Οι αδελφοί Σκορπίλ είναι Τσέχοι, αλλά αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους σε έναν σκοπό - τη Βουλγαρία. Ο Χέρμαν και Κάρελ Σκορπίλ είναι ιστορικοί, αρχαιολόγοι, δάσκαλοι, φυσιοδίφες, ουμανιστές, ιδεαλιστές... Έφτασαν στη Βουλγαρία τη δεκαετία του '80 του XIX αιώνα και εγκαταστάθηκαν στη Βάρνα.

Όπως πολλοί Τσέχοι διανοούμενοι της εποχής εκείνης, τα δύο αδέρφια καθοδηγήθηκαν από τη σλαβική αλληλεγγύη, με την ιδέα να βοηθήσουν το πρόσφατα απελευθερωμένο βουλγαρικό κράτος να σταθεί ξανά στα πόδια του μετά τη δύσκολη και παρατεταμένη οθωμανική κυριαρχία. Είναι περισσότερο γνωστοί ως θεμελιωτές της επιστημονικής αρχαιολογίας και του μουσειακού έργου στη χώρα μας. Όχι μόνο όμως! «Πρόκειται για εξαιρετικά ευέλικτες φιγούρες του τύπου της Αναγέννησης. Θα τους όριζα ως δυο από τους τελευταίους αναγεννητές της Βουλγαρίας "- λέει ο Πέταρ Ατανάσοφ από το Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο της πόλης Βάρνα, δημιουργός της εφαρμογής για κινητά Shkorpil Brothers - Guardians of Historical Memory. Η εφαρμογή του συμπληρώνει με την ψηφιακή πραγματικότητα την Έκθεση του Μουσείου, η οποία είναι αφιερωμένη στους Τσέχους διαφωτιστές.

Το όνομά τους συνδέεται κυρίως με τη Βάρνα. Είναι οι ιδρυτές της Αρχαιολογικής Εταιρείας και του Μουσείου της Βάρνας κ.λπ. - λέει ο Πέταρ Ατανάσοφ. Ήταν οι πρώτοι που εντόπισαν, ανακάλυψαν και έδειξαν την πρώτη βουλγαρική πρωτεύουσα, την πόλη Πλίσκα. Είναι από τους πρώτους εξερευνητές των θρακικών ντολμέν στα εδάφη μας. Και κάτι που είναι ελάχιστα γνωστό, αλλά η συνεισφορά τους είναι σημαντική – οι αδερφοί Σκορπίλ είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για τις φυσικές επιστήμες - γεωγραφία, έρευνα ορυκτών, ζωικά και φυτικά είδη... Και παντού όπου δίδαξαν, ίδρυσαν τέτοιους εκπαιδευτικούς κύκλους, δημιούργησαν συλλογές, ανακάλυψαν νέα είδη. Το πρώτο εγχειρίδιο για τη γεωγραφία της Βουλγαρίας είναι δικό τους κ.λπ.».

Δεν υπάρχει τομέας στον οποίο να μην έχουν εργαστεί οι αδερφοί Σκορπίλ, αλλά ήταν περισσότερο αφοσιωμένοι στη διατήρηση της κατεστραμμένης ιστορικής κληρονομιάς λόγω της αμέλειας του τοπικού πληθυσμού. Χάρη σ’ αυτούς, δημιουργήθηκαν τα πρώτα ιστορικά μουσεία με ενδιαφέροντα ευρήματα από διαφορετικές εποχές στις βουλγαρικές πόλεις. Πολλά από αυτά, χάρη στους δυο αδερφούς, έχουν σωθεί από αρχαιοκάπηλους. Για το σκοπό αυτό ανέπτυξαν ένα πυκνό δίκτυο «κατασκοπείας» σε όλη τη χώρα, από συνεργάτες που τους προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο τέτοιων επιδρομών. Ο απόηχος της ολόπλευρης δραστηριότητας των Χέρμαν και Κάρελ Σκορπίλ αντηχεί ακόμα και σήμερα.

«Οι νέοι εκπλήσσονται που δύο δάσκαλοι, με τους διδασκαλικούς τους μισθούς, κατάφεραν να ταξιδέψουν ουσιαστικά σε ολόκληρη τη Βουλγαρία, σε εποχές που οι συγκοινωνιακές συνδέσεις ήταν ανύπαρκτες και να κάνουν τα όσα έκαναν. Ακόμη και σήμερα, οι επιστήμονες βασίζονται στην έρευνά τους. Το σπίτι όπου έμενε ο Κάρελ υπάρχει ακόμα. Βρίσκεται στη Βάρνα, στην οδό Σκορπίλ και σχεδιάστηκε από τον ίδιο. Το Ιστορικό Μουσείο της Βάρνας διατηρεί προσωπικά αντικείμενα των αδελφών, τις περιγραφές τους, τα σκίτσα, τα σχέδιά τους… Αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα αντικείμενα που περιλαμβάνονται στις μουσειακές ιστορικές μας εκθέσεις ανακαλύφθηκαν από αυτούς», λέει ο Πέταρ Ατανάσοφ.

Πριν από λίγες μέρες, εγκαινιάστηκε στο Ρούσε η έκθεση «Βρέθηκε από τους Σκορπίλ», με αφορμή τα 120 χρόνια από την ίδρυση του Ιστορικού Μουσείου της πόλης. Η έκθεση επικεντρώνεται κυρίως στο έργο του Κάρελ Σκορπίλ στην περιοχή. Πριν από περισσότερα από εκατό χρόνια, ο Κάρελ Σκορπίλ ανακάλυψε και χαρτογράφησε πολλά από τα ιερά και τις νεκροπόλεις που γνωρίζουμε σήμερα στην κοιλάδα του ποταμού Ρούσενσκι Λομ.

Φωτογραφίες: ΠΙΜ Βάρνα

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης