Πριν από χρόνια, όταν τέθηκε σε ισχύ το ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο NATURA 2000, πολλοί πολίτες και πολιτικοί, το εξέλαβαν, περισσότερο, σαν εμπόδιο παρά σαν μια πρόκληση για επιτυχή ανάπτυξη. Παρά το σκεπτικισμό, οι οικολόγοι εμπειρογνώμονες του βούλγαρο-ελβετικού προγράμματος «Σύνδεση της διατήρησης της φύσης και της αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης» κατάφεραν να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν στην πράξη τις οικονομικές δυνατότητες που προσφέρει το δίκτυο αυτό. Σταδιακά, φιλικές προς το περιβάλλον επιχειρήσεις τοπικών επιχειρηματιών, εμφύσησαν νέα ζωή σε εγκαταλελειμμένα χωριά στα δυτικά και στα κεντρικά βουνά της οροσειράς του Αίμου. Εκεί, όπου ο χρόνος φαίνεται σαν να έχει σταματήσει και η φύση παραμένει ανέγγιχτη, βρίσκονται οι αγροικίες της Ιουλία Στοϊάνοβα, στο χωριό Γκίντσι, και της Ντεσισλάβα Βαρμπάνοβα, στο χωριό Μπλαγκοβέστ.

Η περιοχή είναι πολύ καθαρή, λέει η Ιουλία Στοϊάνοβα. Στα βοσκοτόπια υπάρχουν πολλά βότανα. Τα πάντα είναι υψηλής ποιότητας. Έχουμε αγελάδες και πρόβατα και ασχολούμαστε με την γαλακτοκομία και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Στο χωριό Γκίντσι, όπου βρίσκεται το αγρόκτημα μου, λειτουργεί και ένα μαγαζί, στο οποίο πουλάμε προϊόντα μας, όπως γιαούρτι, φέτα, κασέρι και άλλα. Ειλικρινά, για να ξεκινήσει αυτή η επιχείρηση χρειάζεται θάρρος, γιατί το εργατικό δυναμικό δεν επαρκεί.

Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, συμφωνεί και η Ντεσισλάβα Βαρμπάνοβα. Αναλαμβάνουμε τα πάντα - τόσο στην αγορά, όσο και στο αγρόκτημα. Στηριζόμαστε αποκλειστικά στους εαυτούς μας.

Στον εαυτό του στηρίζεται και ο μελισσοκόμος Τεοντόρ Πουσκάροφ, από το χωριό Μέλενε, ο οποίος έχει 150 κυψέλες στην περιοχή «Δυτικός Αίμος» του προγράμματος Natura 2000. Η μελισσοκομία είναι τρόπος ζωής:

Ασχολούμαι με τη μελισσοκομία όλη μου τη ζωή. Χαίρομαι που είμαι σ’ αυτή την περιοχή, επειδή είναι καθαρή. Από την άλλη πλευρά, αυτό το κομμάτι της χώρας είναι ερημωμένο και, σε περίπτωση ανάγκης, δεν υπάρχει κάποιος να σε βοηθήσει. Ωστόσο, μου αρέσει να είμαι εδώ.

Για να υπάρξει οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή, δεν πρέπει να υπάρχουν εμπόδια στη βιολογική γεωργία.

Η ιδέα του NATURA 2000 και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης είναι να βοηθήσει πραγματικά τους ανθρώπους που χρειάζονται υποστήριξη, χρηματοδότηση και ανάπτυξη σε αυτά τα μέρη - υποστηρίζει ο Ρόσεν Βασίλεφ, από το Βουλγαρικό Ίδρυμα Βιοποικιλότητας (που συμμετέχει στο βούλγαρο-ελβετικό πρόγραμμα). Η παραγωγή στις τοποθεσίες NATURA 2000 συμβάλλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και η βιολογική παραγωγή αποτελεί μια πρόσθετη δυνατότητα και αναπτυξιακή κατεύθυνση που μπορεί να επιτευχθεί τόσο στο NATURA 2000, αλλά κι έξω απ’ αυτό.

Χάρη στο δίκτυο οι αγρότες, των οποίων οι αγροτικές περιοχές βρίσκονται μέσα σ’ αυτό, παίρνουν ευρωπαϊκή επιδότηση 12 ευρώ ανά εκτάριο, χωρίς καμία πρόσθετη κρατική χρηματοδότηση. Μεταξύ αυτών είναι και ο αγρότης Πέταρ Γκεοργκίεφ από το χωριό Ισπερίχοβο:

Η περιοχή είναι εξαιρετικά καθαρή. Η γη είναι εύφορη και προσφέρει ευκαιρίες για την ανάπτυξη της γεωργικής δραστηριότητας. Έχουμε υπόγεια ύδατα που κάνουν ακόμα καλύτερες τις συνθήκες για την καλλιέργεια της γης. Η περιοχή βρίσκεται στην επαρχία Πάζαρτζικ, σε μια κοιλάδα που περιβάλλεται από τους λόφους Μπεσαπάρσκι. Το ασβεστολιθικό έδαφος, σε συνδυασμό με το παραπάνω στρώμα χούμου, είναι ένας πολύ καλός συνδυασμός για την ανάπτυξη της παλιάς βουλγαρικής ποικιλίας σταφυλιού Μαυρούντ, που διατηρείται από την εποχή των Θρακών. Με τη συνεργασία της Βουλγαρικής Εταιρείας Προστασίας Πτηνών, αναπτύξαμε ένα πιλοτικό έργο, χάρη στο οποίο δημιουργήσαμε έναν κήπο. Καλλιεργούμε τον κήπο με έναν ειδικό τρόπο, με στόχο να διασφαλίσουμε την ανάπτυξη του πληθυσμού του Λαγόγυρου, τον οποίο κυνηγούν τα αρπακτικά πουλιά.

Ωστόσο, οι καλλιεργητές που ασχολούνται με τη βιολογική γεωργία, αισθάνονται ότι απειλούνται από τα διοικητικά εμπόδια και τις αλλαγές στη νομοθεσία.

Τους τελευταίους μήνες, έγκριτες εταιρείες έμειναν χωρίς πιστοποίηση, τους αφαιρέθηκαν οι άδειες λειτουργίας, χωρίς αυτό να συμβάλλει στην ποιότητα της παραγωγής. Εκατοντάδες καλλιεργητές βρίσκονται στα πρόθυρα της πτώχευσης, λόγω καθυστερημένων πληρωμών. Εκτός από αυτά τα προβλήματα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Υδάτων Νένο Ντίμοφ επιμένει στις τροποποιήσεις του νόμου για τη βιοποικιλότητα, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μείωση των περιοχών του δικτύου NATURA 2000. Όλα αυτά οδήγησαν σε διαμαρτυρίες των ιδιοκτητών των μικρών και μεσαίων βιοκαλλιεργειών.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης

Φωτογραφίες: bioferma.org και Νταρίνα Γκριγκόροβα