30 χρόνια μετά την ένταξη της Βουλγαρίας στον Διεθνή Οργανισμό Γαλλοφωνίας, ο Ξαβιέρ Ρέι, διευθυντής του Γαλλικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Κέντρο Ζόρζ Πομπιντού, ήταν καλεσμένος της Εθνικής Πινακοθήκης στη Σόφια. Εκεί, στην αριστοκρατική ατμόσφαιρα της αίθουσας χορού, σε διάλογο με την κριτικό τέχνης Γιάρα Μπούμπνοβα και το κοινό, μίλησε για την ιστορία του μουσείου, για την οργανική του σχέση με το περιβάλλον, για το πώς προσελκύει και αναμιγνύει το κοινό του και για την πιθανή συνεργασία με Βουλγαρία. Η διάλεξή του The Museum of Art Today: Collections, Funding and Developing Publics, ήταν μέρος της έκθεσης της Εθνικής Πινακοθήκης «Γκεόργκι Παπάζοφ - The Illuminator», ενός καλλιτέχνη που συνδέεται με τον σουρεαλισμό και τα πρωτοποριακά κινήματα του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, του οποίου η τέχνη τον οδήγησε από τη Γιάμπολ στην Πράγα, τη Βιέννη, το Βερολίνο και τέλος - στο Παρίσι.

Το Κέντρο Πομπιντού, το οποίο, που ιδρύθηκε το 1977, δεν είναι απλώς μια γκαλερί. Στεγάζει μια δημόσια και επιστημονική βιβλιοθήκη, ένα κέντρο βιομηχανικού σχεδιασμού, ένα ινστιτούτο για τη μελέτη της μουσικής, του ήχου και της ακουστικής - μιας καινοτόμου ιδέας της δεκαετίας του ’70.

«Τα μουσεία έχουν αλλάξει πολύ από τότε που άνοιξε το Κέντρο Πομπιντού και, κατά μία έννοια, έδωσε την ώθηση στη μετατροπή του μουσείου από τόπο γνώσης σε τόπο ομορφιάς, εκπαίδευσης, κοινωνικών συνδέσεων, ζωής και μοιράσματος». λέει ο Ξαβιέρ Ρέι.

Η λειτουργία του μουσείου ενσωματώνεται στο κτήριο του - μια αρχιτεκτονική ουτοπία όπου δεν υπάρχει αντίθεση μεταξύ του έξω και του μέσα και ο χώρος μπροστά από το μουσείο είναι η φυσική του προέκταση. Σε αντίθεση με το κλασικό μουσείο - ένα μεγαλοπρεπές, μνημειακό παλάτι, όπου μπαίνεις σαν να βρίσκεσαι σε ένα λατρευτικό κτίριο, το Κέντρο Πομπιντού είναι ανοιχτό σε όλους.

«Το κτίριο σχεδιάστηκε ως διάδοχος των γοτθικών καθεδρικών ναών του Μεσαίωνα», εξηγεί ο διευθυντής του Κέντρου Πομπιντού, διότι σχεδιάστηκε με βάση τον αρχιτεκτονικό ορθολογισμό. Κατά τον Μεσαίωνα, η δομή στήριξης του καθεδρικού ναού θα έπρεπε να ήταν ορατή. Στον 20ο αιώνα, μπορείτε να δείτε τη ζωή του κτιρίου: το νερό, τον αέρα, τον ηλεκτρισμό, τους ανθρώπους μέσα σ’ αυτό».

Το μουσείο, το οποίο διαθέτει παραρτήματα στις Βρυξέλλες, τη Μαλάγα, τη Σαγκάη και το Τζέρσεϊ, «δεν είναι απλώς μια βιτρίνα της γαλλικής τέχνης, αλλά ένας χώρος διαλόγου με την τέχνη που δημιουργείται στη Γαλλία. Φυσικά δεν αφορά μόνο την τέχνη που φτιάχνουν οι Γάλλοι. Βρισκόμαστε δίπλα στην υπέροχη αναδρομική έκθεση του Ζωρζ Παπάζοφ, που αποτελεί παράδειγμα των καλλιτεχνών που πέρασαν μέρος της ζωής τους στη Γαλλία και που αποτελούν μέρος της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας καλλιτεχνικής κοινότητας». Αυτή ακριβώς είναι η έννοια που αποδίδεται στο «εθνικό».

Μπορούμε να περιμένουμε το άνοιγμα ενός νέου παραρτήματος του Κέντρου Πομπιντού στη Βουλγαρία ή την Ανατολική Ευρώπη; Δυστυχώς όχι. Το μουσείο, όπου μέχρι στιγμής εκτίθενται μόνο δύο Βούλγαροι καλλιτέχνες - ο Νέντκο Σολάκοφ και ο Κρασιμίρ Τερζίεφ, είναι απίθανο να παρουσιάσει την αναδρομική έκθεση του Ζωρζ Παπάζοφ, γιατί θα υποβληθεί σε μεγάλης κλίμακας ανακαινίσεις από το 2025 και μέχρι τότε το πρόγραμμα είναι γεμάτο.

«Από την άλλη πλευρά, οι καλλιτέχνες που ξεκίνησαν την περιπέτεια του σουρεαλισμού στη Βουλγαρία και στην Ευρώπη, θα είναι παρόντες στην έκθεση που αφιερώνουμε στον σουρεαλισμό, την οποία ετοιμάζουμε εδώ και δύο χρόνια, με αφορμή τα εκατό χρόνια από το Μανιφέστο του Σουρεαλισμού του Αντρέ Μπρετόν, η οποία θα παρουσιαστεί το 2024», υποσχέθηκε ο διευθυντής του Κέντρου Πομπιντού κατά την επίσκεψή του στη Σόφια.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Φωτογραφίες: Facebook /Национална галерия, Centre Pompidou