Στην Εθνική Πινακοθήκη της Βουλγαρίας μπορεί να ειδωθεί η έκθεση «Οι θεμελιωτές της βουλγάρικης φωτογραφικής τέχνης – οι Καράστογιανοβι». Στην έκθεση παρουσιάζονται περισσότερες από 300 φωτογραφίες της φαμίλιας αυτής, που απεικονίζει την ιστορία της Βουλγαρίας στη διάρκεια 100 ετών. Βασικοί εταίροι του σχεδίου είναι οι Ρόμπερτ και Νέλι Γκίμπσον, η Κρατική Υπηρεσία Αρχείων, η Εθνική Βιβλιοθήκη και το Ινστιτούτο Ιστορίας της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο εύφορος Ίβο Χατζιμίσεφ εξηγεί γιατί η έκθεση είναι αφιερωμένη στην οικογένεια Καράστογιανοβι:

«Πραγματικά είναι απαραίτητη αυτή η διευκρίνιση. Παρόλο που ζούμε σε άλλο κοινωνικό σύστημα πριν τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο, η φωτογραφική τέχνη μπαίνει στις περισσότερες μεγάλες πόλεις. Εάν συγκρίνετε τις πιο παλιές φωτογραφίες της έκθεσης με τα καλύτερα δείγματα της αμερικανικής, αγγλικής και γαλλικής τέχνης από την ίδια περίοδο, οι βουλγαρικές φωτογραφίες δεν υστερούν. Η διαφορά είναι σ’ αυτό που απεικονίζουν. Στους Καράστογιανοβι είναι οι αγωνιστές για την απελευθέρωση της Βουλγαρίας. Ο Αναστάς ανακαλύπτει τη φωτογραφία χάρη σε έναν συμπατριώτη του - τον διοικητή στο παλάτι του πρίγκιπα Ομπρένοβιτς. Εκεί κάνουν το φωτογραφικό τους στούντιο, από το οποίο περνούν όλες οι διακεκριμένες προσωπικότητες, όπως ο Λέβσκι και Ρακόφσκι, συνδεδεμένες με τις προσπάθειες της Βουλγαρίας να απελευθερωθεί μόνη της και να γίνει ανεξάρτητο κράτος. Αυτό που τους διακρίνει είναι ότι από τον δικό τους φακό περνούν οι βασικές φιγούρες της Βουλγαρικής Αναγέννησης.»

Συνειδητή επιλογή ή μοίρα είναι η φωτογραφική τέχνη για την οικογένεια Καράστογιανοβι ;

«Για το πρώτο μέλος της οικογένειας Καράστογιανοβι – τον Αναστάς αυτό είναι μοίρα. Είναι γιος του πρώτου εκδότη βιβλίων στη Βουλγαρία - του Νικόλα Καράστογιανοφ από το Σάμοκοβ. Πολλά από τα πρώτα βουλγαρικά βιβλία έχουν βγει από το τυπογραφείο τους.Ο πατέρας στέλνει τοννεαρό Αναστάς στο Βελιγράδι για να αγοράσει νέο σύνολο γραμμάτων. Αλλά το φορτίο που προετοιμάζει να πάει στο Σάμοκοβ σκορπίζει, επειδή στην πλατεία ξεσπά εξέγερση κατά του τούρκικου σώματος στην πόλη. Τότε τον Αναστάς ανακαλύπτει ο συμπατριώτης του που μοιράζεται μαζί του τα μυστικά της φωτογραφικής τέχνης. Σαν τυπογράφος ο Αναστάς έχει αίσθημα για την εικόνα και τη σύνθεση. Αυτό του βοηθά να μάθει γρήγορα τη φωτογραφική τέχνη.»

Ποια είναι η συμβολή της οικογένειας Καράστογιανοβι στην απεικόνιση των ιστορικών γεγονότων;

«Οι ιστορικοί της φωτογραφικής τέχνης αναγνωρίζουν ότι ο Αναστάς έχει κάνει τις πρώτες ρεπορτάζ φωτογραφίες στα Βαλκάνια. Βγάζει τη φωτογραφική μηχανή από το στούντιο στην πλατεία και φωτογραφίζει παρέλαση, που τιμά την 50^η επέτειο από την πρώτη σέρβικη αντιοθωμανική εξέγερση. Η επόμενη φωτογραφία του είναι στο κάστρο του Βελιγραδίου. Με τις δικές μας ψηφιακές κάμερες δεν μπορούμε να πλησιάσουμε την ατμόσφαιρα της φωτογραφικής τέχνης από το 1862. Όταν αρχίζει ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος ο Αναστάς και ο γιος του Ιβάν συμμετέχουν στην απεικόνιση των πολεμικών ενεργειών. Στη διάρκεια των άγγλο-αμερικανικών βομβαρδισμών πέφτει βόμβα στο στούντιο του Ιβάν και όλο του το αρχείο καταστρέφεται.»

Ποια είναι η συμβολή του Μπόντσο Καράστογιανοφ στην ανάπτυξη της κινηματογραφικής τέχνης;

«Αυτοί οι Καράστογιανοβι είναι μορφωμένοι. Σπουδάζουν στα πιο προοδευτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γερμανίας και της Γαλλίας. Και ο Μπόντσο, και ο Μποζιντάρ μπορούν να δουλεύουν με κινηματογραφική κάμερα. Πολύ συχνά τη δεκαετία του ’40 του περασμένου αιώνα τραβούν με την κάμερα μεγάλα γεγονότα, όπως η επιστροφή της Νότιας Ντόμπρουτζα στην επικράτεια της Βουλγαρίας. Υπάρχουν στιγμιότυπα που φυλάσσονται στο Εθνικό Κινηματογραφικό Αρχείο. Ο Μπόντσο συμμετέχει σε ορισμένες προσπάθειες για ταινίες μεγάλου μήκους στη Βουλγαρία στα τέλη της δεκαετίας του ’30. Κάνει και ορισμένα ντοκιμαντέρ. Είναι και καμεραμάν των πρώτων ταινιών μεγάλου μήκους μετά το 1944.Χάρη στις γνώσεις του γίνεται καθηγητής σε σχολείο για ειδικούς κινηματογράφου. Είναι ένας από τους πρωτοπόρους στον βουλγαρικό κινηματογράφο. Οι Καράστογιανοβι είναι οικογένεια που έχει τεράστια συμβολή στη δημιουργία της φωτογραφικής ιστορικής μνήμης της Βουλγαρίας στη διάρκεια περισσότερων από 100 χρόνια.»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα

Τις φωτογραφίες παραχώρησε η Μπιλιάνα Καράστογιανοβα