Φέτος κλείνουν 100 χρόνια από την Συνθήκη του Νεϊγύ (1919) μετά την οποία στην επικράτεια της Βουλγαρίας έφτασαν εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από τα εδάφη της Ανατολικής Θράκης και από τις περιοχές που σήμερα βρίσκονται στην Ανατολική Σερβία. Με αφορμή την επέτειο ο Ντιμίταρ Σαλαπάτοβ, δημοτικός σύμβουλος της πόλης Χάσκοβο (στη Νότια Βουλγαρία) διοργάνωσε μια έκθεση με φωτογραφίες εκκλησιών που βρίσκονται σήμερα στην Ελλάδα. Κάποιες από αυτές συντηρούνται και λειτουργούν ενώ άλλες ανοίγουν τις πόρτες τους μόνο στις γιορτές. Δυστυχώς υπάρχουν και τέτοιες που έχουν εγκαταλειφτεί και έχουν μείνει μόνο τα ερείπιά τους.

Ο κύριος Σαλαπάτοβ υπήρξε αρκετά χρόνια πρόεδρος του Θρακικού Συλλόγου «Γκεόργκι Σαπουνάροβ» και γενικός γραμματέας της Ένωσης Θρακικών Συλλόγων Βουλγαρίας. Ο ίδιος είναι απόγονος προσφύγων και τον συγκινεί η πολιτιστική κληρονομιά που οι πρόγονοί του αναγκάστηκαν να αφήσουν πίσω τους.

«Οι απόγονοι αυτών των προσφύγων αγαπούν τη γη που τους περιέγραφαν οι παππούδες και οι γιαγιάδες τους, λέει ο Ντιμίταρ. Οι πρόγονοί μου έλπιζαν μέχρι την τελευταία τους πνοή να έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στα σπίτια τους όπου πολλοί από αυτούς είχαν γεννηθεί. Για μένα ήταν αδιανόητο να μην επισκεφτώ αυτόν τον τόπο, έπρεπε να δω με τα μάτια μου όσα εκείνοι μου διηγούνταν. Οι εικόνες ήταν τόσο όμορφες που αισθάνθηκα την ανάγκη να τις αποθανατίσω».

Το 2008 σε ένα συνέδριο στο Κάρτζαλι ο κύριος Σαλαπάτοβ παρουσίασε το άρθρο του «Βουλγάρικοι χριστιανικοί οικισμοί στην Θράκη του Αιγαίου» το οποίο έφτασε να γίνει βιβλίο το 2011. Το 2018 εκτός από τα χωριά άρχισε να μελετά και εκκλησίες. Έκθεσή του με φωτογραφίες εκκλησιών φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά στην Πινακοθήκη του Χάσκοβο.

«Εκεί χώρεσαν μόνο 40 εκκλησίες αλλά είναι εκατοντάδες, λέει ο φωτογράφος. Μεταξύ των ομορφότερων είναι ο «Άγιος Μεγαλομάρτυρας Χαράλαμπος Θαυματοποιός» στο χωριό Δερβέντι ο οποίος αγιάστηκε το 1860. Το χωριό ήταν πλούσιο και οι άνθρωποι κέρδιζαν καλά από το εμπόριο ελαιόλαδου και δερμάτων ζώων. Η γιαγιά μου έλεγε πως η γη ήταν τόσο εύφορη που μάζευαν τρεις σοδειές το χρόνο».

Τους κατοίκους ένωνε η πίστη τους και όταν τους επετράπη να χτίσουν εκκλησία μάζεψαν τα χρήματα για δυο χρόνια και την αφιέρωσαν στον Άγιο Χαράλαμπο ο οποίος πολλές φορές τους είχε σώσει από καταστροφές. Στο ίδιο χωριό βρίσκεται και η εκκλησία «Άγιος Θεόδωρος» που είναι πάνω από χιλίων ετών.

«Ενδιαφέρουσα ιστορία έχει και η εκκλησία του Ντογκάν Χισάρ η οποία χτίστηκε το 1835 και είχε κρατήσει την αυθεντική της μορφή ως το 1994, λέει ο Ντιμίταρ. Οι έλληνες αποφάσισαν να την συντηρήσουν για τα 150 χρόνια από την γέννηση του Καπιτάν Πέτκο Βοϊβόντα (Πέτκο Κίρκοβ Καλογιάνοβ) /1844-1900/ ο οποίος συνεργάστηκε με τον Ιταλό Τζουζέπε Γκαριμπάλντι στην Επανάσταση της Κρήτης (1866-1869).

Ο αγωνιστής κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας ήταν από το διπλανό χωριό και τον βάφτισαν στην εκκλησία αυτή. Στο χωριό έχει και άλλα περίπου δέκα παρεκκλήσια χτισμένα από Βουλγάρους τα οποία επίσης συγκεντρώνουν πιστούς από την περιοχή».

Ο κύριος Σαλαπάτοβ έχει εκδώσει και ένα πολυτελές λεύκωμα το οποίο χαρίζει σε βιβλιοθήκες σε όλη τη χώρα. Η έκθεση θα περιοδεύσει στη Βάρνα, το Μπουργκάς και το Πλόβντιβ ενώ στη Σόφια θα φιλοξενηθεί στην Βουλή.

Φωτογραφίες: Προσωπικό αρχείο

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα