Në festën kombëtare të Bullgarisë – 3 mars, kur u nënshkrua Traktati i Paqes pas Luftës Ruso-Turke (1877-1879) dhe Bullgaria u çlirua nga zgjedha pesëshekullore osmane, monopolisti rus i gazit “Gazprom” i dërgoi palës bullgare një kontratë të re të nënshkruar për furnizime të gazit. Pas 7 muajve të bisedimeve të rënda, sipas këtij dokumenti çmimi i gazit në Bullgari ulet me 40.3% nga data 5 gusht i vitit të kaluar. Dallimi mes çmimeve të vjetra dhe atyre të reja për këtë periudhë, të cilin klientët tashmë e kanë paguar do të kthehet. Çmimi i gazit natyror ulet nga 22 euro në 13 euro për një megavat orë, ndërsa shuma që do t’u kthehet konsumatorëve në vend tejkalon 75 mln euro. Ministrja e Energjetikës Temenuzhka Petkova komentoi se ulja е çmimit është pa precedent dhe do ta bëjë ekonominë bullgare më konkurrese. Ajo nënvizoi gjithashtu se një rol të rëndësishëm në këtë proces ka luajtur Komisioni Evropian nëpërmjet procesit të antimonopolit kundër “Gazprom”-it.
Çfarë janë rezultatet e uljes së çmimit të gazit për Bullgarinë?
Vendi konsumon rreth 3 mlrd metra kubikë gaz natyror, 90 për qind prej të cilëve janë import, kryesisht nga Rusia me çmime që janë nga më të lartat në Evropë. Tani çmimet bëhen më të krahasueshme me ato në pjesën tjetër të kontinentit. Më fort do ta ndiejnë uljen e çmimit centralet termike të gazit, të cilat u sigurojnë ngrohje qendrore qytetarëve dhe biznesit. Praktikisht ata nuk do të marrin prapa shuma të mëdha, sepse kanë borxhe të mëdha ndaj “Bulgargaz”-it, të cilat duhet t’i paguajnë, por pavarësisht nga kjo gjendja e tyre ekonomike do të përmirësohet. E njëjta gjë u përket edhe klientëve të mëdhenj të “Bulgargaz”-it nga industria e çimentos, ajo kimike, ajo e plehrave, ajo metalurgjike, të cilat do të bëhen më konkurrese në tregun e brendshëm dhe në atë ndërkombëtar. Mirëpo, ekspertët janë unanimë se ka pak të ngjarë që për përdoruesit e fundit ulja e çmimit të arrijë 40 për qind dhe në fakt ajo do të jetë vetëm 20 për qind.
Në sfondin e të gjitha këtyre dukurive të favorshme në tregun energjetik ka edhe një shkas për optimizëm – formula e re e caktimit të çmimeve e shkruar në kontratën mes “Gazpromit” dhe “Bulgargaz”-it. Ata tashmë nuk do të varen kaq shumë nga çmimet e produkteve të naftës, por nga ato të qendrave të gazit në Evropë. Sipas ekspertëve, që nga data 1 prill, kur çmimet e reja hyjnë në fuqi, pakësimi madje mund të jetë më i madh prej 40 për qind. Sepse përveç se do të jenë të ulëta, çmimet do të caktohen nga Komisioni për rregullimin e energjisë dhe ujit çdo muaj, ndërsa kjo do t’i bëjë më të zhdërvjelltë dhe adekuatë në treg, të paktën deri në skadimin e kontratës së tanishme me “Gazprom”-in pas dy vitesh.
Sipas ligjeve të konkurrencës çmimet më të ulëta të gazit rus do të shkaktojnë ulje të çmimit të gazit i cili importohet nga shtete të tjera. Një qëllim i tillë u shpall zyrtarisht dje sa i përket marrëveshjes së arritur për 1 mlrd metra kubikë gaz nga Azerbajxhani, të cilat do të fillojmë t’i importojmë që nga muaji tetor. Ndoshta një politikë e tillë do të aplikohet edhe sa i përket blerjes së gazit të lëngëzuar (LGN), nga i cili vitin e kaluar vendi mori përmes Greqisë rreth gjysmë mlrd metra kubikë.
Përgatiti në shqip: Vesella Mançeva
