Η 26 Αυγούστου 1990 παραμένει για πάντα στην ιστορία της Βουλγαρίας με τον εμπρησμό ενός από τα σύμβολα της εξουσίας στη χώρα - του Μεγάρου του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος - ΒΚΚ.

Δέκα μήνες μετά την απομάκρυνση του Τοντόρ Ζίβκοφ, ηγέτη του ΒΚΚ, οι πολίτες εξακολουθούν να ελπίζουν σε γρήγορες και ουσιαστικές αλλαγές που θα βγάλουν τη χώρα από τα 45 χρόνια κομμουνιστικής κυριαρχίας. Το καλοκαίρι του 1990, το κοινοβούλιο αποφάσισε να αφαιρέσει όλα τα σοσιαλιστικά σύμβολα από τα δημόσια κτίρια. Ανάμεσά τους είναι το άστρο που κοσμούσε τον πυλώνα πάνω από την έδρα του ΒΚΚ. Οι βουλευτές του μετονομασμένου την 3 Απριλίου 1990, Βουλγαρικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (BSP), συμφώνησαν να αφαιρέσουν το σύμβολο, αλλά δεν βιάστηκαν να εφαρμόσουν την απόφαση. Αυτή η απροθυμία οδήγησε το εξαγριωμένο πλήθος μπροστά στο κτίριο, και ένας από τους διαδηλωτές απείλησε να αυτοπυρποληθεί σε ένδειξη σε διαμαρτυρίας.

Φυσικά, αυτός είναι ένας από τους λόγους. Μετά τις 10 Νοεμβρίου του 1989, οι Βούλγαροι έμαθαν για τα όσα γίνονταν στα στρατόπεδα του παλαιού καθεστώτος. Η χώρα βρίσκεται σε σοβαρή οικονομική κρίση. Ωστόσο, τις εκλογές για τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση τον Ιούνιο του 1990 κέρδισε το BSP. Η σύνταξη ενός νέου Συντάγματος αμφισβητείται από τη δημοκρατική αντιπολίτευση. Απροσδόκητα, κατά τη διάρκεια της βραδινής διαδηλώσεως διαμαρτυρίας, στις 26 Αυγούστου του 1990, φλόγες από το εσωτερικό του κτιρίου πυρπόλησαν 40 δωμάτια. Σήμερα, 30 χρόνια αργότερα, η δικαστική υπόθεση εμπρησμού №53, έχει από καιρό διακοπεί και ξεχαστεί και οι δράστες παραμένουν άγνωστοι.

Ο σκηνοθέτης Εβγκένι Μιχάηλοφ χαρακτηρίζει τον εμπρησμό ως σκόπιμο, οργανωμένο από το BSP ή από κύκλους που σχετίζονται με την Κρατική Ασφάλεια. Το γεγονός ότι η έρευνα δεν τελείωσε και η αλήθεια δεν αποκαλύφθηκε δείχνει ότι ήταν άβολη, λέει η σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ Μαλίνα Πετρόβα, η οποία, το 2009, παρουσίασε την ταινία της "Έκλεισε λόγω παραγραφής" *, βασισμένη σε έρευνες για την υπόθεση του εμπρησμού.

«Δεν πρόκειται απλώς για μια ταινία για τη φωτιά στα κεντρικά γραφεία του κόμματος, αλλά για μια ταινία για την ατυχή πορεία της μεταπολίτευσης», εξηγεί η Πετρόβα σε συνέντευξή της στην εφημερίδα Dnevnik - «Αφιέρωσα πολλά χρόνια της ζωής μου στην κατανόηση της αλήθειας. Έχω διαβάσει πλήθος εγγράφων, έχω φτάσει στις πηγές, στα γεγονότα πριν από την πλαστοποίησή τους, έχω παρακολουθήσει τα στάδια της χειραγώγησης και μπορώ να πω υπεύθυνα ότι φοβούνται. Και με το δίκιο τους, γιατί ο λαϊκός θυμός θα είναι τρομερός».

Ποιο μέρος των εγγράφων της εξουσίας, που ήταν αποθηκευμένα στο κτήριο της ΚΕ του ΒΚΚ, πάρθηκαν ή καταστράφηκαν, νωρίτερα, ή κάηκαν στη φωτιά, παραμένει μυστήριο. Ωστόσο, «ένα πράγμα είναι αποδεδειγμένο», δήλωσε ο πρώην βουλευτής και δημοτικός σύμβουλος καθηγητής Βίλι Λίλκοφ σε συνέντευξή του στο ιδιωτικό κανάλι Bulgaria On Air: «Οι πρώτοι μήνες μετά το 1989 χρησιμοποιήθηκαν δραστήρια από αξιωματικούς της Κρατικής Ασφάλειας, των οποίων το καθήκον ήταν να καταστρέψουν ή να πάρουν τα αρχεία της υπηρεσίας. Μια άλλη αλήθεια είναι ότι στο κτίριο του ΒΚΚ αποθηκεύονταν πολλά από τα αρχεία του Υπουργείου Εσωτερικών, των οποίων τα ίχνη έχουν επίσης χαθεί.

Σήμερα, το πρώην κομματικό μέγαρο, που χτίστηκε στην περίοδο 1950 - 1956 ως μέρος ενός εντυπωσιακού αρχιτεκτονικού συνόλου, είναι και πάλι σιωπηλός μάρτυρας διαδηλώσεων. Πολίτες απαιτούν και πάλι στη νομιμότητα και μια διαφορετική Βουλγαρία στην οποία θέλουν να ζήσουν.

Μετά το τέλος των κοινοβουλευτικών διακοπών, από τις 2 Σεπτεμβρίου, οι βουλευτές θα μπορούν να ακούν πιο καθαρά τα συνθήματα των διαδηλωτών, διότι οι συνεδριάσεις της Βουλής θα γίνονται στο κτήριο αυτό, το οποίο ανακαινίστηκε και η ανακαινισμένη αίθουσα στην οποία θα γίνονται οι συνεδριάσεις, ονομάστηκε Αγία Σοφία.

Επιμέλεια: Ιωάν Κόλεφ

Φωτογραφίες:Άνι Πετρόβα, Αρχείο, Παλιά Σόφια, Ράδιο Σόφια, bgnes

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης