Μετά την Απελευθέρωση της Βουλγαρίας από την Οθωμανική κυριαρχία, ο ευγνώμων βουλγαρικός λαός έστησε εκατοντάδες μνημεία σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τον ηρωισμό και την αυτοθυσία των χιλιάδων πολεμιστών που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία.

Το πρώτο μνημείο

Το Μνημείο των Ρώσων Απελευθερωτών, αφιερωμένο στη νίκη στο Πλόβντιβ τον Ιανουάριο του 1878, ανεγέρθηκε στην πόλη τον Σεπτέμβριο του 1881 και αποτελεί μέρος των 11 Μνημείων της Νίκης που ανεγέρθηκαν στη Βουλγαρία με πρότυπο σχέδιο του αρχιτέκτονα Vokar από την Κωνσταντινούπολη, στους τόπους των πιο αιματηρών μαχών κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878). Τα πέτρινα μνημεία έχουν το ίδιο πυραμιδικό σχήμα με σταυρό στην κορυφή, έχουν ύψος περίπου 11 μέτρα, με μαρμάρινη διακόσμηση στο μπροστινό μέρος, που περιλαμβάνει το ρωσικό θυρεό, ασπίδα και στρατιωτική πανοπλία, Σταυρό του Αγίου Γεωργίου και πλάκες με επιγραφές και τις ονομασίες των στρατιωτικών μονάδων που πολέμησαν στις μάχες.

Το πιο μεγαλειώδες

Αυτό είναι το Μνημείο του Τσάρου Απελευθερωτή στη Σόφια (μπροστά στην Εθνοσυνέλευση) - μια έκφραση ευγνωμοσύνης των Βουλγάρων προς τον Ρωσικό Λαό, στο πρόσωπο του αυτοκράτορα Αλέξανδρου Β'. Το 1900 προκηρύχθηκε διεθνής διαγωνισμός για την ανέγερση του μνημείου, στον οποίο συμμετείχαν γλύπτες από 13 χώρες. Το διαγωνισμό κέρδισε ο Ιταλός Αρνάλντο Τζόκι και το μνημείο ολοκληρώθηκε το 1903. Η φιγούρα, ύψους 4,5 μέτρων, του έφιππου Ρώσου αυτοκράτορα, που κρατά το Μανιφέστο κήρυξης του Πολέμου στο δεξί του χέρι, είναι φτιαγμένη από μπρούτζο και υψώνεται σε βάθρο από μαύρο γυαλισμένο γρανίτη, ύψους 7,5 μέτρων. Το μπροστινό μέρος του μνημείου είναι διακοσμημένο με χάλκινο δάφνινο στεφάνι, δώρο του Ρουμάνου βασιλιά Carol I στη μνήμη των πεσόντων Ρουμάνων στρατιωτών, με την επιγραφή «Τσάρος Απελευθερωτής / Ευγνωμονούσα η Βουλγαρία». Κάθε χρόνο στις 3 Μαρτίου πραγματοποιείται πανηγυρικό προσκλητήριο νεκρών μπροστά στο μνημείο, στο οποίο παρίστανται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας και μονάδες του Βουλγαρικού Στρατού.

Το μεγαλύτερο

Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού για τη Βουλγαρία πολέμου (1876-1878), μια από τις πιο καθοριστικές μάχες δόθηκε στην κορυφή Σίπκα του Αίμου. Περίπου 6.000 Βούλγαροι συμμετείχαν στις μάχες μαζί με ρωσικά στρατεύματα. Το κατόρθωμα τους απαθανατίζεται στο Μνημείο της Ελευθερίας (γνωστό ως Μνημείο Σίπκα). Τα επίσημα εγκαίνιά του έγιναν το 1934, παρουσία του Τσάρου Μπόρις Γ'. Τα τμήματα του μνημείου μεταφέρθηκαν στην κορυφή με άμαξες και συναρμολογήθηκαν επί τόπου. Το μνημείο έχει ύψος 31,5 μέτρα και είναι ένας πύργος σε σχήμα κόλουρης πυραμίδας. Ένα τεράστιο χάλκινο λιοντάρι είναι τοποθετημένο στην είσοδο και στις τρεις πλευρές του μνημείου είναι χαραγμένα τα μέρη των μεγάλων μαχών – Σίπκα, Στάρα Ζαγκόρα και Σέινοβο. Στο ισόγειο υπάρχει ένα μεγάλο μαρμάρινο οστεοφυλάκιο, στο οποίο φυλάσσονται τα οστά Ρώσων στρατιωτών και Βούλγαρων εθελοντών. 894 σκαλοπάτια οδηγούν στο μνημείο, στο οποίο ανεβαίνουν χιλιάδες άνθρωποι κάθε 3η Μαρτίου για να τιμήσουν τη μνήμη όσων έδωσαν τη ζωή τους για την Απελευθέρωση.

Το πιο όμορφο

Το Μνημείο της Ελευθερίας στην παραδουνάβια πόλη Ρούσε. Το μνημείο είναι,, ίσως, το μοναδικό στη Βουλγαρία προς τιμήν της Απελευθέρωσης, που απεικονίζει γυναίκα. Σχεδιάστηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα από τον Αρνόλντο Τζόκικαι αποτελεί μέρος του θυρεού της πόλης. Στην κορυφή της πυραμιδικής σύνθεσης, το άγαλμα κρατά ένα ξίφος στο αριστερό του χέρι και δείχνει με το δεξί του προς τα βόρεια, προς την κατεύθυνση από την οποία έφτασαν τα ρωσικά απελευθερωτικά στρατεύματα. Στη βάση του μνημείου, που έχει ύψος 17,80 μέτρα, υπάρχουν τρία ανάγλυφα που απεικονίζουν σκηνές από τον αγώνα για την εθνική απελευθέρωση και δύο λιοντάρια - το ένα σπάει τις αλυσίδες της σκλαβιάς και το άλλο φυλάει το ξίφος και την ασπίδα που συμβολίζουν την ελευθερία. Στο πίσω μέρος της βάσης βρίσκονται 2 κανόνια. Στα εγκαίνιά του μνημείου (11η Αυγούστου 1909) παραβρέθηκαν πολλοί βετεράνοι της Απριλιανής Εξέγερσης και του Ρωσοτουρκικού Απελευθερωτικού Πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της Ράινα Κνιαγκίνια (που κέντησε τη σημαία της εξέγερσης) και του βοεβόδα Παναγιότ Χίτοφ.

Το πιο πρόσφατο

Πρόκειται για το Μνημείο των Απελευθερωτών, που αποκαλύφθηκε στις 24 Αυγούστου 2008 στην Σόφια. Έχει ύψος 7 μέτρα και είναι χάλκινο άγαλμα ενός εθελοντή που κρατά σημαία, πατώντας πάνω σε ένα ορθογώνιο βάθρο. Στις τρεις από τις πλευρές του βάθρου απεικονίζονται διάσημοι πίνακες και γκραβούρες αφιερωμένες σε μεγαλειώδεις στιγμές του Απελευθερωτικού πολέμου και στην τέταρτη - ένας χάρτης που δείχνει την πορεία των εθελοντών. Δίπλα στο μνημείο βρίσκεται μια πέτρα από την ιερή κορυφή Σίπκα. Σε ειδική κόγχη κάτω από το ανάγλυφο με τον χάρτη είναι χτισμένες 12 χάλκινες κάψουλες με τα ονόματα των 12 χιλιάδων εθελοντών που συμμετείχαν στον πόλεμο, μια τεφροδόχος με χώμα από τα πεδία των μαχών, ένα κουτί με ένα μήνυμα προς στις επόμενες γενιές και κατάλογος των ονομάτων των δωρητών για την κατασκευή του μνημείου.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης