Εδώ και 20 χρόνια στη Βουλγαρία λειτουργεί νομισματικό συμβούλιο. Είναι νομισματικό σύστημα, στο οποίο καθιερώνεται φιξ ισοτιμία απέναντι σε ορισμένο ξένο συνάλλαγμα και το οποίο εξασφαλίζει την 100% κάλυψη του κυκλοφορούντος χρήματος. Η Βουλγαρία είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ με τέτοιο σύστημα, που καθιερώθηκε το 1997 με σκοπό να σταθεροποιηθεί το χρηματικό σύστημα της χώρας, στην οποία ο πληθωρισμός ήταν περίπου 500%. Το νομισματικό συμβούλιο δρα σταθεροποιητικά, αλλά και περιοριστικά όσον αφορά τη χρηματική πολιτική της κεντρικής τράπεζας, η οποία από πολλές απόψεις είναι με δεμένα τα χέρια.

Μέχρι πρόσφατα στους πολιτικούς κύκλους στη Βουλγαρία υπήρχε σχεδόν πλήρης ομοφωνία ότι το νομισματικό συμβούλιο πρέπει να διατηρηθεί μέχρι την ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη. Ουσιαστικά, από πολλές απόψεις η χώρα μας έχει καθιερώσει το ευρώ – επειδή ακριβώς το ευρώ είναι το συνάλλαγμα, με το οποίο είναι δεμένο το βουλγαρικό λεβ με ισοτιμία δύο περίπου λέβα για ένα ευρώ. Με ευρώ δεν μπορεί να πληρώσει κανείς στα καταστήματα της Βουλγαρίας, αλλά πολλές συναλλαγές πραγματοποιούνται σ’ αυτό το συνάλλαγμα – και πιο συγκεκριμένα τα ακίνητα, που πωλούνται και αγοράζονται σε ευρώ.

Τώρα τελευταία, όμως, εμφανίστηκαν δύο νέες τάσεις. Διακεκριμένοι οικονομικοί και πολιτικοί όλο και πιο συχνά επιμένουν για την κατάργηση του νομισματικού συμβουλίου και την καθιέρωση ελεύθερης συναλλαγματικής ισοτιμίας, για τον καθορισμό των επιτοκίων από την κεντρική τράπεζα, και όχι αυτόματα. Αυτό θα επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να πραγματοποιεί ευέλικτη νομισματική πολιτική προς υποστήριξη της οικονομίας.

Η υπηρεσιακή κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ογκνιάν Γκερτζίκοφ αποδείχθηκε πολύ ευαίσθητη προς τις κριτικές απέναντι στο νομισματικό συμβούλιο και, αν και βραχυπρόθεσμη, γνωστοποίησε δημοσίως, ότι σκοπεύει να επιταχύνει τη δουλειά για την είσοδο στην ERM-2, την λεγόμενη «αίθουσα αναμονής» της Ευρωζώνης, και ενδεχόμενα να υποβάλει τη βουλγαρική υποψηφιότητα. Και μάλιστα συγκρότησε ειδική ομάδα εργασίας, που να εργάζεται δραστήρια πάνω σ’ αυτό το θέμα. Στην ουσία είναι μια σολομώντεια λύση, επειδή τόσο οι κριτικοί, όσο οι υποστηρικτές του νομισματικού συμβουλίου είναι ικανοποιημένοι. Οι πρώτοι – από την προοπτική να βγούμε από το συμβούλιο, και οι δεύτεροι – από το ότι δε θα καταργηθεί πρόωρα πριν την υιοθέτηση του ευρώ.

Πολλοί στη Βουλγαρία είναι σκεπτικοί, όσον αφορά το ενδεχόμενο στο ορατό μέλλον η χώρα να γίνει δεκτή στην «αίθουσα αναμονής» της Ευρωζώνης. Από τεχνική άποψη η Βουλγαρία ανταποκρίνεται σε τρία από τα τέσσερα κριτήρια, αλλά η απόφαση είναι πρώτα απ’ όλα πολιτική. Και όταν γίνεται λόγος για πολιτικά επιχειρήματα, η Βουλγαρία πάντα χάνει. Τέτοια είναι η περίπτωση με τον Χώρο Σένγκεν, όπου η χώρα επίσης ανταποκρίνεται σ’ όλα τα τεχνικά κριτήρια, αλλά για πολιτικούς λόγους δεν προσχωρεί στη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας. Είναι πολύ πιθανό, αν και λάβει πρόσβαση στην «αίθουσα αναμονής» της Ευρωζώνης, να μείνει εκεί για απεριόριστο χρονικό διάστημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η βούληση για διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σ’ όλους τους τομείς γίνεται όλο και μικρότερη. Αν προσθέσουμε και τις ιδέες για Ευρώπη δύο ταχυτήτων, οι πιθανότητες της Βουλγαρίας να βγει από το νομισματικό συμβούλιο για να ενταχθεί στην Ευρωζώνη γίνονται μηδαμινές στο ορατό μέλλον.

Σημαίνει αυτό, ότι το νομισματικό συμβούλιο πρέπει να καταργηθεί και χωρίς το ευρώ, όπως θέλουν πολλοί; Το γεγονός, ότι η χώρα είναι η μόνη στην ΕΕ, όπου υπάρχει τέτοιο σύστημα, συνηγορεί πώς γίνεται λόγος για κάποια ανωμαλία, περιθωριοποιημένη λύση. Η Βουλγαρία συσσώρευσε αρκετή πείρα, επιδεξιότητες και γνώσεις στη διαχείριση των οικονομικών διαδικασιών, γι’ αυτό δε χρειάζεται ακόμη αυτό το «δεκανίκι». Αυτό άρχισε πλέον πραγματικά να εμποδίζει τις ευέλικτες διοικητικές λύσεις και τις πιο προσαρμόσιμες πολιτικές. Αν θέλει γρηγορότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, που να επιτρέψει να φτάσουμε τα επίπεδα παραγωγικότητας και ζωής στην ενωμένη Ευρώπη, η Βουλγαρία πρέπει να σκεφθεί νέα νομισματική πολιτική.

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα