«Στη Βουλγαρία αντιμετωπίζουμε σοβαρό πρόβλημα με τους αρχαιοκάπηλους, οι οποίοι προκαλούν, καθημερινά, μεγάλες ζημιές στους αρχαιολογικούς χώρους. Θα μπορούσαμε να αποκαταστήσουμε τα πάντα - το κράτος, τη δημογραφία, την οικονομία, όμως αν καταστρέψουμε την ιστορία μας, δεν μπορούμε να την αποκαταστήσουμε. Για το λόγο αυτό αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε το επιτραπέζιο παιχνίδι «Αρχαιολόγοι εναντίον αρχαιοκάπηλων» με το οποίο στοχεύουμε να επιστήσουμε την προσοχή των Βούλγαρων σ’ αυτό το πρόβλημα με ένα ασυνήθιστο και διασκεδαστικό τρόπο», λέει ο υφηγητής Λιουντμίλ Βαγκαλίνσκι, επί σειρά ετών διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου και του Μουσείου της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών και πρόεδρος της ΜΚΟ ArchaeologiaBulgarica, η οποία ανέπτυξε το παιχνίδι, με στόχο την προώθηση της αρχαιολογίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της Βουλγαρίας.

«Το παιχνίδι «Αρχαιολόγοι εναντίον αρχαιοκάπηλων», είναι σχεδιασμένο για παιδιά ηλικίας άνω των 7 ετών. Παίζεται από δύο ομάδες - τους αρχαιολόγους και τους αρχαιοκάπηλους, οι οποίοι παίζουν μετακινώντας τα πιόνια τους, για να φθάσουν στην γραμμή του τερματισμού και να συγκεντρώσουν όσο μπορούν περισσότερα αρχαία αντικείμενα που συναρμολογούνται σαν πάζλ. Όλα τα αντικείμενα βρίσκεται σε έναν πραγματικό αρχαιολογικό χώρο».
Υπάρχουν επίσης χάρτες για τους κυνηγούς θησαυρών και τους αρχαιολόγους, που τους δείχνουν το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν. Το φυλλάδιο του παιχνιδιού παρουσιάζει ενδιαφέροντα στοιχεία για τους αρχαιολογικούς χώρους από τους οποίους περνούν: τη σπηλιά Κοζάρνικα, τη Μεσημβρία Πόντικα, Ντέουλτουμ, Φιλιππούπολη και άλλα μέρη γνωστά για τις αρχαιότητές τους. Μπορεί να χρειαστεί να παραδώσουμε τα ευρήματα στο μουσείο, να τα επιστρέψουμε στο εργαστήριο ή να πάμε στο αστυνομικό τμήμα και μερικές φορές, η κακή τύχη μας ρίχνει στη φυλακή. Το παιχνίδι έχει τεράστιο ενδιαφέρον για τη Βουλγαρία και το εξωτερικό, παρόλο που η μετάφρασή του στα αγγλικά θα γίνει τον Ιούνιο. Ενδιαφέρον εκδηλώθηκε και από την αστυνομία της Βαυαρίας, όπου την δώρισαν σε συνταξιούχο συνάδελφό τους ο οποίος αγωνίστηκε δραστήρια κατά της εμπορίας πολιτιστικών αγαθών.

«Εάν και το παιχνίδι μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα, στη βουλγαρική πραγματικότητα, δυστυχώς, στη μάχη των αρχαιολόγων  με τους αρχαιοκάπηλους κερδίζουν οι τελευταίοι», λέει ο υφηγητής. «οι αρχαιοκάπηλοι είναι οργανωμένοι και πολυάριθμοι. Δεν αναζητούν πληροφορίες όπως εμείς, αλλά αντικείμενα, αν είναι δυνατόν από πολύτιμα μέταλλα. Περνάνε και καταστρέφουν τα πάντα στο δρόμο τους. Θέλουμε να αντιπαλέψουμε την κατάσταση αυτή και να αφήσουμε στα παιδιά μας την ιστορία.

Ιδιαίτερα σοβαρό είναι το πρόβλημα στις παραδουνάβιες περιοχές όπου βρίσκονταν τα ρωμαϊκά σύνορα και όπου η αρχαιοκάπηλοι χρησιμοποιούν μπουλντόζες. «Η αστυνομία προσπαθεί να τους αντιμετωπίσει, αλλά σίγουρα δεν έχουν αρκετούς πόρους και κίνητρα», σημειώνει ο υφηγητής, προσθέτοντας ότι οι ντόπιοι από την περιοχή της αρχαίας Ρατσιάρια δεν κρύβουν ότι: «Υπήρξαν περίοδοι, στην τελευταία 10ετία του εικοστού αιώνα, αλλά και στη συνέχεια, κατά τις οποίες 20-25 τρακτέρ έσκαβαν ταυτόχρονα σ’ αυτή τη μεγάλη ρωμαϊκή πόλη. Πλέον το μεγαλύτερο μέρος της έχει καταστραφεί και μοιάζει με ένα σεληνιακό τοπίο».

Σύμφωνα με τον πρώην διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, από την άποψη αυτή οι βούλγαροι είναι μεταξύ των «ηγετών»: «Στην Ευρώπη είμαστε σίγουρα στην πρώτη θέση - μας γνωρίζουν, και απορούν γιατί ο νόμος δεν εφαρμόζεται συστηματικά. Φοβάμαι ότι είμαστε σε ένα από τα κορυφαία σημεία του κόσμου. Τουλάχιστον εγώ δεν έχω ακούσει να καταστρέφονται αλλού να καταστρέφουν αρχαίες πόλεις, εδώ και χρόνια με μπουλντόζες, και ο καθένας να προσποιείται ότι αυτό δεν τον αφορά». Είναι, επίσης, κατηγορηματικός, ότι παρόμοια μέρη πρέπει να φρουρούνται από τις αρχές επιβολής του νόμου. «Σε μερικά σημεία, οι ηλικιωμένοι προσπαθούν να «εμποδίσουν», μόνοι τους, τους αρχαιοκάπηλους. Βλέπουν τις καταστροφές και θλίβονται», λέει ο καθηγητής Βαγκαλίνσκι και υπενθυμίζει ότι, πρόσφατα, οι αρχαιολόγοι κατέθεσαν μια πρόταση που θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση του προβλήματος:

«Είχαμε σκεφτεί, σε συνεργασία με το ΥΠΕΣ, να δημιουργήσουμε μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, από τους ειδικούς μας του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Με την εφαρμογή αυτή, το ΥΠΕΣ θα λάμβανε έγκαιρα ειδοποιήσεις από περιστασιακούς μάρτυρες παρόμοιων παραβιάσεων, για να υπάρχει άμεση αντίδραση από την αστυνομία. Αλλά σε ένα σημείο, η προσπάθεια άρχισε να φθίνει και η εφαρμογή δεν έχει κατασκευαστεί ακόμα».

Σήμερα, η ιδέα που θέλουν να μεταφέρουν οι δημιουργοί του παιχνιδιού «Αρχαιολόγοι κατά αρχαιοκάπηλων», είναι ότι αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ιστορία μας, με την οποία δίκαια υπερηφανευόμαστε, η κοινωνία μας πρέπει να αναπτύξει ευαισθησία απέναντι στο πρόβλημα και να αναγνωρίσει την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας ως δική του μεγάλη υπόθεση.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης