Κάθε χρόνο, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιανουαρίου, το Πέρνικ υποδέχεται τους συμμετέχοντες στο Διεθνές Φεστιβάλ των Παιχνιδιών με Μάσκες «Σούρβα». Φέτος θα διεξαχθούν για 28^η φορά και θα συμμετάσχουν 7 500 άτομα. Τις μάσκες τους θα δείξουν 102 ομάδες, ενώ παραδόσεις θα αναπαραστήσουν 19 ομάδες από την Δημοκρατία της Μακεδονίας, την Πορτογαλία, την Ιταλία, τη Σερβία, τη Ρουμανία, την Ελλάδα, τη Σλοβενία και την Τουρκία. Φέτος θα συμμετάσχουν επίσης 1 300 παιδιά.

Το Λαογραφικό Φεστιβάλ «Σούρβα» είναι το τέταρτο βουλγάρικο στοιχείο που συμπεριλαμβάνεται στον Κατάλογο της UNESCO για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά μαζί με τις γιαγιάδες από την Μπίστριτσα που τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια, τους αναστενάρηδες και τους υφαντουργούς χαλιών από το Τσίπροβτσι. Τα παιχνίδια με τις μάσκες διεξάγονται στην περιοχή του Πέρνικ στην γιορτή του Αγίου Βασιλείου, αλλά σύμφωνα με το Παλαιό Ημερολόγιο και δη στις 14 Ιανουαρίου. Στις διάφορες περιοχές οι πρωταγωνιστές ονομάζονται διαφορετικά – σουρβακάρι, τσαούσι, μετσκάρι, μπαμπούγεροι, σουράτι κ. ά. αλλά μπορούν να συνοψιστούν με την ονομασία κούκερι.

Την παραμονή της γιορτής οι κούκεροι ανάβουν μεγάλη φωτιά, η οποία έχει καθαρτική δύναμη.

Οι ρίζες της παράδοσης είναι ειδωλολατρικές και η εμπειρία περνά από γενιά σε γενιά. Ο Λιουντμίλ Γιορντανόφ από το Πέρνικ συμμετείχε για πρώτη φορά στα παιχνίδια το 1993, όταν ήταν 3 χρονών, μαζί με τον 7χρονο αδερφό του, με τον μπαμπά του και τον παππού του. Από αμνημονεύτων χρόνων στην γενιά του οι άντρες μόνοι τους μαστορεύουν τις στολές τους και οι ετοιμασίες για τη γιορτή ξεκινούν μήνες νωρίτερα.

Οι παλιές στολές ανακαινίζονται και συνήθως φτιάχνουμε καινούριες μάσκες, λέει ο Λιουντμίλ. Η ομάδα των κούκερι μαζεύεται στο στέκι τους που ονομάζεται «μετσκάρνιτσα» (από το «μέτσκα» που σημαίνει «αρκούδα»). Όλοι κουβαλούν υλικά και όλοι μαζί φτιάχνουν τις στολές. Η κάθε μάσκα είναι ανεπανάληπτη και δεν βασίζεται σε σχέδιο. Οι μάστορες χρησιμοποιούν την διαίσθησή τους.

Οι μάσκες είναι συνήθως τρομακτικές και τεράστιες. Κρατούνται μακριά από τα μάτια του κόσμου ως τη γιορτή για να μη χάσουν την μαγική τους δύναμη να διώχνουν τα κακά πνεύματα.

Εμείς φτιάχνουμε τις μάσκες μας από φυσικά υλικά, λέει ο Λιουντμίλ. Ξύλο, δέρμα, κέρατα ζώων. Για τον σκελετό η οικογένειά μου χρησιμοποιεί συνήθως κόκκινη ιτιά που είναι ελαφριά και ευλύγιστη. Η κάλυψη είναι με δέρμα από αρνί, κατσίκι, λαγό κ. ά. Στην τρομακτική όψη συμβάλλουν τα κέρατα που προσέχουμε να μην είναι από ζώα που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

Δεν υπάρχει περιορισμός και μάσκα μπορεί να φτιάξει όποιος θέλει, αρκεί να είναι έτοιμος να βάλει κόπο και έμπνευση. Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται είναι πολλά, αλλά το κύριο είναι το κόκκινο, γιατί οι συμμετέχοντες είναι πεπεισμένοι πως διώχνει το κακό. Η κάθε ομάδα κούκερι φτιάχνει διαφορετικές στολές και χρησιμοποιεί διαφορετικά υλικά – φτερά, λαχανικά, χάντρες και πανιά. Αυτό κάνει την πομπή εντυπωσιακή.

Τα κουστούμια ολοκληρώνονται με μια ζώνη με κουδούνια, τα οποία κάνουν πολύ θόρυβο. Αυτή η παράδοση βρίθει από συμβολισμούς και όσοι παρακολουθούν την τελετή είναι σίγουροι πως λαμβάνουν ευλογία για υγεία, ευημερία και αφθονία.

Στις 14 Ιανουαρίου η ομάδα μας από κούκερι αρχίζει να περιφέρεται στο χωριό Σέλιστεν ντολ από τα ξημερώματα, λέει ο Λιουντμίλ. Χορεύουμε και το μπουμπουνητό από τα κουδούνια ξυπνάει τους ανθρώπους. Περνάμε από κάθε σπίτι και καλούμε την γονιμότητα να μας επισκεφτεί και αυτή τη χρονιά. Στο τέλος συγκεντρωνόμαστε στην πλατεία όπου τρώμε όλοι μαζί.

Το Φεστιβάλ του Πέρνικ ιδρύθηκε το 1966 και γρήγορα απέκτησε εθνικές διαστάσεις. Από το 1985 είναι πια διεθνές και προσελκύει όλο και περισσότερους ξένους. Το Πέρνικ είναι μέλος της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Καρναβαλιστικών Πόλεων και το 2009 ήταν Καρναβαλιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα