Κάθε ένα φέρει ζεστασιά και εμφυσάει συναίσθημα, γιατί είναι χειροποίητο, μοναδικό και ανεπανάληπτο. Και η ασημής λάμψη τους μας γυρίζει πίσω στα παιδικά χρόνια, όταν οι χειμώνες ήταν σκληρές και χιονόλευκοι και τα χριστουγεννιάτικα παιχνίδια – από λεπτό σαν χαρτί γυαλί. Στις μέρες μας τα πλαστικά κινέζικα παιχνίδια για το χριστουγεννιάτικο δέντρο έχουν κατακλύσει την αγορά, αλλά μόνο γιατί είναι πιο φθηνά και πιο προσιτά. Αυτό δε σημαίνει ότι η μόδα των παλιών εύθραυστων παιχνιδιών έχει περάσει. Με την αποκατάσταση της παράδοσης της παραγωγής τους ασχολείται ο Κωσταντίν Καλογιάνοφ από την πόλη Μπελοσλάβ, ο οποίος για πολλά χρόνια εργάστηκε στο ντόπιο εργοστάσιο υάλινων ειδών. Σήμερα, μαζί με την οικογένειά του, δημιουργεί πραγματικά μπιζού από γυαλί στο σπιτικό εργαστήρι του.

Αποδείχθηκε ότι αυτό το επάγγελμα γεννήθηκε πριν από 250 χρόνια στη γερμανική πόλη Λάουσα. Στη Βουλγαρία τα υάλινα χριστουγεννιάτικα παιχνίδια άρχισαν να διαδίδονται μαζικά με την κατασκευή μερικών εξειδικευμένων επιχειρήσεων κατά τη σοσιαλιστική περίοδο. Μετά τις λεγόμενες δημοκρατικές αλλαγές στα τέλη του 20ού αιώνα όμως η παραγωγή τους συρρικνώθηκε αισθητά. Τώρα είναι πολύ λίγες οι παραγωγικές μονάδες και τα εργαστήρια για υάλινα χριστουγεννιάτικα παιχνίδια στη χώρα μας και ο Κωσταντίν Καλογιάνοφ είναι ανάμεσα στους τελευταίους Μοϊκανούς, που παλεύουν για την επιβίωση αυτής της λεπτεπίλεπτης τέχνης.

«Η τεχνολογία είναι η ίδια που χρησιμοποιήθηκε στην ίδια την αρχή της παραγωγής χριστουγεννιάτικων παιχνιδιών – λέει ο Κωσταντίν Καλογιάνοφ. Από υάλινο σωλήνα κόβεται ένα κομμάτι με ορισμένο μήκος και όλα γίνονται μέσω θέρμανσης, με φούσκωμα μέσω του στόματος και ελεύθερες κινήσεις των χεριών. Μετά το φούσκωμα του παιχνιδιού, προβαίνουμε στην επαργύρωσή του. Στο εσωτερικό του παιχνιδιού χύνονται νιτρικός άργυρος και αμμωνία – πρόκειται για την λεγόμενη «αντίδραση του καθρέπτη αργύρου», που διδάσκεται στα μαθήματα χημείας. Και μ’ αυτόν τον τρόπο η διακόσμηση γίνεται γυαλιστερή. Από έξω τα παιχνίδια καλύπτονται με ειδικά βερνίκια, για να αποκτήσουν διάφορα χρώματα, και στολίζονται εξ ολοκλήρου στο χέρι από ζωγράφους, γιατί η ζωγραφική σε γυαλί δεν είναι καθόλου εύκολη δουλειά.»

Στο τέλος το παιχνίδι πασπαλίζεται με «μαγική σκόνη» - πρόκειται για τη σκόνη από σπασμένα γυάλινα παιχνίδια, «την ίδια σκόνη, με την οποία στο παρελθόν πασπαλίζονταν οι χριστουγεννιάτικες κάρτες», εξηγεί ο Καλογιάνοφ και συμπληρώνει ότι η δημιουργία αυτών των εύθραυστων έργων τέχνης του δίνει ιδιαίτερη χαρά.

«Η μαγεία είναι ότι είναι εντελώς χειροποίητα. Πρόκειται για μια παραγωγή που σχεδόν δεν μπορεί να μηχανοποιηθεί ή αυτοματοποιηθεί. Τα γυάλινα παιχνίδια είναι πολύ λεπτά, η ίδια η διαδικασία παραγωγής τους τα κάνει να στολίζουν με έναν κομψό τρόπο το χριστουγεννιάτικο δέντρο, γιατί είναι εξαιρετικά ελαφρά και δεν σκύβουν ή λυγίζουν τα κλωνάρια του. Κατασκευάζουμε με παραγγελία επιγραφές με διάφορα μηνύματα, με απεικονίσεις χειμερινών τοπίων κλπ. Κάθε παιχνίδι μας είναι σαν μικρό έργο τέχνης. Οι πιο ελκυστικές είναι οι μπάλες με απεικόνιση της Γέννησης του Χριστού, μοιάζουν με μικρές γυάλινες εικόνες! Ενδιαφέρουσα είναι η αντίδραση των ανθρώπων, όταν σταθούν μπροστά στο περίπτερό μας, να δεις πώς τα μάτια τους ανοίγουν και αρχίζουν να λάμπουν, όταν κοιτάζουν τα χριστουγεννιάτικα παιχνίδια.»

Δυστυχώς το επάγγελμα της υαλουργικής στη Βουλγαρία έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Το μέλλον του σχετίζεται με τις μικρές επιχειρήσεις όπως αυτή του Καλογιάνοφ. Κατά τη γνώμη του, όμως, η οικογενειακή επιχείρησή του δεν είναι αρκετά προσοδοφόρα. «Παράγεις και επενδύεις όλο το χρόνο – τα υλικά δεν είναι καθόλου φθηνά, πουλάς μόνο την περίοδο των Χριστουγέννων – μόλις 20-30 ημέρες του έτους. Με καλή οργάνωση και με αφοσίωση στο επάγγελμα όμως τα καταφέρνουμε», είπε εν κατακλείδι ο Κωσταντίν Καλογιάνοφ.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Φωτογραφίες: Κωσταντίν Καλογιάνοφ