«Δεν πεθαίνουν όλα» είναι η ονομασία του έργου του Στοϊάν Ραϊνόφ, το οποίο επιλέχθηκε ως έμβλημα συλλογικής έκθεσης αφιερωμένης στην κληρονομιά ενός από τους πιο παραγωγικούς και ταλαντούχους καλλιτέχνες της βουλγαρικής ζωγραφικής κεραμικής. Η έκθεση, η οποία διοργανώνεται στη γκαλερί Vaska Emanouilova στη Σόφια, περιλαμβάνει εικονογραφήσεις από τα πρώτα του χρόνια και κεραμικά έργα από την ώριμη δημιουργική του περίοδο. Ειδικός χώρος είναι αφιερωμένος σε 23 έργα που αποτελούν μέρος της συλλογής του Μουσείου της Εθνικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών και των εργασιών των φοιτητών του από το 1932 έως το 1961. Σύμφωνα με την έφορο της Πινακοθήκης της Σόφιας, Νέντα Ζίφκοβα, η έκθεση είναι σημαντική διότι παρουσιάζει τον Ραϊνόφ τόσο ως καλλιτέχνη όσο και ως αγαπημένο καθηγητή της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Πριν να στραφεί στην κεραμική, ο ο Ραϊνόφ ασχολήθηκε με τις εικόνες, την ζωγραφική και τις γραφικές τέχνες και αυτό φαίνεται στο έργο του «Δεν πεθαίνουν όλα». Το έργο απεικονίζει το στυλιζαρισμένο προφίλ μιας γυναίκας με τυπικό ανατολίτικο τρόπο. Είναι μωσαϊκή κεραμική τεχνική και είναι σπάνιο για τα βουλγαρικά δεδομένα. «Ακόμα και η υπογραφή του Στοϊάν Ραϊνόφ είναι κατακόρυφη κι αυτό θυμίζει το στυλ των μοντερνιστών της περιόδου αυτής. Αυτό δεν μας εκπλήσσει, γιατί ο καλλιτέχνης σπούδασε σε μερικά από τα σημαντικότερα ευρωπαϊκά εργαστήρια κεραμικής», λέει η έφορος της Πινακοθήκης Νέντα Ζίφκοβα.

«Στον περιοδικό Τύπο της δεκαετίας του ‘20 του περασμένου αιώνα, λέγεται ότι με την κεραμική ασχολούνται κυρίως οι γυναίκες, οι οποίες προετοιμάζουν τη γαμήλια τελετή και την στολίζουν με χειροποίητα κεραμικά, οπότε η κεραμική θεωρήθηκε ως χόμπι και είδος χειροτεχνίας. Ο Στοϊάν Ραϊνόφ θεμελίωσε την κεραμική σαν τέχνη, όταν μετά την αποφοίτησή του από το εξωτερικό επέστρεψε και άρχισε να διδάσκει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών το 1932. Ο Ραϊνόφ εφαρμόζι πολλές νέες τεχνικές, σύγχρονα σμάλτα, χρωστικές και πολλά άλλα πράγματα που δεν ήταν μέχρι τότε γνωστά στη Βουλγαρία. Εφαρμόζει καινοτομίες, τόσο στα θέματα όσο και στην τεχνολογία. Εδώ υπάρχει ένα βάζο σε στυλ απόσχισης, πάνω στο οποίο είναι ζωγραφισμένα κάστανα, πουλιά, με σχήματα πολύ σύγχρονα για την εποχή του, τα οποία εξακολουθούν να είναι επίκαιρα και στις μέρες μας».

Όταν επέστρεψε από τα ευρωπαϊκά σχολεία, ο Ραϊνόφ άρχισε να μελετάει λεπτομερώς τα βουλγαρικά κεραμικά και καταφέρνει να συγκεντρώσει την εμπειρία που απέκτησε στο εξωτερικό με το βουλγαρικό εθνικό στυλ και μάλιστα με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Ακόμα και σε μερικά, με την πρώτη ματιά, απλά κεραμικά σερβίτσια, οι ειδικοί ανακαλύπτουν επιτυχημένα πειράματα με γυαλί και σμάλτο, που ψήθηκαν σε διαφορετικές θερμοκρασίες. Με τον τρόπο αυτό καταφέρνει ενδιαφέροντα αποτελέσματα, αποχρώσεις που φαίνονται μεν τυχαίες, αλλά έχουν ένα στοχευμένο εφέ.

«Ο Στοϊάν Ραϊνόφ επισκιάζεται από τον αδερφό του Νικολάι Ραϊνόφ, ο οποίος είναι διάσημος στην τέχνη και τη λογοτεχνία. Ο καλλιτέχνης είναι μέρος ενός πολύ ενδιαφέροντος κύκλου συγγραφέων που συνδέει τις μεγάλες προσωπικότητες αυτής της περιόδου, όπως οι Γκέο Μίλφ, Ντίμτσο Ντεμπελιάνοφ, Νικολάι Λιλίεφ, Σιράκ Σκίτνικ και άλλων. Δύο από τα αξιοσημείωτα έργα του Ραϊνόφ, τα οποία παρουσιάζονται στην έκθεση, είναι βάζα ζωγραφισμένα με αποσπάσματα από ένα λογοτεχνικό έργο. Τα τσιτάτα προέρχονται από τη συλλογή «Μύθοι των Βογομήλων» του Νικολάι Ραϊνόφ, που είναι πολύ δημοφιλής στη δεκαετία του ’30 του περασμένου αιώνα. Μετά το 1944 η τέχνη αλλάζει πάρα πολύ, το στυλ της απόσχισης χάνεται, αλλάζουν οι εικόνες και τα θέματα, ο Στοϊάν Ραϊνόφ επικεντρώνεται στις διδακτικές του δραστηριότητες, αλλά δεν σταματά να πειραματίζεται και να καινοτομεί στον τομέα της καλλιτεχνικής κεραμικής».

Φωτογραφίες: γκαλερί Vaska Emanouilova

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης