Yaklaşık bir ay önce Bulgaristan’da banka sektöründe kriz patladı. Siyaset-medya işiyle ünlenen Korporatif Ticaret Bankası, geçici olarak kapatıldı ve Bulgaristan Merkez Bankası’nın yönetimi altına geçti. Korporatif Ticaret Bankası, Bulgaristan’da sıradan bir ticari bankadır ve ülkemizde büyüklüğü açısından dördüncü bankadır. Korporatif Ticaret Bankası,çoğunlukçu sahibi Bulgartüzelkişi olan, resmi olaraksahibi Bulgar şirketlerindir. Birkaç yıldan beri banka hakkında geniş ilgileri, büyük ekonomik ve son zamanlarda siyasi etkisi konusunda çeşitli bilgiler yaygınlaştırılıyordu. Bu vesileyle “Financial Times”, Korporatif Ticaret Bankası’nın çöküşünün, iş ile siyasetçiler arasında sağlıklı olmayan ilişkilere dikkati yönelttiğini yazdı.

Korporatif Ticaret Bankası’nın kapatılmasından ve yatırımcıların bunun sonucundaki paniğe kapılmasından sonra Bulgar sahipleri olan ve Bulgaristan’ın üçüncü büyük bankası olan FiBank da baskı altında kaldı. Yeniden Bulgaristan Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı, Brüksel’in onayı ile neredeyse sınırsız bir mali destek vaadederek durumu kurtardı. Bunun sonucunda ülkemizdeki başlıca mali makamların kararlı ve yerinde eylemleri sayesinde banka krizinin önüne geçildiği izlenimi yaratıldı. Ama geçen Cuma günü bildirilen bilgi, bütün toplumu sarstı. O zaman Bulgaristan Merkez Bankası, bağımsız denetimcilerin geçici olarak kapatılmış Korporatif Ticaret Bankası’nın yoklamalarının sonuçlarını duyurdu. Bulgaristan Merkez Bankası’nın Başkanı İvan İskrov’un duyurdukları ürkütücüdür. 2.7 milyar avro değerinde toplam verilen kredilerin yüzde 70’i, kuşkuluydu, banka sahibi olan kişinin maliyeti olan veya kendine yakın olan kişilerin maliyeti olan şirketlere verilmiştir. Bu kredilerin, bir zamanlar iade verileceği konusunda hiçbir güvenli garanti yoktur. Bu dev para miktarı yanında bankadan 100 milyon avrodan fazla değerinde olan yarım ton banknotun çuvalda çıkarıldığı haberi neredeyse hiç mi hiç dikkatleri çekmedi. Bu suçlayıcı versyonun daha sonra kaldırılmasına rağmen Bulgar basını, “Yüzyılın Soygunu” diye haykırdı.

Bulgar makamları, bu defa da kararlı bir şekilde halkın çıkarlarınıgözetmeye karar verdiler. Korporatif Ticaret Bankası, iflas edecek, içinde değerli her şey bankanın sahip olduğu ve yakın zamana kadar Fransız Credi Agricole’nin bir şubesi olan diğer küçük bir bankaya nakledilecek. Müşterilerin ilgilerinin korunması için küçük banka devletleştirilecek ve devlet tarafından desteklenecek. Bu, Bulgaristan Merkez Bankası’nın istikrar planıdır. Bununla Bulgaristan Merkez Bankası banka krizinin sorunlarını çözmeyi umuyor.

Alizatörler ve yorumcular, Bulgaristan’da şimdiki mali kizin iki çok önemli boyutu üzerinde vurgu yapıyor. Onlara göre krizin suçlusu, yıllar süren sorunlara rağmen ticari bankalar üzerinde yeterince sıkı ve zamanında kontrol uygulamayan ve bazılarına cezasız olarak kuralları ihlal etmelerine izin veren Bulgaristan Merkez Bankası’dır. Bulgaristan Merkez Bankası’na bu suçlamalar, Bulgaristan Merkez Bankası’nın baş denetimcisinin krizin tam başından önce soruşturulduğundan doğrulanıyor. Bulgaristan Merkez Bankası da denetim sisteminde kusurlar olduğunu itiraf etti, ama bunun için yasayı suçladı ve parlamentodan yasada acil değişiklikler istedi. Ülkemizin mali sistemindeki sorunların çözümü için ikinci kilit unsur, vaadedilen devlet yardımı ile ilgilidir. Makamların bir yerden bulması gereken ve gereksinim durumunda kullanılabilen 1 milyar avrodan fazla bir para kaynağı söz konusudur. Bu kaynaklar, sadece yeni kamu borcundan gelebiliyor, ama o zaman ülkemizin, açık tavanı konusunda bütün Avrupa istemlerine uyan sıkı mali politikasına veda etmesi gerekecek ve böylece ülkemiz Brüksel’den yaptırımlar ile yüzleşebiliyor.

Öte yandan Bulgar makamları tarafından aranan Korporatif Ticaret Bankası’nın sahibi Tsvetan Vasilev, artık bir aydan beri Viyana’da bulunuyor ve oradan suçsuz olduğunu ve müşterilerinin çıkarlarının korunması için her şeyi yapacağını iddia ediyor. Bu arada bankanın dört üst düzey görevlisi, tutuklandı, ikisi ise daha sonra serbest bıraklıdı.

Ülkemizdeki banka ve mali sistemindeki sarsıntılar, öyle bir büyüklük aldı ki Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, parlamenter siyasi güçler, yürütme organları ve Bulgaristan Merkez Bankası’nın yönetimi ile olağanüstü danışmalar yapmak zorunda kaldı. Çünkü zaman ilerliyor, oysa Bulgaristan Merkez Bankası’nın belirlediği istikrar önlemleri herkes tarafından desteklenmiyor. Bulgaristan Merkez Bankası’nın kurtarma planına göre her şey önümüzdeki Pazartesi gününe kadar yolunda olmalı. O zaman çöküş yaşayan Korporatif Ticaret Bankası’nın yerine yeni Devlet Ticaret Bankası kapılarını açacak.

Çeviri: Rayna İvanova