Πριν από 150 χρόνια, χτίστηκε στη Βάρνα ένα επιβλητικό πέτρινο κτίριο, στην λεωφόρο Πριμόρσκι, το οποίο, ακόμα και σήμερα, εντυπωσιάζει με την αξιοπρέπεια και την ομορφιά του. Το υπέροχο αυτό κτίριο στέγαζε κάποτε το πρώτο νοσοκομείο που χτίστηκε από ευεργέτη, με 25.000 ασημένια ρούβλια που χάρισε, για την οικοδόμησή του, ο Παρασκευάς Νικολάου.

«Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για τον Παρασκευά Νικολάου», λέει η υφηγήτρια Κλάρα Ντόκοβα από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βάρνας. «Γεννήθηκε στη Βάρνα στις αρχές του 19ου αιώνα, στην οικογένεια του Νικόλα - έμπορου με στενές επαφές με την Κωνσταντινούπολη και στην Οδησσό. Ο νεαρός Παρασκευάς κληρονομεί και αναπτύσσει το εμπόριο του πατέρα του με επιτυχία και αργότερα ζει και εργάζεται κυρίως στην Οδησσό, όπου είναι επίσης πολύ γνωστός για το φιλανθρωπικό του έργο. Για τον ευγενή λόγο αυτό, γίνεται επίτιμος πολίτης της Οδησσού, αλλά δεν ξεχνά ποτέ την γενέτειρά του».

Στις 30 Ιανουαρίου 1858, ο Παρασκευάς Νικολάου υπέγραψε τη διαθήκη του, που τέσσερα χρόνια αργότερα, στάλθηκε στους εκτελεστές της για να εκπληρωθεί η τελευταία του επιθυμία – η οικοδόμηση ενός νοσοκομείου «για την θεραπεία των ασθενών, των ορφανών, των ηλικιωμένων και των διανοητικά ασθενών». Ο ίδιος επιλέγει την περιοχή «Άγιος Ηλίας», ως την τοποθεσία που θα χτιστεί το νοσοκομείο, το οποίο θα διαθέτει κέντρο υγείας, φαρμακείο και σπίτια για τους γιατρούς και το προσωπικό, καθώς και ένα μικρό πάρκο για να περπατούν οι ασθενείς. Διατάσσει, επίσης, στη φύτευση μουριών για να υπάρχουν και να τρέφονται μεταξοσκώληκες, έτσι ώστε τα έσοδα από την πώλησή τους να μπορούν να στηρίζουν το νοσοκομείο.

Ο ευεργέτης συντάσσει, επίσης, ένα βιβλίο οδηγιών, 24ων σελίδων, σχετικά με τη διαχείριση και τον τρόπο λειτουργίας του νοσοκομείου. Σύμφωνα μ’ αυτό, ο γιατρός πρέπει να έχει διδακτορικό στην ιατρική και ο φαρμακοποιός φαρμακευτικό δίπλωμα. Ο γιατρός υποχρεούται να δίνει γραπτή έκθεση στο διοικητικό συμβούλιο κάθε χρόνο και απαγορεύεται να «λαμβάνει χρήματα ή δώρα από τους ασθενείς». Η μεταχείριση όλων, ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικότητας και φύλου, είναι δωρεάν. «Γίνονται δεκτοί γέροντες και διανοητικά ανόητοι, άστεγοι και ορφανά». Το νοσοκομείο, το οποίο διαθέτει 18 κρεβάτια, οκτώ υπάλληλους και έναν ιερέα, ανοίγει τις πόρτες του το 1869, επτά χρόνια μετά τον θάνατο του Παρασκευά Νικολάου.

Στη διαθήκη του, ο μεγαλύτερος ευεργέτης της Βάρνας, κληροδότησε ακόμα ένα μεγάλο ποσό (50 χιλιάδες ασημένια ρούβλια), αυτή τη φορά για την κατασκευή μιας εκκλησίας.

Κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Οδησσό, τα κύματα της θάλασσας έπαιξαν έναν θανατηφόρο χορό με το πλοίο του. Στη μέση της φουρτουνιασμένης θάλασσας, ο Παρασκευάς Νικολάου ζήτησε, έντρομος, βοήθεια από τον Άγιο Νικόλαο και υποσχέθηκε να χτίσει έναν ναό στο όνομά του. Ο μάστορας Τζάνκο Κωνσταντί, από την Βάρνα, στον οποίο ανατέθηκε αργότερα και η κατασκευή του καθεδρικού ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου, έχτισε την εκκλησία μέσα σε 11 χρόνια. Στην εκκλησία, ακόμα και σήμερα, διατηρείται η εικόνα του ευεργέτη, η οποία είναι ζωγραφισμένη στον ναό.

«Ο Παρασκευάς Νικολάου κάνει ακόμα δυο ευεργεσίες», συνεχίζει την ιστορία της η υφηγήτρια Κλάρα Ντόκοβα. «Αφήνει χρήματα για υποτροφίες για παιδιά της Βάρνας για σπουδές εμπορίου και άλλων επιστημών στην Αθήνα. Με μια τέτοια υποτροφία ο μεγάλος Έλληνας συγγραφέας και ποιητής Κώστας Βάρναλης αποφοίτησε από την Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ο ευεργέτης άφησε επίσης κεφάλαια για τις προίκες ορφανών κοριτσιών, που ήταν επίσης πολύ ευγενής πράξη για εκείνη την εποχή».

Η γενναιοδωρία και η ευγένεια του εμπόρου της Βάρνας είναι εμφανείς ακόμα και σήμερα. Ένας δρόμος φέρει το όνομά του, ενώ στο κτήριο του νοσοκομείου στεγάζεται το Μουσείο Ιατρικής Ιστορίας. Στο ναό του Αγίου Νικολάου του Θαυματουργού, οι πιστοί εξακολουθούν να παρακολουθούν τις λειτουργίες.

Φωτογραφίες: Βιβλιοθήκη "Πέντσο Σλαβέικοφ", Μουσείο  Ιατρικής Ιστορίας

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης