Ο νεολιθικός οικισμός της Σλάτινα ανακαλύφτηκε το 1950, στην γειτονιά Γκεό Μίλεβ της Σόφιας, από εργάτες που κατασκεύαζαν περιοχή με φοιτητικές εστίες οι οποίες αργότερα χρησιμοποιήθηκαν σαν κτίρια της Βουλγαρικής Ακαδημίας των Επιστημών. Ο οικισμός βρίσκεται στην αριστερή όχθη του ποταμού Σλάτινα και οι πρώτες ανασκαφές έφεραν στο φως πλινθόκτιστα σπίτια, τζάκια και σκεύη που χρονολογούνται από την τρίτη χιλιετηρίδα π. Χ.

Το 1985 οι αρχαιολόγοι, με επικεφαλή τον ακαδημαϊκό καθηγητή Βασίλ Νικόλοβ, διαπίστωσαν πως ο οικισμός καταλαμβάνει έκταση 80 στρεμμάτων, έχει 5 οικοδομικά στρώματα και οι πολιτιστικές του ζώνες φτάνουν σε βάθος τριών μέτρων. Τα νέα στοιχεία χρονολογήθηκα στην έκτη χιλιετηρίδα π. Χ. και προς στιγμήν ο οικισμός είναι ο αρχαιότερος στην επικράτεια της Σόφιας.

«Στον οικισμό της Σλάτινα ζούσαν γεωργοί και ζωοτρόφοι που ήρθαν από την Ασία πρώτα στα Βαλκάνια και έπειτα εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη, λέει ο καθηγητής Νικόλοβ. Οι νέες μέθοδοι χρονολόγησαν εγγυούνται πως στ’ αλήθεια πρόκειται για έναν οικισμό ηλικίας 8 000 χρόνων. Οι πρόσφατες ανασκαφές, μας έκαναν να συνειδητοποιήσουμε πως η έκταση του οικισμού έφτανε τα 300 στρέμματα. Ενδείξεις ζωής υπάρχουν για 500 χρόνια. Τα σπίτια άντεχαν 60 – 70 χρόνια και οι άνθρωποι τα εγκατέλειπαν και έφτιαχναν καινούρια σε κοντινή απόσταση».

Οι παλαιότερες ανασκαφές αποκάλυψαν 9 σπίτια στα οποία βρέθηκαν τσεκούρια και μαχαίρια, εξαρτήματα αργαλειών και κουτάλια. Ο οικισμός είχε και νεκροταφείο. Εντύπωση κάνουν κάποια από τα κτίρια που έχουν διαστάσεις από 100 έως 150 τετραγωνικά μέτρα. Από το 2013 οι ανασκαφές έχουν ενταθεί και έφεραν στο φως οίκημα διαστάσεων 300 τετραγωνικών μέτρων.

«Τα σπίτια είχαν αρκετά δωμάτια, λέει ο αρχαιολόγος. Συνήθως κάθε δωμάτιο έχει τζάκι το οποίο χρησίμευε για θέρμανση και μαγείρεμα, συχνά βρίσκουμε κρεβάτια. Υπάρχουν και αποθήκες στις οποίες φυλάσσονταν σιτάρι. Έχουμε βρει πέτρινους μύλους με τους οποίος το άλεθαν. Οι στάβλοι βρίσκονταν έξω από τον οικισμό ο οποίος μας δίνει αρκετές πληροφορίες και για την κοσμοθεωρία των ανθρώπων που τον κατοικούσαν. Υπάρχουν αποδείξεις πως λάτρευαν τη Μητέρα Θεά που αντιπροσωπεύει τη γονιμότητα».

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι μια σβάστικα από νεφρίτη. Το ενδιαφέρον κινούν και οι τάφροι που κυκλώνουν τον οικισμό.

«Οι τάφροι είναι τρεις και η εξωτερική απ’ ότι φαίνεται χρησιμοποιούνταν για τελετουργίες, λέει ο κύριος Νικόλοβ. Εκεί βρήκαμε πολλά σπασμένα κεραμικά σκεύη με υπολείμματα τροφών από θυσίες».

Τα ευρήματα από τις ανασκαφές στον οικισμό της Σλάτινα έχουν μεταφερθεί στο Μουσείο Ιστορίας της πόλης της Σόφιας που στεγάζεται στο ανακαινισμένο κτίριο του Κεντρικού Μπάνιου με Ιαματικό Νερό της πρωτεύουσας που χτίστηκε το 1913 σε στυλ «σετσεσιόν». Στον τόπο του καθαυτού οικισμού λειτουργεί αρχαιολογικός χώρος στον οποίο από του χρόνου θα λειτουργεί κέντρο πληροφοριών.

Επιμέλεια και Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα