2001 yılında New York’ta meydana gelen 11 Eylül  saldırısı, beklenmedik, son derece brutal olmakla birlikte önemli bir soruyu gündeme taşıdı. Büyük ve feci tufandan sonra Dünya, ayakta kalabilmek için nereden besleneceği sorusu doğdu. Söz konusu saldırı, tüm yenilebilir tarımsal bitkilerden tohumların muhafaza edilmesi amacıyla kurulan bankanın zenginleştirilmesi fikrine hız verdi. Buna benzer banka, Avrupa’da 2008 yılından bu yana faaliyet gösteriyordu. Yeni “Nuh Gemisi” Kuzey Kutbundan 1000 kilometre mesafede, Noveçtopraklarında, Spitzbergen takımadalarının buzulları arasında bulunuyor. Burada buz kayası altında “bereket deposu” bulunuyor ve bu depoya ancak ve ancak görevli bir kişi girebiliyor. Hatta tohum deposu, nükleer saldırıya bile dayanıklıdır. Kayalar arasındaki tohum deposu Norveç’e ait olurken, tohumların sahipleri ise oraya tohum gönderen ülkeler. Gerektiği zamanlarda tüm dünya bu tohumlardan yararlanabilir.

Bu yılın Ekim ayında Bulgaristan ilk defa “Dünya tohum hazinesine” katkıda bulunacak. Büyük bir katkı, çünkü Bulgaristan’ın “Gen Bankası” Rusya ile Almanya’dan sonra üçüncü en zengin buğday tohum hazinesine sahip. Sadovo Bitki Genetik Kaynakları Enstitüsünde “Gen Bankasından” sorumlu Doktor Gergana Deşeva, 3000’den fazla bitki cinsinden 58 bin örnek var, ki her bitkiden 2 500’er tohum bulunuyor. İlk bitki örnekleri, 1951 yılında enstitüde toplanmaya başlamış. “Gen Bankası” bugünlerde 30.kuruluş yıldönümünü kutluyor. Söz konusu “Gen Bankasında” şifalı ve ilaç yapımında kullanılan bitkiler, uçucu yağ, eterik, teknik bitkiler korunuyor. Bulgar tohumlarının dışında uluslararası tohum değiş-tokuş programı çerçevesinde gelen tohumlar da korunuyor. Bugün Sadovo Enstitüsünde 150 milyondan fazla tohum, buzlu depoda eksi 18 derece korunuyor.

Burada ilginç olan, buzlu “Nuh Gemisi”nde depolanan ilk Bulgar tohumlar, Bulgaristan’dan değil de, yıllar boyunca tohum değiş-tokuşu yaptığımız ülkelerden geliyor. Bulgar tohumlar, Suriye, Almanya, Rusya, İsviçre, Kolümbiya, Holanda, Filipinler, İsveç ve ABD’de odaklanan Gen Bankaları tarafından gönderilmiştir. Şu anda Nuh Gemisinde  Bulgar bitki cinslerinden 1877 kutu muhafaza ediliyor. Onların üzerinde “Bulgaristan’dan geliyor” yazısı yer alıyor.

Ancak onlar doğrudan Bulgaristan’dan gelmiyor.

Ekim ayında Bulgaristan resmen “Global Bitki Bankasına” numuneler gönderecek.

Doktor Deşeva, “Tahıl, buğday, bakliyat, teknik, uçucu, sebze ve şifalı bitki tohumları olmak üzere hemen hemen tüm bitki örnekleri göndereceğiz. İlk başta 1000-2000 numuneden bahsediyoruz. Daha sonra gerisi de gelecek.”

İlk başta özel olarak kurutulmuş buğday, arpa, nohut, mısır, sorgo, fasulye, bakla, mercimek cinsleri Norveç yolunu tutacak. Çağdaş Bulgar “Nuh Gemisi”, AEGİS ismini taşıyan bilgi değiş tokuş sisteminin bir parçasıdır.

“Nuh’un Gemisi” isimli bitki hazinesinin bir görevi daha var- Dünyamızda yok olmakla yüz yüze gelen bio çeşitliliği korumak. İnsanoğlu tarihinde 7000 bitki türü yetiştirilmiştir. Ancak bugün çiftçiler, ancak 150’den fazla bitki yetiştiriyor. Ayrıca ancak 12 sebze soframızda yer alıyor. Her bitki, genetik çeşitlilik kaynağıdır. Mesela 100 bin farklı çeşit pirinç var. Tabii ki, Spitzbergen’deki Gen Bankasında GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) bitkilerinin girmesine izin verilmiyor.

Uzmanlara göre, iklim değişikliklerine bakılırsa, bitkiler hakkında toplanan bilgiler, bir gün altından daha değerli olacaktır.

Çeviri: Şevkiye Çakır