Η Ημέρα του Λαζάρου είναι μια από τις τρεις μεγάλες χριστιανικές γιορτές που συνδέονται με το θαύμα της Ανάστασης. Οι άλλες δυο είναι η Κυριακή των Βαΐων και το Πάσχα. Η γιορτή είναι κινητή και σημειώνεται πάντα το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Χριστού. Με την ανάσταση του Λαζάρου πρώτον οι συμπορευόμενοι με το Χριστό έγιναν μάρτυρες ενός θαύματος που θα έπρεπε να τους προετοιμάσει για την Ανάσταση του Κυρίου και, από την άλλη, ο Λάζαρος, όντας μάρτυρας του κόσμου των νεκρών μπορούσε να μεταφέρει μηνύματα στους ανθρώπους και να τους προειδοποιήσει για την ευθύνη που φέρουν για την σωτηρία των ψυχών τους.

Στις λαϊκές παραδόσεις των Βουλγάρων η Ανάσταση του Χριστού συνδέεται με την αναγέννηση της φύσης την άνοιξη. Οι άνθρωποι βγαίνουν ξανά στα δάση, στα χωράφια και τα βοσκοτόπια μετά από τον μακρύ κρύο χειμώνα. Αυτήν την εποχή οι παραδοσιακοί άνθρωποι είχαν ξανά ανάγκη να ευχηθούν ο ένας στον άλλο υγεία και γονιμότητα και, μιας και αρχίζει η περίοδος των γάμων, οι κοπέλες ντύνονταν γιορτινά και γύριζαν από πόρτα σε πόρτα όπως το έκαναν οι νεαροί στο τέλος του χρόνου, για να δώσουν ευκαιρία να τις δουν και να τις ζητήσουν για νύφες.

Οι κοπέλες αυτές ονομάζονται «Λάζαρκι» (στην Ελλάδα το έθιμο συναντάται επίσης και λέγονται «Λαζαρίνες») και τραγουδούν ειδικά τραγούδια (στην Ελλάδα ονομάζονται «λαζαρικά»). Οι «Λάζαρκι» τραγουδούσαν για κάθε μέλος της οικογένειας στο σπίτι που έμπαιναν και οι νοικοκυραίοι τις κερνούσαν και τους έδιναν νομίσματα. Σε κάποιες περιοχές της Βουλγαρίας υπάρχουν άνθρωποι που ακόμα τηρούν τα έθιμα και τις παραδόσεις αυτής της μέρας.

Κάθε χρόνο καλώ τις «Λάζαρκι» να μπουν στο σπίτι μου, να καθίσουν στα τραπέζι μου, να ξεκουραστούν, να φάνε και να πιούνε, λέει η Γιορντάνκα Κότσεβα από το χωριό Ντόλνι Μπογκρόβ (κοντά στη Σόφια) όπου το έθιμο τηρείται και σήμερα. Τα κορίτσια αυτά έρχονται με χαιρετισμούς και ευχές, δεν μπορείς να μην τα υποδεχτείς, να μην τα φιλέψεις. Στο χωριό περιμένουμε τις γιορτές, για να δείξουμε την φιλοξενία μας, να ανοίξουμε τις πόρτες μας, να ξεπεράσουμε τους φόβους μας που αυξάνονται όλο και περισσότερο με την ανασφάλεια που επικρατεί στον σύγχρονο κόσμο.

Οι παραδοσιακές στολές των «Λάζαρκι» γύρω από τη Σόφια αποτελούνται από μαύρη αμάνικη ρόμπα, κάτω από την οποία φοράνε άσπρο πουκάμισο με κεντήματα. Φοράνε και ειδική ζώνη με πολύχρωμες φούντες στην άκρη. Στο κεφάλι φοράνε ταινία με νομίσματα και χάντρες, ενώ μέσα στις πλεξούδες τους βάζουν πολύχρωμες κορδέλες. Στην αρχή παίρνουν την ευλογία του παπά στην εκκλησία και δεν αφήνουν σπίτι που να μην μπουν. Χωρίζονται σε ομάδες με μια αρχηγό, η οποία διακρίνεται από το πιο έντονα διακοσμημένο διάδημά της.

Οι «Λάζαρκι» συνεχίζουν εδώ και αιώνες την ίδια παράδοση, λέει η Ρουμιάνα Κραστάνοβα, διευθύντρια του Πολιτιστικού Κέντρου του χωριού. Τα μεγαλύτερα κορίτσια που μόλις παντρευτούν, δεν ξαναβγαίνουν με τις ομάδες μαθαίνουν τα τραγούδια και τους χορούς, που είναι μοναδικά για την ημέρα, στα μικρότερα κορίτσια. Φέτος στο Ντόλνι Μπογκρόβ οι μικρότερες «Λάζαρκι» θα είναι από την πρώτη Δημοτικού. Τα κοριτσάκια αυτά είναι πολύ ενθουσιασμένα και έρχονται με ανυπομονησία στις πρόβες που διοργανώνονται στο Πολιτιστικό Κέντρο για να προετοιμαστούν. Την Ημέρα του Λαζάρου οι κοπέλες χωρίζονται σε ομάδες και ξεκινάνε να γυρίζουν το χωριό. Επιστρέφουν στα σπίτια τους το βράδυ, γιατί τις υποδέχονται σε κάθε σπίτι και ζητάνε να τους χορέψουν και να τραγουδήσουν τελετουργικά. Αλλά τα καλάθια τους είναι γεμάτα με αυγά, τα οποία θα βάψουν για το Πάσχα, με καραμέλες, φρούτα και γλυκά, ενώ οι κουμπαράδες τους κουδουνίζουν. Αγαπάμε πολύ αυτήν την γιορτή, γιατί μας προετοιμάζει για το Πάσχα και την χαρά για την Ανάσταση του Χριστού.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: προσωπικό αρχείο