Ο συμβολισμός του αυγού έχει αλλάξει στην πορεία των χρονών. Τα πιο παλιά αυγά στρουθοκαμήλου, φιλοτεχνημένα για δώρο, ανακαλύφθηκαν στην Αφρική και χρονολογούνται από πριν από 60 000 χρόνια. Τα χρυσά και τα ασημένια αυγά χρησιμοποιήθηκαν στα ταφικά έθιμα των Σουμέριων και των Αιγυπτίων. Οι παγανιστικές πεποιθήσεις των διάφορων λαών αναφέρουν ότι, το αυγό είναι σύμβολο του σύμπαντος, της γονιμότητας και της ανοιξιάτικης αναγέννησης της φύσης. Οι χριστιανοί συνδέουν τα κόκκινα αυγά με το αίμα του Χριστού. Σήμερα τα βαμμένα αυγά θεωρούνται αμετάβλητο σύμβολο της φωτεινής γιορτής του Πάσχα και μέρος των τελετουργιών της.
Τα αυγά βάφονται το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης ή του Μεγάλου Σαββάτου από την πιο ηλικιωμένη γυναίκα στο σπίτι. Παραδοσιακά, το πρώτο αυγό είναι πάντα κόκκινο.
Το κόκκινο αυγό συμβολίζει τη γονιμότητα και την αναγέννηση της φύσης, εξηγεί ο εθνολόγος Ντιμίταρ Βασίλεφ από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. - Είναι σύμβολο, το οποίο σχετίζεται με τη γονιμότητα και έχει μαγική προστατευτική δύναμη. Τα τσόφλια των κόκκινων αυγών χρησιμοποιούνται σε πολλές τελετουργικές πράξεις – τοποθετούνται στην πόρτα για να προστατέψουν από μάτιασμα και ξόρκια, σε νερό, για να πίνουν οι ασθενείς. Τα βάζουν και στη φάτνη των ζώων για να τα προστατεύσουν από ασθένειες, καθώς και πριν την πρώτη σπορά κόκκινο τσόφλι ρίχνεται στα χωράφια. Επίσης το βαμμένο αυγό αυτό διακοσμεί τα τελετουργικά ψωμιά του Πάσχα. Μετά το πρώτο κόκκινο αυγό βάφονται και τα υπόλοιπα.
Τα πασχαλινά αυγά φιλοτεχνούνται με τη χρήση παλαιάς τεχνολογίας με λιωμένο κερί. Χρησιμοποιείται είτε μια καρφίτσα, με την οποία τοποθετούν και επεξεργάζονται σταγόνες λειωμένου κεριού στην επιφάνεια των αυγών, είτε μια ειδική πένα. Η πένα είναι κατασκευασμένη από ένα λεπτό χάλκινο κύλινδρο, με τον οποίο σχηματίζονται οι γραμμές και οι εικόνες. Κυρίως δύο είναι οι τεχνικές. Πρώτα ζωγραφίζεται το αυγό με διάφορα σχήματα - διακοσμείται και μετά βυθίζεται στις βαφές. Όταν το κερί αφαιρεθεί, το αυγό βγαίνει χρωματισμένο με λευκά μοτίβα. Ή το αυγό μπορεί να βυθιστεί σε βαφή δύο φορές - μία φορά σε κίτρινη, και μετά τη διακόσμηση με το κερί, σε κόκκινη. Έτσι γίνεται κόκκινο με κίτρινα διακοσμητικά στοιχεία.
Για τα λευκά αυγά χρησιμοποιείται ένα ειδικό μαύρο κερί και μια χαρακτηριστική τεχνική, που χρησιμοποιεί μικρές κουκίδες. Ο εθνολόγος Ντιμίταρ Βασίλεφ λέει ακόμα:
Από τα υποχρεωτικά στοιχεία υπάρχει συνήθως ο σταυρός, τα διακοσμητικά φυτά, καθώς και το πουλί - παγκόσμιο σύμβολο της ειρήνης και της ευημερίας. Επίσης γράφονται τα ονόματα παιδιών, καθώς και «Ιησούς Χριστός Σωτήρας», που είναι επίσης ένα χριστιανικό στοιχείο.
Και κάτι άλλο ενδιαφέρον:
Τα ζωγραφισμένα αυγά δεν είναι μοναδική βουλγαρική παράδοση, στις σλαβικές χώρες υπάρχουν παραλλαγές αυτού του εθίμου – διευκρινίζει ο Ντιμίταρ Βασίλεφ. Πρόκειται για μία πολύ παλιά διακόσμηση, η οποία στη Βουλγαρία αναπτύσσεται το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όταν τα αυγά ήταν όχι μόνο καθαρά διακοσμητικό στοιχείο, αλλά και χρησιμοποιούνταν και στις τελετουργικές πρακτικές.
Τα τελευταία 15 - 20 χρόνια υπάρχει μια αναβίωση των παραδόσεων και των αρχαίων εθίμων, καθώς και της τεχνολογίας των ζωγραφισμένων αυγών. Πολλά ιδρύματα και μουσεία εκδηλώνουν ενδιαφέρον, ανοίγοντας εργαστήρια για φιλοτεχνημένα αυγά. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν αυτή την παράδοση - είναι πεπεισμένος ο Ντιμίταρ Βασίλεφ, γι’ αυτό το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο κάθε χρόνο οργανώνει εργαστήρι, στο οποίο τα παιδιά έχουν δωρεάν την ευκαιρία να διακοσμήσουν αυγά με την παλαιά τεχνολογία, και να μάθουν περισσότερα για τις παραδόσεις και τα έθιμα του Πάσχα, υπό την καθοδήγηση των εμπειρογνωμόνων και της δεξιοτέχνισσας των ζωγραφισμένων αυγών υφηγήτριας διδάκτορος Σβέτλα Ρακσίεβα.
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Φωτογραφίες: Ντεσισλάβα Σέμκοφσκα
