Για πρώτη φορά βούλγαρος πρωθυπουργός έλαβε μέρος στην τελετή με αφορμή τα 75 χρόνια από τον εκτοπισμό των περισσότερων από 7 χιλιάδων Εβραίων από τα εδάφη της σημερινής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στο στρατόπεδο θανάτου «Τρεμπλίνκα». Η επίσκεψη του Βουλγάρου πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ στα Σκόπια είναι άνευ προηγουμένου, δήλωσε ο Μαρτίν Μίνκοφ, επί πολλά χρόνια ανταποκριτής της ΒΕΡ στην πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Μακεδονίας:

Το μήνυμα είναι εντελώς προοδευτικό, αλλά βασίζεται σε μερικά σοβαρά ιστορικά γεγονότα. Κάθε χρόνο στα Σκόπια διεξάγεται η λεγόμενη «Πορεία των επιζώντων». Κάθε φορά η πορεία αυτή είναι στραμμένη κατά της Βουλγαρίας. Η αντιμετώπιση του τρόπου σκέψης αυτής σχετικά με τα τραγικά γεγονότα από πριν από 75 χρόνια είναι ένα εξαιρετικά θετικό σημάδι για το ότι κάτι άλλαξε ριζικά τις σχέσεις μεταξύ της Βουλγαρίας και της Μακεδονίας. Η αντιβουλγαρική ρητορική, εκτός από μερικά μακεδονικά μέσα ενημέρωσης, ελαχιστοποιήθηκε. Εξαιρετικά ανθρώπινα συναισθήματα είχε στα λόγια του Μπόικο Μπορίσοφ: «Θρηνούμε για κάθε ανθρώπινη ζωή, που στάλθηκε για να καεί στα ναζιστικά στρατόπεδα.» Αυτά τα λόγια ακούγονται κάπως διαφορετικά σε μάς γιατί σώσαμε 48 χιλιάδες Εβραίους. Στα τότε εδάφη της Βουλγαρίας, τα οποία ήταν υπό βουλγαρική διοίκηση, αλλά στην πραγματικότητα κάτω από τη ναζιστική κατοχή /Μακεδονία και Βόρεια Ελλάδα/ οι Εβραίοι δεν έλαβαν βουλγαρική υπηκοότητα και δεν μπόρεσαν να σωθούν – τέτοια είναι τα γεγονότα. Ο Μπόικο Μπορίσοφ εξέφρασε τη λίπη του για τα γεγονότα αυτά και βρήκε ευρεία απήχηση στη μακεδονική κοινωνία, παρά τις ιστορικές προκαταλήψεις που εξακολουθούν να υφίστανται εναντίον της Βουλγαρίας και αφορούν ειδικά αυτή την περίοδο της ιστορίας.

Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας ανέφερε και κάτι που είναι πιο κοντά στη συνείδηση των πολιτών της Μακεδονίας – τη φρίκη των πολέμων στην Πρώην Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, τον αιματηρό τρόπο, με τον οποίο η ομοσπονδία αυτή διαλύθηκε – γεγονότα που δεν πρέπει να επαναληφθούν στα Βαλκάνια:

Για μας αυτά τα γεγονότα ήταν λίγο απομακρυσμένα, αλλά οι άνθρωποι στη Μακεδονία τα βίωσαν. Γι’ αυτό δεν καταλαβαίνω τους ανθρώπους που ακόμα πιστεύουν σε ιδεολογήματα που υπάρχουν και στη χώρα μας και ακόμα περισσότερο στους δημοσιογραφικούς κύκλους και στην αντιπολίτευση στη Δημοκρατία της Μακεδονίας, που επιδιώκουν να διατηρούν σταθερή την ένταση μεταξύ των δυο χωρών. Θέλω να αναφέρω κάτι, που ήταν πολύ ενδεικτικό για μένα. Ένας διακεκριμένος ιστορικός - μακεδονίτης και ουσιαστικά όχι με φιλοβουλγαρικά αισθήματα, Τόντορ Τσεπρεγκάνοφ είπε μεγάλα λόγια. Συνέκρινε τη χειρονομία του Μπόικο Μπορίσοφ με την επίσκεψή του στα Σκόπια, με την ευκαιρία της 75ης επετείου, με την ιστορική χειρονομία που έκανε ο καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Βίλι Μπραντ. Πηγαίνοντας στη Βαρσοβία στην πρώτη επίσκεψή του εκεί κατάθεσε στεφάνι για τα θύματα του πολέμου από το γκέτο της Βαρσοβίας.

Ο ιστορικός Τόντορ Τσεπρεγκάνοφ χαρακτήρισε την επίσκεψη του Μπορίσοφ στα Σκόπια ως «γενναία κρατική απόφαση». Νομίζω ότι αυτό είναι ένα σοβαρό μήνυμα που ελπίζω ότι θα μπορέσουν να ακούσουν περισσότεροι άνθρωποι στη Μακεδονία, προσθέτει ο Μαρτίν Μίνκοφ. Επιτυγχάνει η Βουλγαρία στην πρόθεσή της να είναι πιο εμφανής στη Μακεδονία - στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στην πολιτιστική και την οικονομική ζωή, το αισθάνονται οι άνθρωποι που ζουν εκεί;

Φυσικά γίνεται αισθητό, ιδιαίτερα από την οικονομική άποψη. Πολύ γρήγορα, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας Φιλίας και Καλής Γειτονίας σημειώθηκε ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων. Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, ακόμη και σε περιόδους παγωμένων διακρατικών σχέσεων, ποτέ δεν έχει σταματήσει. Ωστόσο, πολλά θα πρέπει να γίνουν όσον αφορά στον πολιτισμό, τη γνώση της σύγχρονης βουλγαρικής τέχνης, των βουλγαρικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, που απέχουν πολύ από το απαιτούμενο επίπεδο. Πρέπει να πούμε ότι το ίδιο ισχύει και για την παρουσία του πολιτισμού της σύγχρονης Μακεδονίας στη Βουλγαρία. Υπάρχει άλλο ένα δύσκολο ζήτημα που πρέπει να λυθεί - πρόκειται για τη δημιουργία μιας επιστημονικής επιτροπής εργασίας από τη Μακεδονία και τη Βουλγαρία, η οποία, αργά και με επιστημονικά στοιχεία και επιχειρήματα να προσεγγίσει τους τρόπους, με τους οποίους διαβάζουμε την ιστορία μας. Κι αυτό επειδή κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πόσο κοινή είναι.

Ο Μαρτίν Μίνκοφ είναι αισιόδοξος και εκτιμά τον άψογο τρόπο, με τον οποίο η Βουλγαρία καταδεικνύει τη φιλοδοξία της ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να κάνει ό, τι πρέπει για να διασφαλίσει ότι η Ένωση θα είναι όσο το δυνατόν πιο ανοικτή στα προβλήματα των Δυτικών Βαλκανίων και θα εγγυάται την ευρωπαϊκή τους προοπτική. Από αυτή την άποψη, σημαντικότεροι για μας είναι οι άμεσοι γείτονές μας και πρωτίστως η Μακεδονία, κατέληξε ο Μαρτίν Μίνκοφ.

Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης, Πένκα Βέλεβα