Shpërdorimi me dunat dhe me Fondin Pyjor

Viti 2012 filloi me një skandal, lidhur me pyllin bullgar. Rreth Festave të Fundvitit, Këshilli i Ministrave miratoi ndryshime në Ligjin për Pyjet, të cilat të lehtësojnë ndërtimin e ski zonave të reja malore. Ja që ditët e para edhe të këtij viti shoqëria bullgare u trondit nga një skandal të ri me terrene pyjesh.

Përsëri në periudhën e euforisë së festave, makinat gërryese hynë në një terren me duna të mbrojtura rreth qytetit Nesebër dhe i rrafshuan si përgatitje për ndërtimin e një kompleksi të ri turistik. Pas shkeljes ekologjike depërtoi dhe një dallavere më serioze. Terreni, i nxjerrë nga Fondi Pyjor Kombëtar gjatë vitit 2008, më vonë i është i shitur një personi privat shumë nën çmimin e vet të tregut. Dhe pikërisht pas një dite, pronari i ri e ka rishitur për një shumë katër herë më të madhe! Një korrupsion i dukshëm, një shembull i qartë për një skemë për këmbim të terreneve pyjore shtetërore rreth detit ose në vendpushimet malore kundrejt tokave shumë më pak të vlerësuara në pjesë të tjera të vendit ose thjesht shitje kundrejt qindarkave.

Pas një proteste të mbrojtësve të natyrës, ndërtimi mbi terrenin e diskutueshëm rreth Nesebërit u ndalua. Por duna aty tanimë nuk ka... Në fakt, banuesit vendas pohojnë se, prej kohe dunat në rajon gërmohen në mënyrë të paligjshme për marrjen e rërës së nevojshme për ndërtimin e bujshëm rreth bregdetit tonë. Dhe prandaj vazhdimisht pakësojnë lartësinë e vet. Drejtori i Agjencisë Ekzekutive të Pyjeve humbi postin e vet jo vetëm për shkak të kësaj marrëveshjeje të trashëguar, por edhe sepse nuk i ka reaguar sinjale të tjera për synime investuese në zonat e mbrojtura. Tundet karrigia dhe e drejtorit të Inspektoratit Regjional të Mjedisit dhe të Ujërave në Burgas, i cili ka ripohuar në fund të vitit 2012 leje nga viti 2008 të paraardhësit të vet për ndërtim mbi një terren me duna. Justifikimi i nëpunësit është se, dunat e mbrojtura akoma nuk kanë qenë në hartë dhe se ai nuk ka ditur, se në terrenin në fjalë ka pasur të tilla. Tjetër është çështja se, paraardhësi i tij nuk ka marrë nën vëmendje raportin e ekspertëve nga Akademia Bullgare e Shkencave, të cilët tregojnë vlerën natyrore të dunave, të shpallur për një kureshtje natyrore akoma gjatë vitit 1976.

Rasti nxjerr në pah një problem tjetër, të treguar dhe të vënë në dukje prej kohe nga ekologët. Në qoftë se në Bullgari ekzistonte transparencë të qëllimeve investuese dhe mundësi për rishikim të lejeve për ndërtim jo vetëm nga fqinjët e drejtpërdrejtë, por dhe nga i gjithë opinioni shoqëror, ata të cilët jetojnë në rajon menjëherë “do t’u hapin sytë” nëpunësit e përmendur, se aty ka duna, të cilat janë pjesë nga zona e cila hyn në rrjetin evropian “Natura 2000”. Një publicitet i ngjashëm i çdo gjëje lidhur me të drejtën e qytetarëve të një mjedisi të pastër rrethues dhe një natyrë të mbrojtur, kërkohet nga Konventa e Orhuskut, të ratifikuar, por akoma të paaplikuar nga Bullgaria, për të cilën Bullgaria ishte i kritikuar.

Për ndërprerjen e këmbimeve më në veçanti në terrene të mbrojtura, kabineti dhe mbrojtësit e natyrës po mendojnë bashkërisht ndryshime ligjore. Ndër to është ndalimi i ndërtimit në dunat bregdetare. Po ashtu përfshihet ndalimi i ndryshimit të destinimit të tokave, të cilat gjenden në territore të mbrojtura.

Në fakt, ndodhia me marrëveshjen skandaloze hodhi dritë mbi katër çështje të tjera problematike në bregdet. Qeveria vendosi që të stopohen të gjitha procedurat e filluara më parë në lidhje me shndërrimin e tokave të Fondit Pyjor në sheshe ndërtimi, që toka u shiten personave privatë. Sipas të dhënave të Ministrisë së Bujqësisë dhe Ushqimeve këto marrëveshje janë gjithsej 3500. Një komision i Kuvendit Popullor do të hetojë të gjitha marrëveshjet e nënshkruara nga viti 2003 deri më sot. Marrëveshjet e rregullta do të zbatohen sipas rregullatorëve të 2012-ës. Nëse gjenden shkelje, atëherë shteti duhet t’ia kthejë investitorit taksat e paguara prej tij për ndryshimin e distilimit të tokës. Të dhënat e Ministrisë së Bujqësisë dhe Ushqimeve tregojnë se nga viti 2003 deri më sot taksat e paguara për ndryshim të distilimit të terreneve pyjore janë në vlerë 38 mln euro. Nënkuptohet se të gjitha marrëveshjet do të dalin problematike, por shuma e kthimit sigurisht nuk do të jetë e ulët.

Rasti me “dunat” është një nga rastet e pakta, kur mbrojtësit e natyrës dhe qeveria veprojnë në një drejtim sa u përket ndryshimeve investuese. Kryeministri Bojko Borisov shprehu shpresën, se brezat e ardhshëm do të jenë falënderues si të mbrojtësve të natyrës, ashtu edhe të kabinetit për këtë, se kanë ruajtur natyrën nëpër bregdetin tonë të Detit të Zi dhe në përgjithësi në vend. Dunat në fjalë të zhdukura pjesërisht tanimë janë në shumë vende nëpër bregdetin tonë me një lartësi 5-6 metra janë sipas ekspertëve ekosisteme unikale. Në to rriten vetëm bimë, të cilat nuk takohen në vende të tjera, ato mund t’u rezistojnë kripës së shumtë të tokës rreth detit dhe të thatësisë të madhe, pohon docenti Vellko Beserkov, drejtor i Institutit të Larmisë Biologjike pranë Akademisë Bullgare të Shkencave.

Beteja për natyrën bullgare akoma nuk është e fituar. Koalicioni “Që të mbetet natyra në Bullgari” tanimë alarmon, se tekstet konkrete e përgatitura nga ministritë e ndryshme për ndryshime ligjore janë të përgjysmuara dhe nuk do të ndalojnë plotësisht shkeljet. Mjaft të stuhishme pritet të jenë debatet mbi çështjen, kur propozimet do të hyjnë në Parlament, ku janë të paraqitura mirë edhe lobit e mëparshme dhe të tanishme të “këmbimeve” të padrejta.

Përgatiti në shqip: Nataniela Vasileva

Ndaje

Shpërdorimi me dunat dhe me Fondin Pyjor

Më shumë nga rubrika

Bullgaria është e para në BE që realizoi inteligjencën artificiale të nivelit të lartë në gjuhën e saj

Ekipi i ri i Ursula von der Leyen: a do të arrihet një "marrëveshje paketë" për të miratuar të gjithë komisionerët e BE-së

Rajonet ku jetojnë bullgarë në Shqipëri është e nevojshme të kenë autonomi administrative

A do të çojë në një sulm bërthamor vendimi i SHBA-ve për të lejuar Ukrainën të godasë objektiva brenda Rusisë me armë të tyre?

Pse disa nga rrugët e Pragës mbajnë emrat e iluministëve bullgarë?