Η κινηματογραφική μουσική είναι ελευθερία και πρόκληση

Λένε ότι η καλύτερη κινηματογραφική μουσική είναι αυτή που ο θεατής ακόμη δεν παρατηρεί, αλλά βιώνει κάπως μέσω των ηρώων, των δράσεων και των συναισθηματικών καταστάσεών τους. Αυτόν τον παράξενο χαρακτηρισμό μοιράζεται και ο Πέταρ Ντουντάκοφ – βούλγαρος συνθέτης, ο οποίος συσσώρευσε σοβαρή εμπειρία τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας μουσική για 20 ταινίες περίπου. Ο Ντουντάκοφ τελείωσε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Σόφιας και σύνθεση στο CodartsConservatoriumRotterdam, νωρίτερα για πολλά χρόνια μάθαινε πιάνο κοντά σε διακεκριμένους βουλγάρους παιδαγωγούς. Κατά τη δεκαετία του ’90 του 20ού αιώνα ήταν μέρος του συγκροτήματος «Καρδιές του Θιβέτ», ασχολούταν με παραγωγική δραστηριότητα και για πρώτη φορά εργάστηκε πάνω σε μουσική για ταινία το 2004.

«Σπούδαζα ακόμη στην Ολλανδία, όταν με προσκάλεσαν να γράψω μουσική για το έργο «Η άλλη δυνατή ζωή μας» - ταινία με τους δημοφιλείς ηθοποιούς μας Ιβάν Ιβανόφ και Βάνια Τσβετκόβα. Ήμουν στη Βουλγαρία για τις θερινές διακοπές. Θυμάμαι ότι φοβόμουν πολύ τι θα γίνει, αλλά έγραψα την μουσική, παρόλο που δεν είχα καμία εμπειρία. Κατά τη γνώμη μου, αυτό που είναι σημαντικό για τη κινηματογραφική μουσική, είναι να τη συνδέσεις με την ιστορία που λέει η ταινία, και ανεξάρτητα από τις διαφορετικές στιγμές στη δράση, να δημιουργήσεις οργανικό μουσικό σύνολο. Από τη μία, πρέπει να έχεις πολύ ισχυρή μουσική προετοιμασία, από την άλλη, να μπορείς να εργάζεται σε διαφορετικά στιλ. Για μένα η κινηματογραφική μουσική είναι πλήρης ελευθερία και πρόκληση να βρίσκεσαι σε επίπεδο, στο οποίο να είσαι κατανοητός. Την αποκαλώ «μουσική με εικόνα».

Μουσική για κινηματογράφο ή κινηματογράφος με έτοιμη μουσική – ο κάθε δημιουργός έχει δικό του τρόπο εργασίας. Τι είναι η εμπειρία του διάσημου σκηνοθέτη;

«Για μένα η ιδανική περίπτωση είναι να έχει έτοιμη εικόνα και η μουσική «να εφάπτεται μ’ αυτήν». Κάποιοι σκηνοθέτες θέλουν έτοιμη μουσική, πάνω στην οποία να εργάζονται, συνήθως με εγκατεστημένη μορφή, τραγούδι… Για μένα είναι πολύ σημαντικό να έχω επαφή με τον σκηνοθέτη. Τελικά, αυτό που κάνεις είναι να χτίζεις αυτόν τον κόσμο με ανεξάρτητο τρόπο. Ακόμη και στην ανεξάρτητη μουσική, που γράφω, για μένα πάντα είναι σημαντική η μορφή, αλλά όχι η κυριολεκτική, αλλά αυτό που δίνει δυνατότητα για πιο βαθιά μεταφορά.»

Πριν από δύο χρόνια ήταν η πρεμιέρα του έργου «Εξύψωση» - ταινία του σκηνοθέτη Βίκτορ Μποζίνοφ, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μιλέν Ρούσκοφ, μια από τις πιο επιτυχημένες βουλγαρικές ταινίες μεγάλου μήκους της νεότερης εποχής. Και μία από τις λίγες, για τις οποίες η μουσική έχει ηχογραφηθεί με κλασσική ορχήστρα.

«Ήταν πολύ φιλόδοξη διαδικασία για όλους μας, στην οποία κανείς δεν φείσθηκε ούτε δυνάμεων, ούτε ταλέντου, ούτε χρημάτων, για να δώσει τον καλύτερο του εαυτό αυτή τη στιγμή. Η «Εξύψωση» είναι ένα μεγάλο βήμα μπροστά στην εμπειρία μου ως συνθέτη. Αυτό που πετύχαμε τότε ως ποιότητα της παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής, δυστυχώς, δε μετατρέπεται σε παράδειγμα προς μίμηση για πολλές βουλγαρικές ταινίες. Το πρόβλημα δεν είναι μάλλον στους δημιουργούς, αλλά στην πολιτιστική κατάσταση στη χώρα μας.»

''Δύο'' από το φιλμ ''Το κέρατο της κατσίκας''

Ο Πέταρ είπε επίσης ότι από πολλά χρόνια είναι συνδεδεμένος με τον βουλγαρικό κινηματογράφο – όταν ήταν παιδί, συμμετείχε σε μια ταινία, αλλά και γύρω από την εργασία του πατέρα του – του γλύπτη Ρούσι Ντουντάκοφ. Μεγάλωσε υπό την επίδραση αυτού του καλλιτεχνικού περιβάλλοντος και γνώρισε κινηματογραφιστές διάφορων γενεών. Εκτιμά πολύ τη μουσική του Στέφαν Πιρόνκοφ, του Πέταρ Στούπελ, του Κίριλ Τσιμπούλκα, του Μποζιντάρ Πετκόφ, του Κίριλ Ντόντσεφ και πολλών άλλων.

'Άνθρωποι και δρόμοι'' απο το φιλμ ''Το αγόρι φεύγει''

«Οι παλιές βουλγαρικές ταινίες – σχεδόν όλες μου είναι αγαπημένες και η μουσική τους είναι πολύ κατάλληλη και εύστοχη. Τώρα εμείς ζούμε σε κατάσταση, στην οποία σαν να είμαστε πιο κοντά σε κάποια επιχειρηματικά μοντέλα, και ταυτόχρονα «η βιομηχανία της ψυχαγωγίας» κινείται μεταξύ της κρατικής υποστήριξης και των ιδιωτικών χορηγών. Αυτό δημιουργεί μια παράξενη κατάσταση, στην οποία οι ίδιοι οι άνθρωποι της τέχνης αναρωτιόνται συνεχώς – είμαι για διασκέδαση ή κάτι βαθύ προσωπικό. Δεν έχουμε βρει την ισορροπία. Οι βουλγαρικές ταινίες που γυρίστηκαν το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα αφήνουν βαθύ ίχνος τόσο στον κινηματογράφο, όσο στη μουσική. Δυστυχώς, όλο και περισσότερο ξεχνιούνται.»

Σουίτες για φιλμ του Βίλι Καζασιάν

Συμφωνώντας με τα λόγια του Πέταρ Ντουντάκοφ, σήμερα, την Ημέρα Βουλγαρικού Κινηματογράφου, θα σας υπενθυμίσουμε εμβληματικές κινηματογραφικές μελωδίες και τραγούδια: «Άνθρωποι και δρόμοι» της ταινίας «Το αγόρι φεύγει», «Δύο» του έργου «Το κέρατο της κατσίκας», «Πού έμειναν τα παιδικά χρόνια» της ταινίας «Ο πόλεμος των σκαντζόχοιρων» «Παραμένουμε» της ταινίας «Ορχήστρα χωρίς όνομα», «Όρκος» του έργου «Χθες», σουίτα κινηματογραφικής μουσικής του Βίλι Καζασιάν σε εκτέλεση της Big Band της ΒΕΡ.

Φωτογραφία: αρχείο

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα