Σε έκθεση νομικών του Προγράμματος Πρόσβασης στην Πληροφόρηση (ΠΠΠ), αναλύεται η κατάσταση της πρόσβασης στην πληροφόρηση το 2018 στη Βουλγαρία. Η έκθεση είναι ετήσια και δημοσιεύεται από το 2001. Το συμπέρασμα των αναλυτών είναι ότι αυξάνεται η συνεχής δημοσίευση πληροφοριών στις ιστοσελίδες των θεσμικών οργάνων που προβλέπει ο Νόμος, καθώς και γίνονται θετικές αλλαγές στη νομοθεσία σε σχέση με το Νόμο για την πρόσβαση στις δημόσιες πληροφορίες. Η έκθεση διαπιστώνει, επίσης, πολύ μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με το νόμο και τα δικαιώματα των πολιτών που απαιτούν πρόσβαση σε πληροφορίες.

Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων της νομοθεσίας και των πρακτικών, οι συντάκτες της έκθεσης διατυπώνουν συστάσεις για την ελάφρυνση των διοικητικών διαδικασιών, την αύξηση της διαφάνειας και της λογοδοσίας της διοίκησης. «Βλέπουμε ενεργές προσπάθειες από ολόκληρη την πολιτεία στο να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που επιβάλει ο Νόμος, απολογισμό και θετικό ρόλο των θεσμικών οργάνων, όπως το Ελεγκτικό Συνέδριο, η Διεύθυνση εκσυγχρονισμού της διοίκησης, του Υπουργικού Συμβουλίου, η οποία κάνει εξαιρετικές προσπάθειες με την πλατφόρμα για ηλεκτρονικές καταθέσεις αιτήσεων, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει σύντομα», είπε ο δικηγόρος Αλεξάντερ Κασάμοφ, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης:

«Στο πλαίσιο των καλών αυτών ειδήσεων, είναι το γεγονός ότι τα δικαστήρια και το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο εκτελούν, επίσης, καλά τα καθήκοντά τους. Δυστυχώς, υπάρχουν και αρνητικά. Το 2018., όταν περιμέναμε και άλλα θεσμικά όργανα να συμμετάσχουν στις κοινές προσπάθειες για την καλύτερη εφαρμογή του Νόμου για μεγαλύτερη διαφάνεια των θεσμικών οργάνων, για την αύξηση του ελέγχου των πολιτών πάνω στην εργασία τους, καταφέρθηκε το βαρύτερο πλήγμα στην πρόσβαση στις πληροφορίες, μετά την ψήφιση του Νόμου το 2000. Με αδιαφανή νομοθετική πρωτοβουλία της Νομικής κοινοβουλευτικής επιτροπής, κατατέθηκε τροπολογία που καταργεί ολόκληρο το θεσμό του δεύτερου δικαστηρίου, ο οποίος επιτρέπει στους πολίτες και τα νομικά πρόσωπα να υποβάλουν έφεση. Έτσι, ελλείψει διοικητικού ελέγχου από ανώτερη διοικητική αρχή, η προστασία αυτού του δικαιώματος έχει πλέον αφεθεί μόνο σε ένα δικαστήριο».

Σε ότι αφορά στην ποιότητά του, ο βουλγαρικός Νόμος περί πρόσβασης στη δημόσια πληροφόρηση κατατάσσεται 52ος μεταξύ 123ων σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι δικηγόροι που καταρτίζουν αυτή τη διεθνή κατάταξη σχολιάζουν κυρίως τον μηχανισμό κυρώσεων και την έλλειψη ενός Επιτρόπου για τον διοικητικό έλεγχο και πλέον και της απόφασης της εκδίκασης από ένα και μόνο Δικαστήριο. Σύμφωνα με τον δικηγόρο Κύριλ Τερζίισκι, του ΠΠΠ, μετά την κατάργηση του ακυρωτικού, δεν θα υπάρχουν διορθώσεις των αποφάσεων που λαμβάνονται σε πρώτο βαθμό.

«Η αλλαγή αυτή είναι επικίνδυνη, επειδή δημιουργεί προϋποθέσεις για να μην ασκηθεί έφεση. Καταφέρνουμε να εργαζόμαστε προς όφελος των πολιτών,. Από τις περιπτώσεις στις οποίες υποστηρίξαμε με νομική βοήθεια το προηγούμενο έτος, υπάρχουν 60 δικαστικές αποφάσεις. Από αυτές οι 50 είναι υπέρ των αιτούντων πρόσβαση και μόνο 10 είναι υπέρ της διοίκησης. Η συμβουλή μου είναι οι πολίτες να επιμένουν στην ενημέρωση, να είναι ενεργοί και να μην παραιτούνται στην αναζήτηση δικαιοσύνης, επειδή μπορούν να βασίζονται σε οργανώσεις όπως η δική μας».

Μαζί με την ετήσια έκθεσή του, το ΠΠΠ ανακοίνωσε την έναρξη της νέας καμπάνιας του, στην οποία θα βραβευτούν, με το βραβείο «Χρυσό Κλειδί», πολίτες, ΜΚΟ, δημοσιογράφοι και θεσμοί. Θα υπάρχουν επίσης δύο αντι-βραβεία - το ¨Λουκέτο» για τα θεσμικά όργανα και το «Δεμένο κλειδί» για την πιο παράλογη και αστεία απόφαση που έχει επιβληθεί από το Νόμο. Οι υποψηφιότητες βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.