Bulgaristan, “Kozloduy” atom santralinde yedinci ünite inşa edecek. Bu, istifa eden “Oreşarski” kabinesinin son kararlarından biridir. Söz konusu sözleşme, Temmuz ayının sonunda Amerikan “Westinghouse” şirketi ile imzalanmıştır. Yeni ünitenin kapasitesi 1100 megawatt olacak. Reaktör ise 60 sene boyunca kullanılabilecektir. Geçen hafta “Kozloduy” atom santralinin icra müdürü İvan Genov, eğer yeni reaktör inşa edilirse megawatt saatte elektrik fiyatının 10 avro ile artacağını bildirdi.

Bu açıklama, sürpriz oldu, çünkü şu ana kadar proje ayrıntılara girilmeden Bulgaristan için “olağanüstü elverişli” olarak tanıtılıyordu. Yeni ünite ile ilgili ayrıntıların büyük bir bölümü gizli kalıyor ve bununla bu büyük enerji projesi de sayısız şeffaf olmayan, ama Bulgaristanlılara enerji sektörünün gelişimine çözüm olarak satılan kararların yanına sıralanıyor. Projelerin çoğunun enerji alanında olduğu dikkat çekiyor. Mesela “Maritsa İztok” termik santralleri ile ilgili 2001 yılında gerçekleşen ve uzun yıllar için elektrik fiyatını sabitleştiren işlem, enerjimize hala yüktür. Belene yakınında skandallar ile bilinen yeni atom santrali ile ilgili proje de bundan farklı değildi. Projenin, durdurulmasına rağmen Rosatom ile yargı olayı sonucu mali yükü giderilmiş değildir.

Ön verilere göre “Kozloduy”daki yeni Amerikan reaktör, yaklaşık 4 milyar avroya mal olacak. Şu an bundan fazlası bilinmemektedir. Sorular ise çoktur. Nihai fiyat bu mu, ya da enflasyon ekleri de mi olacak? Reaktörün inşa edilmesinden sonra gelirler nasıl bölünecek? Eğer proje hayata geçirilmezse tazminat ne olacaktır? Çevre, nüfus ve ekonomi için riskler nelerdir? Ve en önemlisi nükleer enerjiden atıklarla ne olacak? “Kozloduy”daki iki Rus reaktörden atıklar, Rusya’ya naklediliyor.

Bulgaristan, “Belene” atom elektrik santralinin gerçekleştirilmeyen inşaatı için milyarlar harcadıktan sonra, AB’nin en yoksul ülkesinin vatandaşlarının, ortaya çıkan her büyük projeye kuşkulu olması gayet normaldir. Bunun başlıca nedenlerinden biri, “Belene” projesindeki şeffaflık eksikliğidir. Hatasından kıssadan hisse almasına rağmen Bulgaristan aynı yanlışı yeniden yapmak üzeredir. Görüldüğü gibi herhangi parlamenter çoğunluğun devamlılığı ve siyasi çıkarların giderilmesi, uzun vadeli milli çıkar uğruna Bulgaristan’ın güçlü yanı değildir. “Kozloduy” atom elektrik santralinde planlanan yedinci ünitenin de kendi jeopolitik önemi vardır. Amerikan yatırımları vasıtasıyla Bulgaristan, ülkemizin Rusya’ya enerji bağımlılığı yüzünden Moskova’nın AB’de “Truva atı” olumsuz imajını yenebiliyor. Bu bağlamda bu ve her sonraki altyapı projesi ile ilgili kararların, ülkemizin ekonomisi ve siyaseti için uzun vadeli sonuçlar göz önünde bulundurularak şeffaflık durumunda alınması daha da önemlidir. Çünkü bu büyüklükteki her ekonomi projesi, aynı zamanda siyasi projedir.

Çeviri: Rayna İvanova