Duke ecur përgjatë kalldrëmit të Çarshisë, na bie në sy një tabelë e madhe, e cila na tregon se po kalojmë pragun e shekerxhijnicës (ëmbëltores). Në dritare gjenden ëmbëlsira me emra jo real, të panjohur dhe madje të çuditshëm për vizitorin e papërgatitur. Si ta përshkruajmë, për shembull, pestill - një delikatesë tipike e bërë nga kumbulla të thata, që njihet në rajon si "çokollata e Gabrovos", ose ballsuxhukun, reçelin e bardhë dhe karamelet e copëtuara. Llokumi është gjithashtu ndër ëmbëlsirat e panjohura për të huajt, pasi ai shërbehet me arra, i pastër dhe natyral – pa esenca.


Gjëja më e rëndësishme është që gjithçka është e bërë me dorë dhe nuk shtohen konservues. Këto ëmbëlsira i rezistojnë kohës fal sheqerit natyral, i cili përdoret për prodhimin e gjithçkaje në ëmbëltore - na siguron Nija Nikollova, e cila është vetëm 17 vjeçe, por njeh teknologjinë dhe përbërësit e pothuajse të gjitha produkteve të sheqerit:

“Ky është një biznes familjar, një vendim spontan që është marrë nga mamaja dhe gjyshja ime, të cilat kanë filluar të punojnë këtu 21 vjet më parë dhe kanë mësuar se si bëhen shumica e gjërave dhe i kanë zotëruar recetat me kalimin e kohës. Kjo është një nga punishtet më të vjetra në pazar. Ky zanat është i këndshëm, punon me njerëz, mund të mësosh receta të reja. Ne ofrojme hallvën e Veliko Tërnovos, pestill, ballsuxhuk, karamele të grira, lëpirëse të karamelizuara në formë gjeli, mafishe, ëmblsira me arra, vefera me llokum, vafera me hallvë, reçel etj. Pestilli për shembull, bëhet nga kumbullat e thata, e krahasojnë me çokollatën, por në të nuk ka sheqer të shtuar. Ngjason më shumë me reçelin, por është më i fortë se ai. Për ëmbëlsirat e sheqerit në forma të ndryshme përdorim sheqer, miell, glukozë, niseshte dhe qumësht pluhur, por jo konservues."

Vetë Nijas i pëlqen më së shumti shija e ëmbëlsirave të quajtura medenka ose ëmbëlsirave me arra të quajtura orehovki, sepse ato përgatiten nga duart e gjyshes dhe nënës së saj - Neli Bonçeva dhe Denica Pashova - mjeshtret e punishtes së sheqerit. “Unë i ndihmoj në dyqan gjatë pushimeve, tani jam gati 17 vjeç dhe për herë të parë më kanë lënë të mirëpres vetë klientët e dyqanit” – na tregon Nija Nikollova:

"Të huajt nuk kanë parë kurrë pestill dhe ballsuxhuk. Ballsuxhuku bëhet nga arrat e zhytura në musht rrushi, lëngu i ëmbël nga rrushi para se të bëhet vera. Ata shpesh nuk njohin as hallvën as reçelin e bardhë. Reçeli i bardhë bëhet nga uji, sheqeri, glukoza dhe esenca – bergamot. Shërbehet në një lugë që zhytet në një gotë me ujë. Lëpihet luga, zhytet sërish në ujë dhe më pas pihet prej saj. Ajo shkon shumë mirë me kafenë që ne përgatisim këtu në rërë. Kafeja nxehet në një xhrezve bakri në rërë dhe një xhezve mjafton për të mbushur një filxhan.

Në Bullgari përgatitet në shumë pak vende, ndërsa në Samovodska Çarshia vetëm tek ne mund të pihet një kafe e tillë. Është më e shijshme sepse zien në rërë dhe ka një aromë më të fortë. Unë e përgatis një filxhan kafeje për 2-3 minuta, por duhet pasur kujdes, sepse ka mundësi të vlojë. Nëse fillon të vlojë, hiqet menjëherë në mënyrë që të mbetet ajka. Njerëzit duan ta provojnë, ta shohin se si bëhet kafeja në rërë. Ka interes shumë të madh për kafenë dhe çdo njeri mund të ulet dhe ta pijë në tavolinat e pastiçerisë”, na tregon 17-vjeçarja Nija Nikollova, pasardhësja e mjeshtrave të punishtes së sheqerit.

Foto: velikoturnovo.info, Facebook / Nata e Samovodska Çarshia dhe Festivali i Artizanatit, Muzeu Etnografik në të Hapur "Etër"