Η Βουλγαρία είναι χώρα μέλος της ΕΕ από τις αρχές του 2007, αλλά παραμένει αντικείμενο μόνιμης παρακολούθησης εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων. Τέτοια παρακολούθηση εφαρμόζεται και απέναντι στη Ρουμανία. Ενταχθείσες στην ΕΕ πριν από 11 χρόνια, παρά τα προβλήματα στους κλάδους αυτούς, τα δύο κράτη μέχρι και σήμερα δε δικαιολογούν εξ’ ολοκλήρου την εμπιστοσύνη της Ένωσης. Η παρακολούθηση, στην οποία υποβάλλονται, δεν έχει εφαρμοστεί για άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένων και των κρατών που προσχώρησαν στην ΕΕ μετά τους. Για κάποιους παρατηρητές αυτό το γεγονός είναι εκδήλωση διακρίσεων, και για άλλους – ταπείνωση, τόσο για τη Βουλγαρία, όσο για την ίδια την Κομισιόν.

Το 2016 έγινε λόγος ότι η παρακολούθηση για Ρουμανία μπορεί να καταργηθεί λόγω των επιτυχιών της χώρας. Αλλά όχι για τη Βουλγαρία, οι δείκτες της οποίας τότε δεν έδιναν λόγους για παρόμοια προσδοκία. Τώρα το 2018 η Κομισιόν παρατηρεί ότι η Ρουμανία γύρισε πίσω στη διαδικασία των δικαστικών μεταρρυθμίσεων και η Βουλγαρία έχει σημειώσει πρόοδο και γι’ αυτήν η παρακολούθηση όσον αφορά την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας, το νομοθετικό πλαίσιο και το οργανωμένο έγκλημα μπορεί να θεωρείται ότι τερματίζεται προσωρινά. Η παρακολούθηση των υπόλοιπων τριών δεικτών – δικαστική μεταρρύθμιση, διαφθορά στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας και γενικά διαφθορά όμως παραμένει. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς, εάν η Βουλγαρία συνεχίσει τις προσπάθειες για την εκπλήρωση των 17 συστάσεων της περσινής έκθεσης στον Μηχανισμό Συνεργασίας και Ελέγχου, το 2019 η παρακολούθηση μπορεί να καταργηθεί.

Εντελώς λογικά οι κυβερνώντες δέχθηκαν με ικανοποίηση τις διαπιστώσεις στην έκθεση για τη Βουλγαρία. Σύμφωνα με την υπουργό Εξωτερικών Αικατερίνα Ζαχάριεβα, το έγγραφο είναι αντικειμενικό, και σύμφωνα με την υπουργό Δικαιοσύνης Τσέτσκα Τσάτσεβα, επιβεβαιώνει ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι μην ανατρέψιμες. Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Σβετοσλάβ Μαλίνοφ, όμως, το πιο σημαντικό γεγονός είναι ότι η Βουλγαρία παραμένει υπό παρακολούθηση, και ο ευρωβουλευτής Άνγκελ Τζαμπάζκι είναι της γνώμης ότι ο ίδιος μηχανισμός ελέγχου πρέπει να επιβληθεί και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαπίστωση της Κομισιόν ότι εξακολουθεί να μην έχει συνεπή αποτελέσματα στη Βουλγαρία όσον αφορά καταδίκες σε δικαστικές υποθέσεις διαφθοράς στα υψηλά κλιμάκια της εξουσίας, από το Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα επιμένουν ότι οι συστάσεις για καταπολέμηση της διαφθοράς δεν έχουν εκπληρωθεί και έστω και ο μηχανισμός ελέγχου να πλησιάζει το τέλος του, οι ερωτήσεις προς τη βουλγαρική κυβέρνηση παραμένουν.

Την ημέρα πριν από την κοινοποίηση της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Βουλγαρία έγινε σαφές ότι στο Συμβούλιο της ΕΕ συζητιέται η δυνατότητα για την καθιέρωση μόνιμης ετήσιας παρακολούθησης της κυριαρχίας του νόμου σε όλη την ΕΕ. Τις προσεχείς μέρες το Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να ανακοινώσει την απόφασή του για την πρόταση για εφαρμογή του πανευρωπαϊκού μηχανισμού παρακολούθησης της κυριαρχίας του νόμου, ο οποίος εγκρίθηκε το 2014, αλλά χρησιμοποιήθηκε μόνο μια φορά μέχρι τώρα. Αναμένεται το Ευρωκοινοβούλιο να καλέσει αυτή η πανευρωπαϊκή παρακολούθηση να αντικαταστήσει τον Μηχανισμό Συνεργασίας και Ελέγχου, ο οποίος εφαρμόζεται για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Αυτή η αντικατάσταση έχει τα επιχειρήματά της, αν λάβουμε υπόψη την έκθεση της Αυστριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ για την εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς και τις αρχές του κράτους δικαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του περασμένου έτους που αναφέρονται στην έκθεση, εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις είχε μόλις 37%, στα κοινοβούλια – μόλις 36% και εμπιστοσύνη προς την ΕΕ – μόλις 42% των ευρωπαίων πολιτών. Εμπιστοσύνη στα κόμματα δήλωσε μόνο 19% των ερωτηθέντων.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα