Η διανομή ενέργειας στη Βουλγαρία γίνεται μέσω ιδιωτικών επιχειρήσεων, οι περισσότερες από τις οποίες είναι ξένες. Μια από τις μεγαλύτερες από αυτές τις επιχειρήσεις είναι η τσέχικη κρατική εταιρεία CEZ. Η CEZ ξεκίνησε τη δραστηριότητά της στη Βουλγαρία πριν 14 χρόνια όταν έλαβε το δικαίωμα να διανέμει ηλεκτρική ενέργεια σε κατοίκους και επιχειρήσεις έναντι 280 εκατ. ευρώ. Τώρα, οι Τσέχοι αποχωρούν και εγκαταλείπουν την επιχείρηση αυτή, της οποίας τα περιουσιακά στοιχεία υπολογίζονται στο 1 δισ. ευρώ, ενώ τα κέρδη της ανέρχονται στα 50 εκατ. ευρώ το χρόνο. Ο νέος ιδιοκτήτης είναι η βουλγαρική ιδιωτική εταιρεία Inercom, η οποία αγόρασε την επιχείρηση για 360 εκατ. ευρώ.

Η υπογραφή των συμβολαίων μεταξύ των δυο εταιρειών σήκωσε τη Βουλγαρία στο πόδι. Οι βουλγαρικές αρχές θεωρούν πως αυτή η συμφωνία θέτει σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια και θίγει τα συμφέροντα των βουλγάρων πολιτών. Η αρμόδια υπουργός Ενέργειας, Τεμενούζκα Πετκόβα, παραιτήθηκε από τη θέση της μετά από απαίτηση του πρωθυπουργού, αλλά η παραίτησή της δεν έχει γίνει ακόμα δεκτή. Η Βουλή κάλεσε για εξηγήσεις την ιδιοκτήτρια της Inercom, Γκίνκα Βαρμπάκοβα, ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ρούμεν Ράντεφ σκέφτεται να συγκαλέσει έκτακτα το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας. Ο πρωθυπουργός απαίτησε το βουλγαρικό κράτος να αποκτήσει πακέτο μετοχών που να του επιτρέπει τον έλεγχο. Η κυρία Βαρμπάκοβα συμφώνησε, αλλά αυτό θα πρέπει να εγκριθεί από τους πωλητές. Κατά τη γνώμη του πρωθυπουργού της Τσεχίας Αντρέι Μπάμπις, η συμφωνία έχει κλείσει.

Γύρω από την CEZ δεν υπήρχαν αμφιβολίες, αλλά για τη βουλγαρική εταιρεία Inercom υπάρχουν αρκετές υποψίες. Ως τη συμφωνία αυτή, η οποία είναι στρατηγικής σημασίας για τη Βουλγαρία, κανείς δεν είχε ακούσει ποτέ για αυτήν την εταιρεία και την ιδιοκτήτριά της. Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι αμφιβολίες για το από πού προέρχονται τα χρήματα για την αγορά της CEZ. Υπάρχουν υποψίες πως η Inercom είναι απλά παραβάν και πως πίσω της κρύβεται άλλο πρόσωπο ή εταιρεία. Αναφέρθηκαν υπεράκτιες εταιρείες, κουκλοπαίκτες από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες και άλλες προσεγγίσεις, γνωστές από τα πρώτα χρόνια της παραοικονομίας στη Βουλγαρία.

Η εταιρεία Inercom έχει 4 μικρά φωτοβολταϊκά πάρκα και ως τώρα διοικούσε κάμποσα δημόσια πάρκινγκ στο Πάζαρτζικ. Απ’ ό, τι φαίνεται όμως η επιχείρηση αναδομείται και αποσύρθηκε από τα πάρκινγκ, ενώ ο σύζυγός της κυρίας Βαρμπάκοβα αποσύρθηκε από κάποιες από τις επιχειρήσεις του. Έχουν όλα αυτά σχέση με τη συμφωνία για την CEZ; Δεν είναι σαφές, αλλά δείχνει τις διαστάσεις των δυνατοτήτων και των ικανοτήτων της Inercom, οι οποίες δεν ανταποκρίνονται σε αυτές που απαιτούνται για τη διοίκηση μιας τόσο μεγάλης επιχείρησης όπως η CEZ που καταλαμβάνει πάνω από το 1/3 της Βουλγαρίας και έχει περίπου 3 εκατ. πελάτες.

Μετά από κάμποσες ημέρες σιωπής η Γκίνκα Βαρμπάκοβα βγήκε στα ΜΜΕ και άρχισε να εξηγεί πόσο έντιμη, πόσο σέβεται τους νόμους και πόσο συμφέρουσα για τους καταναλωτές και το κράτος είναι η συμφωνία της Inercom με την CEZ. Από την πλευρά της Τσεχίας επίσης ήχησαν παρηγορητικά λόγια και εξηγήσεις πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας και πως είναι βέβαιοι για την επιτυχία της εμπορικής συναλλαγής. Πώς θα καταλήξει όλη αυτή η υπόθεση κανείς δεν ξέρει. Άραγε θα φτάσουμε σε μια πραγματική ιδιωτικοποίηση ή θα γίνουμε μάρτυρες μιας αναγκαστικής επανεθνικοποίησης; Ίσως τελικά η συμφωνία να μην πραγματοποιηθεί εξαιτίας της πολιτικής και της οικονομικής πίεσης.

Όλα θα εξαρτηθούν από τις διαπραγματεύσεις της κυρίας Βαρμπάκοβα με τους διευθυντές της CEZ στα μέσα αυτής της εβδομάδας στην Πράγα, όπου οι Τσέχοι θα πρέπει να πειστούν το βουλγαρικό κράτος να γίνει συνιδιοκτήτης. Ας υπενθυμίσουμε όμως πως από την τσέχικη εταιρεία ήδη δικάζουν το βουλγαρικό κράτος για δεκάδες εκατομμύρια ευρώ και λίγες είναι οι πιθανότητες να χαρεί για το ότι η κυβέρνηση ακάλεστη θέλει να συμμετάσχει στη συναλλαγή. Από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επίσης είναι λίγο πιθανό να κοιτάξουν με καλό μάτι την κρατική επέμβαση, μιας και έρχεται σε αντιδιαστολή με τους κανονισμούς στον τομέα της ενέργειας.

Το σενάριο που λανσάρει ο υπουργός οικονομικών Βλαντισλάβ Γκοράνοφ είναι το κράτος να αγοράσει την εταιρεία Inercom, μαζί με την εταιρεία που αγοράζει και δη την CEZ. Τα πράγματα είναι περίπλοκα και η Βουλή αποφάσισε να  ψηφίσει τροποποιήσεις στον Νόμο περί Ενέργειας, οι οποίες θα αρχίσουν να ισχύουν σε 15 μέρες και θα αναγκάσουν τη συμφωνία για την εταιρεία διανομής ηλεκτρικής ενέργειας να συμμορφωθεί με τα στρατηγικά συμφέροντα της χώρας και των πολιτών. Το ερώτημα όμως, γιατί στρατηγικοί επενδυτές όπως η CEZ εγκαταλείπουν τη Βουλγαρία, παραμένει.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα