Rilla është një mal shumë i bukur. Një prej vendeve më tërheqëse për turizëm dhe pushime, rreth 80 km. larg Sofjes, është Lugina e bukur e Akullnajës në lumin Beli Iskër. Ajo shtrihet në hyrjen e Parkut Kombëtar Rilla, midis pjesës së Musalenit dhe asaj qendrore. Atje mund të shihet tërë shumëllojshmëria e malit. Në vitin 2003 në rrjedhën e lumit u krijua shtegu ekologjik Beli Iskër. Itinerari është me gjatësi rreth 8 km. dhe është i përshtatshëm për ekskursione të njerëzve të moshave më të ndryshme.

Bëjnë përshtypje sheshet për invalidët – këta njerëz, të cilët nuk kanë mundësinë të shëtitin në shtigjet malore, mund të shijojnë bukurinë e malit dhe të dëgjojnë këngën e ujit. 8 urë të mëdha dhe 11 të tjera të vogla kalojnë mbi lumin Beli Iskër.

Ka shumë tabela, që na japin informacion për specifikat e krahinës dhe elementet e ndryshme të natyrës. Në një prej tyre është shpjeguar se emri Rilla vjen nga fjala trake “roula” – “shumë ujë”. Dhe kjo nuk është e rastit – nga ky vend burojnë lumenjtë më të gjatë, që janë me më shumë ujë në Gadishullin Ballkanik.

Në fillim të itinerarit është shënuar se vizituesi hyn në “mbretërinë e bimëve dhe të kafshëve të egra”, ku mund të shihen bimë më të ndryshme, si Geranium macrorrhizum, Viola tricolor , bari mijëfletësh (Achillea millefolium), trumza (Thymus), boronica e zezë (Vaccinium myrtillus), Geum coccineum, Cetraria islandica, kërpudha të ndryshme etj.

Nga përfaqësuesit e botës së kafshëve haset ujku (Canis lupus) dhe ariu i murrmë (Ursus arctos) – lloje të mbrojtura, të përfshira në Librin e Kuq të Bulgarisë, kaprolli (Capreolus capreolus). Ka gjithashtu lloje të mbrojtura shpendësh, si për shembull Nucifraga caryocatactes, Turdus viscivorus, Periparus ater, Fringilla coelebs etj. Në rajonin e shtegut mund të shihet arneni i bardhë (Pinus peuce), që është përhapur në tërë malin Rilla, enja (Taxus), plepi i egër (Populus tremula), lajthiza (Corylus).

Në pikën më të lartë të eko-shtegut (1528 metra), nën masivet shkëmbore – Samokovishte dhe Vidnishte, është ndërtuar sheshi i panoramës “Enja”, sipas emrit të pemëve të shumtë, ndër të cilat ai ndodhet. Denivelacioni, i cili përballohet, është 300 metra. Është unikale edhe pamja piktoreske, e cila shihet drejt luginës së lumit Beli Iskër – krahina Orllovi Skali (Shkëmbinjtë e Shqiponjës) dhe maja Sokolec (2021 metra).

Atje ndodhet shtëpia e shqiponjës shkëmbore (Aquila chrysaetos) dhe dhia e egër (Rupicapra rupicapra) – lloje të mbrojtura të regjistruara në Librin e Kuq të Bullgarisë, nën mbrojtjen e Ligjit për Shumëllojshmërinë Biologjike. Në një tabelë të madhe lexojmë se dhia e egër është endemit ballkanik. Sa për shqiponjat, ato janë shumë të mëdha – gjatësia e trupit arrin deri në 90 centimetra, ndërsa shtrirja e krahëve – deri në 225 centimetra.

Aroma e bimëve mjekësore bashkë me atë të rrëshirës është magjepsëse. Ujërat e Beli Iskërit na sjellin freski gjatë ditëve të nxehta verore. Shtegu kalon përmes livadheve plot lule, nën pemë me hije të thellë, ngjitet në shkalla prej guri, që të kalojë përmes një qilimi prej gjilpërave të pishës.

Shumë janë vendet, ku mund të çlodheni – Zdravec (Elbaroza), Kështata (Shtëpia), Ezeroto (Liqeni)... Ka gjithashtu shumë urë të vogla me emra origjinalë: Izgrev (Lindja), Dëlgija (I Gjati), Bor (Pisha), Sinia Vir (Pishina Blu)...

Nga lugina e Beli Iskërit në një sipërfaqe prej mbi 12 mijë hektarësh ngrihet Rezervati Qendror i Rillës – më i madhi në vend. Me krijimin e shtigjeve ekologjike në malin Rilla Drejtoria e Parkut ka qëllim të ruajë jo vetëm natyrën unikale, por edhe traditat dhe zejet e popullsisë vendase.

Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva

Foto: Svetllana Dimitrova