Πολλή έμπνευση μπορούν να βρουν οι δημιουργοί της σύγχρονης Βουλγαρίας στη βιογραφία του Χρίστο Γ. Ντάνοφ (1828-1911). Είναι ο πρώτος, που ιδρύει εταιρεία με σκοπό να εκτυπώνει και διαδίδει βουλγαρικά βιβλία και με τον τρόπο αυτό θέτει τα θεμέλια της επαγγελματικής έκδοσης. Αυτό συμβαίνει το 1857, όταν η Βουλγαρία είναι κάτω από τον τούρκικο ζυγό. Για τον ίδιο ο συγγραφέας Βλαντιμίρ Σβίντιλα λέει πώς μέσω της εκδοτικής του δραστηριότητας αλλάζει τη νοοτροπία του Βουλγάρου. Ενώ το 1905, όταν στο Πλόβντιβ επίσημα τιμούνται τα 50 χρόνια από την αρχή της εκδοτικής του δραστηριότητας ο Χρίστο Ντάνοφ αναφωνεί: «Πιστέψτε με, ποτέ δε μου ήρθε η σκέψη, ότι μια μέρα οι σεμνές μου προσπάθειες θα εκτιμηθούν τόσο υψηλά».

Ο Ντάνοφ αρχίζει τη δραστηριότητά του το 1855, εκτυπώνοντας στο Βελιγράδι το ημερολόγιο « Σταροπλανίντσε» για το 1856 με πληροφορίες για τις εκκλησιαστικές γιορτές και για άλλα γεγονότα. Ο Ντάνοφ κατευθύνεται προς την έκδοση σχολικών βιβλίων και εξασφαλίζει προσιτή επιστημονική λογοτεχνία από διάφορους τομείς της γνώσης, λέει η Βέρα Κισιόβα, έφορος του Σπιτιού-Μουσείου «Χρίστο Γ. Ντάνοφ» στο Πλόβντιβ:

«Στα χρόνια πριν ασχοληθεί με εκδοτική δραστηριότητα ο ίδιος δουλεύει σαν δάσκαλος. Σ’ εκείνη τη φάση της ανάπτυξης της βουλγαρικής κοινωνίας – στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα βουλγαρικά σχολεία έχουν μεγάλη ανάγκη από βιβλία. Υπάρχουν μόνο 30 έντυπα σχολικά βιβλία στη βουλγαρική γλώσσα και ο Ντάνοφ γεμίζει αυτό το κενό.»

Στο αλμανάκ του «Λετοστρούι» ο Ντάνοφ γράφει άρθρα για επίκαιρα για την κοινωνία θέματα όπως η εκπαίδευση, τα πολιτιστικά κέντρα, η βιομηχανία. Ποιες όμως είναι οι αντιλήψεις του για την ανάπτυξη της κοινωνίας;

«Στη βάση της ανάπτυξης του ανθρώπου και της κοινωνίας ο Ντάνοφ θέτει την εκπαίδευση και την καλλιέργεια της ξεχωριστής προσωπικότητας. Προσπαθεί να καθιερώσει την πρακτική εκπαίδευση, οι μαθητές, δηλαδή να μπορούν να εφαρμόσουν αυτά, που μαθαίνουν. Καταβάλλει πολλές προσπάθειες για την εκπαίδευση βουλγάρων νέων στο εξωτερικό, στα καλύτερα γεωργικά σχολεία, για να εφαρμόσουν μετά τις γνώσεις τους στη Βουλγαρία.»

Πού αρχίζει τη ζωή του ο Χρίστο Γ. Ντάνοφ;

«Είναι ένα κανονικό βουλγαρόπουλο. Γεννιέται σε οικογένεια επαγγελματία από το χωριό Κλεισούρα. Πολύ νωρίς χάνει τον πατέρα του. Μετά τον θάνατο του πατέρα και του μεγαλύτερου αδελφού η οικογένεια βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Στέλνουν τον Χρίστο στο Πλόβντιβ, όπου μαθητεύει σε ένα επαγγελματικό εργαστήριο. Ο ίδιος, όμως, εκδηλώνει επιθυμία για υψηλότερη εκπαίδευση και η μητέρα του με πολλές θυσίες τον βοηθά να το κάνει.»

Ανάμεσα στους δασκάλους του είναι ο Νάιντεν Γκέροφ, ένας από τους μεγάλους βουλγάρους διαφωτιστές, που έλαβε την ανώτατη εκπαίδευσή του στη Ρωσία. Τα επόμενα χρόνια και ο ίδιος είναι δάσκαλος στο χωριό του, στη Στρέλτσα και την Πέρουστιτσα, όπου ιδρύει σχολείο, στο οποίο οι μαθητές αλληλοβοηθούνται στην εκμάθηση του σχολικού υλικού. Καθιερώνει την εκπαίδευση θηλέων και το βραδινό σχολείο για ενήλικους.

Το 1892 ο Χρίστο Ντάνοφ είναι από τους διοργανωτές και τους συμμέτοχους στην Πρώτη Γεωργική και Βιομηχανική Έκθεση του Πλόβντιβ, που αργότερα μετατρέπεται σε Διεθνή Έκθεση του Πλόβντιβ. Σ’ αυτό το εξαιρετικό για την εποχή του γεγονός στον ίδιο απονέμεται μετάλλιο για την εκδοτική του δραστηριότητα και για τον μεγάλο χάρτη της Βουλγαρίας και των γειτονικών της κρατών, που εξέδωσε.

Στην ελεύθερη Βουλγαρία ο Ντάνοφ εκλέγεται δήμαρχος του Πλόβντιβ. Ο ίδιος είναι πρωτεργάτης της αναδάσωσης του Πλόβντιβ, χάρη στην οποία μέχρι και σήμερα οι καταπράσινοι λόφοι της πόλης καθαρίζουν τον αέρα και δημιουργούν καλύτερη ατμόσφαιρα. Και άλλη μία ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια:

«Ένα γνωστό περιστατικό από τη δημαρχική περίοδο του Ντάνοφ είναι όταν ο πρίγκιπας Φερδινάνδος θέλει να του δώσουν ένα κομμάτι γη σε κάποιο από τους λόφους του Πλόβντιβ, για να χτίσει εκεί κατοικία. Ο Ντάνοφ αντιτάσσεται και μ’ αυτόν τον τρόπο διατηρεί τον λόφο για τους πολίτες με διαμορφωμένα πάρκα και σημεία ανάπαυσης.»

Λόγω των συγκρούσεων με την κεντρική εξουσία ο Ντάνοφ στερείται τον μισθό του δημάρχου του Πλόβντιβ, αλλά δεν κάνει καμία προσπάθεια να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του και δουλεύει χωρίς αμοιβή.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα

Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν από τον Περιφερειακό Ιστορικό Μουσείο του Πλόβντιβ.