Αξιοσημείωτη είναι η ηλικία του πρώτου χωριάτικου πολιτιστικού συλλόγου στη Βουλγαρία – ιδρύθηκε πριν από 150 χρόνια στο χωριό Σβέζεν, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της Σάρνενα Σρέντνα Γκορά, σε απόσταση 68 χιλιομέτρων από το Πλόβντιβ. Ο οικισμός εμφανίζεται ήδη τον 14^ο αιώνα και οι πρώτοι του κάτοικοι είναι μπογιάροι του Τίρνοβο, που ζήτησαν εκεί σωτηρία από τις επιδρομές των Τούρκων. Πολλοί από τους κατοίκους συμμετείχαν στην Εξέγερση του Απρίλη και το 1877 το χωριό πυρπολήθηκε από τις ορδές του Σουλεϊμάν Πασά κατά τον Ρωσοτουρκικό Απελευθερωτικό Πόλεμο. Στο «γαλάζιο αίμα των μπογιάρων» ίσως να οφείλεται η ραγδαία οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη του χωριού Ατζάρ (όπως ονομάζεται τότε), το οποίο μετατρέπεται σε κορυφαίο πνευματικό κέντρο στην περιοχή. Παράλληλα με την ανάπτυξη της παραγωγής ροδέλαιου, της κτηνοτροφίας και των ντόπιων παραδοσιακών επαγγελμάτων, οι κάτοικοι τηρούν τις παραδόσεις και αναπτύσσουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Γύρω στον 16^ο αιώνα στην Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου ιδρύθηκε λογοτεχνική σχολή, διάδοχος της σχολής του Τίρνοβο. Το 1835, μετά από δεκαετίες εκπαίδευσης σε κρυφά σχολεία, ιδρύθηκε και το πρώτο κοσμικό σχολείο. Ακολουθεί και η ίδρυση του πολιτιστικού συλλόγου το 1868. Περισσότερα για το παρελθόν και το παρόν του χωριού μαθαίνουμε από την κα Ντόρτε Ένκοφ – μια Δανέζα, η οποία τα τελευταία μερικά χρόνια ζει στη χώρα μας και είναι γραμματέας του πολιτιστικού συλλόγου στο Σβέζεν:

Πάνω από 35 χρόνια ζω με τον βουλγαρικό πολιτισμό. Τελείωσα βουλγαρική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. Είχα πάντα επαγγελματικές επαφές με τη Βουλγαρία. Ήμουν συντάκτρια – σύμβουλος της Βουλγαρίας για την Εθνική Δανέζικη Εγκυκλοπαίδεια. Έχω γράψει άρθρα για τη ζωή και τον πολιτισμό της Βουλγαρίας. Η ιστορία του χωριού μας είναι πολύ πλούσια. Η ίδρυση του πολιτιστικού συλλόγου καλύφθηκε από την εφημερίδα «Μακεδονία», στο φύλλο 43 του 1869, όπου γράφει: «Το περασμένο έτος, με την προσπάθεια δύο-τριών άριστων νέων εδώ ιδρύθηκε πολιτιστικός σύλλογος. Ο στόχος του οποίου είναι να ανοίξει σχολείο θηλέων στο χωριό και να το συντηρεί.» Ιδρυτές είναι ο Γκένο Σεραφίμοφ, πατέρας του απελευθερωτή της Ροδόπης συνταγματάρχη Βλαντιμίρ Σεραφίμοφ, και οι δάσκαλοι Ρούσι Νικόλοφ και Ντιμίταρ Ποπόφ.

Εκείνη την εποχή το χωριό ήταν επαρχιακό κέντρο και ήταν πολύ μεγάλο – με 5000 κατοίκους, και ο πολιτιστικός σύλλογος ένωνε τους ντόπιους διανοούμενους. Κάποτε εδώ γράφονταν μεσαιωνικά βιβλία. Έχουμε βιβλιοθήκη που ιδρύθηκε με δωρεές στην αρχή κιόλας. Αυτή η παράδοση διατηρήθηκε μέχρι και σήμερα. Μόνο το τελευταίο έτος λάβαμε πάνω από 1000 βιβλία. Και το κτήριο χτίστηκε με δωρεές και εθελοντική εργασία. Σήμερα ο πολιτιστικός σύλλογος έχει πιο διαφορετικό ρόλο. Έχουμε οργανώσει μαθήματα για τους ηλικιωμένους κατοίκους, για να τους βοηθήσουμε να έρχονται σε επαφή με τα παιδιά και τα εγγόνια τους στο εξωτερικό μέσω Διαδικτύου.

Πέρυσι είχαμε μαθήματα κοινωνικών δεξιοτήτων. Την επέτειο του πολιτιστικού συλλόγου γιορτάσαμε στις 27 Ιουλίου με συναυλία παραδοσιακής μουσικής. Συμμετείχαν 20 συγκροτήματα από 10 πολιτιστικούς συλλόγους. Είχαμε επισκέπτες από το Βέλγιο που όλη την εβδομάδα έπαιζαν στο χωριό βουλγαρική παραδοσιακή μουσική. Έγινε μεγάλη λαϊκή γιορτή.

Στις 4 Αυγούστου εγκαινιάστηκε έκθεση για τις τελευταίες μέρες του Χατζή Ντιμίταρ στη γενέτειρά μας (πληγώθηκε εδώ κοντά και ντόπιοι τσομπάνοι τον φρόντιζαν στο βουνό).

Η κα Ντόρτε Ένκοφ μας προσκάλεσε στην παραδοσιακή γιορτή του χωριού, η οποία είναι στις 18 Αυγούστου. Μας είπε ότι το πρόγραμμα της γιορτής δεν αλλάζει με την πάροδο του χρόνου. Η ιδέα είναι οι κάτοικοι και οι επισκέπτες του χωριού να ξέρουν τι να περιμένουν και να αισθανθούν σαν στο σπίτι τους. Η γιορτή πάντα αρχίζει με κουρμπάνι, ακολουθούν τραγούδια και χορούς σε ερμηνεία διάφορων παραδοσιακών συγκροτημάτων.

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα

Φωτογραφίες: αρχείο