın dört bir yanına dağılmış olan bu amatör grupların Bulgaristan ve dünyanın geri kalanı arasında canlı köprü oldukları şüphe götürmez...
“Balkanlar’da Barış” adı ile 23. Sü düzenlenen Uluslararası Güneybatı Folklor Festivali kapsamında 30 Mayıs ile 2 Haziran günleri arasındaki dönemde Bulgaristan’ın dört bir yanından folklor toplulukları bir araya gelecekler . Yarışma niteliği..