Η βαλκανική είδηση της εβδομάδας - η συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ των Πρωθυπουργών της Μακεδονίας και της Ελλάδας για το όνομα της χώρας, και πάλι προκάλεσε πάθη. Το βήμα προς τα εμπρός και το όνομα «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» χαιρετίστηκαν από τους ηγέτες της ΕΕ, του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Η Βουλγαρία εξέφρασε επίσης την υποστήριξή της, παρόλο που επιμένει για πολιτικές εγγυήσεις ότι, το νέο όνομα δε θα χρησιμοποιηθεί σαν βάση για μια πιθανή αλλαγή των υπαρκτών συνόρων ή απαιτήσεων προς τους γείτονες σχετικά με τη γλώσσα, τον πολιτισμό, την ιστορία και την ταυτότητα. Παρόλο που η είδηση είναι θετική, στις δύο χώρες ξέσπασε μια πραγματική πολιτική καταιγίδα. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας απειλείται με ψήφο μομφής, ενώ ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός της Μακεδονίας αντάλλαξαν αιχμηρά λόγια.

Δεν πλήθυναν οι ανησυχίες στα Βαλκάνια πριν την τελική υπογραφή της συμφωνίας;

Η ένταση ήταν αναμενόμενη, σχολιάζει ο Μαρτίν Μίνκοφ, επί πολλά χρόνια ανταποκριτής της ΒΕΡ στα Σκόπια. Δε θα έλεγα ότι αφορούν τα Βαλκάνια. Βέβαια, βρίσκονται στην περιοχή, όσον αφορά τις δύο χώρες που εμπλέκονται άμεσα στη διαδικασία αυτή - τη Δημοκρατία της Μακεδονίας και την Ελλάδα. Σε αυτές, η εσωτερική πολιτική κατάσταση επιδεινώθηκε. Συζητιέται η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνηση από την «Νέα Δημοκρατία». Αν και όχι μεγάλες, έγιναν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των πιο ακραίων εθνικιστικών κύκλων έξω από το κτήριο της μακεδονικής Βουλής. Ένταση υπάρχει.

Ο Μαρτίν Μίνκοφ χαρακτήρισε ως «δραστική» τη συμπεριφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας της Μακεδονίας Γκεόργκι Ιβάνοφ, ο οποίος ουσιαστικά αρνήθηκε συνομιλία με τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ και τον υπουργό Εξωτερικών Νίκολα Ντιμιτρόφ, οι οποίοι ήθελαν να τον ενημερώσουν για το σχέδιο συμφωνιών με την Ελλάδα.

Δραστική ήταν η συμπεριφορά του κ Ιβανόφ, ο οποίος στην πράξη περιόρισε τη συνάντηση σε 120 δευτερόλεπτα, πράγμα που θεωρώ πρωτοφανής, δηλώνοντας ότι δεν πρόσκειται να υπογράψει τη συμφωνία, για να τεθεί προς επικύρωση. Φαίνεται ότι αρνήθηκε να την υπογράψει, χωρίς καν να την έχει διαβάσει. Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη, σίγουρα όχι μόνο σ’ εμένα, προκάλεσε η απόφαση του Γκιόργκι Ιβάνοφ λίγες ώρες μετά τη συνάντηση στα Σκόπια, να έρθει στη Σοφία να ζητήσει υποστήριξη για τη θέση του. Όμως δεν τα κατάφερε. Ο ΠτΔ Ρούμεν Ράντεφ χαρακτήρισε δύσκολη τη συζήτηση με τον μακεδόνα ομόλογο του. Στη διάρκεια της ο Ρούμεν Ράντεφ δήλωσε ξεκάθαρα την υποστήριξη της Βουλγαρίας για την ευρωατλαντική προοπτική της Μακεδονίας. Με τη γλώσσα της διπλωματίας ειπώθηκε στον Γκιόργκι Ιβάνοφ ότι δεν υποστηρίζεται η θέση του, μιας και το μπλοκάρισμα, από την πλευρά του, της μελλοντικής συμφωνίας αφήνει τη Δημοκρατία της Μακεδονίας στην απομόνωση, στην οποία την έβαλαν οι προηγούμενοι κυβερνώντες VMRO-DPMNE. Εκτός αυτού ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ ακύρωσε τη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Μακεδονίας, και αιτιολόγησε την απόφασή του, λέγοντας ότι παρόμοια συνάντηση θα ενέπλεκε την Βουλγαρία στην έντονη εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί σαν επέμβαση της Βουλγαρίας στη μακεδονική εσωτερική πολιτική, ακόμα περισσότερο τη στιγμή που προεδρεύει του Συμβουλίου της ΕΕ, το οποίο κατηγορηματικά υποστηρίζει την συμφωνία με την Ελλάδα. Η άποψή μου είναι ότι αν έγινε κάποιο λάθος, αυτό αφορά την, από καιρό σχεδιασμένη, πραγματοποίηση της επίσκεψης του Γκεόργκι Ιβάνοφ. Στην ευαίσθητη και έντονη κατάσταση που επικρατεί στα Σκόπια και την Αθήνα ο Γκιόργκι Ιβάνοφ είχε κάθε λόγο να ζητήσει την αναβολή της επίσκεψής του στη Βουλγαρία. Δεν το έκανε, αλλά αντίθετα, προσπάθησε να βρει υποστήριξη.

Στη συνάντηση της Σοφίας μεταξύ των δυο προέδρων ο Ρούμεν Ράντεφ απαίτησε την ύπαρξη εγγυήσεων για τη Βουλγαρία ότι το νέο όνομα δε θα βλάψει τα συμφέροντα της χώρας.

Το πιθανόν νέο όνομα – Βόρεια Μακεδονία, δεν είναι το καλύτερο από την άποψη της Βουλγαρίας, αλλά είναι αρκετά συμβιβαστικό και σε έναν συμβιβασμό κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα ικανοποιημένος. Ο συμβιβάσιμος αυτός θα μπορούσε να βοηθήσει σε μία από τις προτεραιότητες της Βουλγαρίας - την έναρξη της πραγματικής διαδικασία ένταξης της Μακεδονίας στην ΕΕ.

Εγγυήσεις – ναι. Πρέπει να έχουνε εγγυήσεις, ασχέτως του ότι στη συμφωνία – έχω διαβάσει το κείμενό της, το οποίο δημοσιεύτηκε χτες από τη μακεδονική κυβέρνηση, υπάρχει ρήτρα με βάση την οποία, η συμφωνία σε καμία περίπτωση δεν αφορά στις σχέσεις των δυο συμβαλλομένων πλευρών με τρίτα κράτη. Πρόκειται για ένα διεθνές στάνταρτ, αλλά έτσι κι αλλιώς περιέχει ορισμένες εγγυήσεις. Πιο σημαντικό είναι ότι, όταν γίνει η αλλαγή του ονόματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας, να συμπληρωθεί στη Συμφωνία Φιλίας και Καλής Γειτονίας που έχουμε υπογράψει, η διευκρίνηση ότι οι δυο χώρες δεν έχουν και δεν μπορούν να επιτρέψουν οποιεσδήποτε απαιτήσεις σχετικά με τη γλώσσα, την ταυτότητα, την ιστορία κλπ. Αυτό δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, αλλά δεν πρέπει να υπερβάλουμε το αρνητικό, μέχρι ενός σημείου για μας, άκουσμα του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία». Στην εποχή μας το όνομα αυτό, από μόνο του, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν βάση απαιτήσεων, από οποιαδήποτε κυβέρνηση των Σκοπίων σε ό, τι αφορά τη γεωγραφική περιοχή του Πίριν.

Ποιο είναι το ρεαλιστικό σενάριο για την εξέλιξη της κατάστασης και την ολοκλήρωση της υπόθεσης σχετικά με το όνομα της Μακεδονίας;

Εξαιρετικά θετικό για τη Βουλγαρία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Προεδρίας είναι ότι τέθηκαν στην ημερήσια διάταξη της ΕΕ τα προβλήματα των Δυτικών Βαλκανίων και η απαίτηση να μη στερηθούν οι λαοί της περιοχής της ευρωπαϊκής προοπτικής. Όμως τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, ο δύσκολα επιτευχθείς συμβιβασμός Σκοπίων-Αθήνας σχετικά με την ονομασία και οι αντιδράσεις ακραίων εθνικιστών, αλλά και ευρύτερων κοινωνικών κύκλων και στις δυο χώρες, δείχνουν ότι η περιοχή παραμένει αρκετά προβληματική. Στην περιοχή αυτή υπάρχει πολλή ιστορία και πάρα πολλά συναισθήματα. Απ’ αυτή την οπτική γωνία εξακολουθεί να είναι δυνατή κάθε εξέλιξη. Προσωπικά είμαι 50% σίγουρος για το αν θα επιτευχθεί ο συμβιβασμός μεταξύ Σκοπίων- Αθήνας - αν θα εφαρμοστούν στην πράξη τα όσα περιέχονται στην συμφωνία, η οποία θα ανοίξει τον δρόμο της Δημοκρατίας της Μακεδονίας προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Εξίσου ρεαλιστική είναι η πιθανότητα να μπλοκάρει η διαδικασία. Ενδεχομένως άμεσα, με την πιθανή ανατροπή της κυβέρνησης Τσίπρα – στην περίπτωση αυτή η συμφωνία δεν πρόκειται να υπογραφεί, πιστεύω, όμως, ότι αυτό δε θα γίνει, ή ίσως στην περίπτωση δυσκολιών στη διαδικασία επικύρωσης και την εφαρμογή της συμφωνίας, που στην ουσία θα την έκαναν ανεφάρμοστη. Όπως είναι τα πράγματα σήμερα, και οι δυο πιθανότητες είναι ρεαλιστικές.

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα, Σταύρος Βανιώτης