Είναι η ιστορία του Βούλγαρου, ο οποίος το 1989 κατά τη διάρκεια των αναταραχών της μετάβασης προς τη δημοκρατία παίρνει τον δρόμο που τον οδηγεί στον μεγάλο κόσμο, αλλά η καρδιά του αρνείται πεισματικά να τον ακολουθήσει. «Το αύριο αρχίζει από σήμερα!» είναι το σύνθημα, που εκφράζει ακριβέστερα το πνεύμα των πρώτων χρόνων μετά την κατάρρευση του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Παρά τον δύσκολο δρόμο που ακολουθεί η χώρα προς τη δημοκρατία, η Νεβένα Μιτροπολίτσκα δε φαντάζεται τη ζωή της έξω από τη Βουλγαρία... Μέχρι τις αρχές του 1997, όταν οι Βούλγαροι βρίσκονται για άλλη μια φορά στο μάτι του κυκλώνα - τον υπερπληθωρισμό. «Είχα την ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλά, αλλά ξαφνικά όλα κατέρρευσαν. Είπαμε: «Δεν έχει νόημα να μείνουμε», λέει η Νεβένα.

Σήμερα η ίδια και ο άνδρας της ζουν στο Κεμπέκ του Καναδά με τα τέσσερα παιδιά τους. Λέει με χαμόγελο ότι στη Βουλγαρία δε θα αποκτούσαν περισσότερα από τρία. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη καναδική πολιτική για την ενίσχυση της γεννητικότητας και τη βουλγαρική;

«Στην επαρχία του Κεμπέκ χορηγούνται αρκετά γενναιόδωρα επιδόματα τέκνων. Αλλά η βοήθεια για τις οικογένειες που έχουν ανάγκη ή τέτοιες που δεν έχουν είναι πραγματική και δεν αφορά μόνο τα επιδόματα. Σε περιοχές με υψηλότερη συγκέντρωση φτωχών οικογενειών δίνονται περισσότερα χρήματα για το σχολείο. Εκεί τα παιδιά μπορούν να πάνε σχολείο έναν χρόνο νωρίτερα, όπου η εκπαίδευση είναι δωρεάν, σε αντίθεση με τους παιδικούς σταθμούς, καθώς και όταν οι γονείς δεν έχουν τα προσόντα να ασχολούνται με τα παιδιά. Αποδεικνύεται ότι, ο πιο σημαντικός παράγοντας για την ευημερία ενός παιδιού δεν είναι τόσο η οικονομική κατάσταση των γονέων, όσο η μόρφωση και η νοημοσύνη των γονέων τους. Όσα και χρήματα να χορηγούνται σε μια φτωχή οικογένεια, δεν μπορούν να αντισταθμίσουν το γεγονός ότι, οι γονείς δεν ασχολούνται με τα παιδιά τους. Και το σύστημα προσπαθεί να το διορθώσει», λέει η Νεβένα.

Σήμερα η Νεβένα μοιράζεται τη ζωή της ανάμεσα στη Βουλγαρία και το Καναδά: «Λατρεύω αυτό το ταξίδι ανάμεσα σε δύο τόσο διαφορετικούς κόσμους και το ότι ζω ταυτόχρονα σε δύο μέρη. Εάν σωματικά βρίσκομαι στο ένα, ψυχικά είμαι στο άλλο. Κάθε χρόνο έρχομαι στη Βουλγαρία, παρακολουθώ συνεχώς τι συμβαίνει στην πολιτική και την πολιτιστική ζωή της.»

Στη Βουλγαρία η Νεβένα σπουδάζει ρωσική φιλολογία, ενώ στον Καναδά μετεκπαιδεύεται - τελειώνει βιβλιοθηκονομία και τώρα τις Κυριακές εργάζεται στη Βιβλιοθήκη της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας Άγιου Ιωάννη της Ρίλα στο Μόντρεαλ. Η αγάπη της για τα βιβλία είναι παλιά και δεν είναι τυχαίο που είναι ανάμεσα στους εμπνευστές της ίδρυσης της βιβλιοθήκης, που εμπλουτίζεται από δωρεές Βουλγάρων. Η ίδια επίσης γράφει – στον Καναδά έγραψε το μυθιστόρημά της «Η Άννα και το βουνό», που καλύπτει 19 χρόνια από την περίοδο της βουλγαρικής μετάβασης, αρχίζοντας από την άνοιξη του 1989. Παρουσιάζει τις στρατηγικές επιβίωσης των Βουλγάρων, αλλά τα γεγονότα είναι απλά ένα σκηνικό για την ψυχολογική ερμηνεία αυτής της περιόδου. Υπάρχει κάτι που έμεινε ανείπωτο, άγνωστο από την περίοδο της μετάβασης; Η Νεβένα απαντά:

«Να κάνουμε γενικεύσεις για τη μετάβαση είναι δύσκολο. Είναι καλό να ακούμε διαφορετικές απόψεις. Στο βιβλίο μου βγαίνω από το πλαίσιο της προσωπικής μου κατάστασης. Η μετάβαση έχει χιλιάδες πρόσωπα, μακάρι να παρουσιάζουμε περισσότερα απ’ αυτά.»

Αλλά γιατί οι Βούλγαροι συχνά απορρίπτουν τις δυνατότητες για συζήτηση, υπερασπιζόμενοι τις προσωπικές τους γνώμες;

«Και εγώ, όταν έφτασα στον Καναδά, πίστευα ότι υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος, με τον οποίο πρέπει να γίνονται τα πράγματα, και ότι οι άλλοι τρόποι είναι λανθασμένοι. Είχαμε μεγαλώσει με τον τρόπο αυτό, ακολουθώντας κομματικές γραμμές και εντολές. Χρειάστηκε να περάσει καιρός για να συνειδητοποιήσουμε ότι, η κατάσταση είναι διαφορετική. Όταν μετανάστευσα, κατάλαβα ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι ζωής, πολλοί διαφορετικοί τρόποι να είμαστε χρήσιμοι και ότι δεν πρέπει να περιοριζόμαστε εδώ - η ζωή είναι διαφορετική για τον καθένα.»

Η Νεβένα λέει ότι οι Βούλγαροι στο Κεμπέκ - περίπου 8500 άνθρωποι, ζουν ενωμένοι και αλληλοϋποστηρίζονται. Συχνά έρχονται θεατρικοί θίασοι, ποπ και ροκ συγκροτήματα από τη Βουλγαρία. Η βουλγαρική εκκλησία είναι ένα μεγάλο κτίριο, που αγοράστηκε από τους Βουλγάρους εκεί με κοινές προσπάθειες. Είναι κέντρο της βουλγαρικής κοινωνικής ζωής στο Μόντρεαλ:

«Στο ισόγειο βρίσκεται το βουλγαρικό Κυριακάτικο Σχολείο, δίνονται μαθήματα παραδοσιακών χορών, η βιβλιοθήκη είναι εκεί. Οι άνθρωποι έρχονται την Κυριακή στη εκκλησία, παρακολουθούν τη λειτουργία και μετά κατεβαίνουν στον πρώτο όροφο. Συχνά μια οικογένεια ετοιμάζει μεσημεριανό γεύμα και οι άνθρωποι, που συμμετέχουν σ’ αυτό δίνουν όσα χρήματα αποφασίσουν. Αυτά τα χρήματα χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες της εκκλησίας ή παραχωρούνται σε οικογένειες σε ανάγκη.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα