«Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου που αναπτύχθηκε από ομάδα ειδικών του Ινστιτούτου Εθνογραφίας και Λαογραφίας με Λαογραφικό Μουσείο της Ακαδημίας. 13 συνάδελφοι εργαστήκαμε τρία χρόνια. Αναζητούσαμε και βρήκαμε κείμενα που έχουν δημοσιευθεί ή τέτοια που φυλάσσονται στα αρχεία του ινστιτούτου, τα οποία είναι πραγματικά πλούσια και ενδιαφέροντα, χρησιμοποιήσαμε και προσωπικά αρχεία. Προσπαθήσαμε να εκσυγχρονίσουμε τη γλώσσα με προσεκτική συντακτική εργασία, με σύντομα σχόλια, για να βοηθήσουμε τον σύγχρονο αναγνώστη να προσεγγίσει και να βιώσει το παραδοσιακό.»

«Αυτό το θέμα αναπτύσσεται ακόμη από τη γέννηση της επιστήμης στη Βουλγαρία» - συνεχίζει η υφηγήτρια Μπάεβα. – Αυτή η φωτεινή πολύχρωμη και ενδιαφέρουσα μορφή είναι διαδεδομένη σε όλα τα είδη που περιλαμβάνει το βουλγαρικό φολκλόρ. Σήμερα, ο δράκος εμφανίζεται στα σύγχρονα ανέκδοτα, ιδιαίτερα σε αστεία στο Διαδίκτυο που είναι λαϊκά ως προς το ύφος τους.

Τον Δράκο, τη δράκισσα, τη λάμια και τη Αελλώ μπορούμε να αποκαλέσουμε συγγενείς, επειδή είναι φιδίσια τέρατα. Αν και με πολύ πλούσιο συμβολισμό, το φίδι είναι ακόμα από τα υπάρχοντα είδη και εκτιμάται ακόμα από την έναρξη της ανθρώπινης ιστορίας. Ενώ ο Δράκος, η δράκισσα και η Αελλώ είναι στη σφαίρα του φανταστικού, τουλάχιστον από τη σκοπιά μας. Αλλιώς, πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι, τους έχουν δει και είχαν άμεση επαφή μαζί τους. Ο δράκος είναι ο κυριότερος χαρακτήρας, έχει πολλά χαρακτηριστικά - συνδέεται με τον υπόγειο κόσμο, αλλά μπορεί να συνδέεται και με τον ουρανό, γιατί πετά χάρη στα φτερά του, διασκορπίζοντας φωτιά, και φαίνεται ως μια λαμπερή σφαίρα στον ουρανό. Από την άλλη μεριά,  είναι συνδεδεμένος με το νερό και συχνά βρίσκεται στα πηγάδια, τις πηγές και τα ποτάμια, και επίσης – στα ψηλά δέντρα, γι’ αυτό είναι γνωστός ως «Δράκος του δάσους». Χαρακτήρας που βρίσκεται παντού και περιλαμβάνει όλον τον κόσμο των προγόνων μας. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι ότι κληρονόμησε κάποια αρχαία θεότητα που δεν σώθηκε στην αρχική της μορφή, λόγω του εκχριστιανισμού, αλλά ακόμη και σε «κρυφή μορφή» συνεχίζει να υπάρχει στη σύγχρονη εποχή.»

Έχετε ίσως παρατηρήσει ότι στις Ορθόδοξες Εκκλησίες στη βάση του σταυρού, τοποθετημένου στη μέση του φράγματος του τέμπλου απεικονίζονται συμμετρικά δύο δράκοι, οι οποίοι θαρρείς διαφυλάσσουν το ιερό. Πώς γίνεται αντιληπτή αυτή η εικόνα στον Χριστιανισμό εξηγεί πάλι η υφηγήτρια Μπάεβα:

«Στον Χριστιανισμό ο δράκος μάλλον είναι δαιμονοποιημένος, συνδέεται με τον Σατανά και τον αγώνα ορισμένων αγίων εναντίον του, ιδιαίτερα του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος προσωποποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό την πάλη του καλού με τις δυνάμεις του κακού. Οι Άγιοι πάντα νικούν τους δράκους με τη δύναμη της πίστης και έτσι εδραιώνουν τον Χριστιανισμό. Βλέπουμε τη λαϊκή ερμηνεία του δράκου, που διαφυλάσσει το δικό του. Οι απεικονίσεις του δράκου συναντιούνται και στην εξωτερική πλευρά των εκκλησιών πάνω από την πόρτα - και πάλι ένα όριο που πρέπει να διαφυλαχθεί.»

Η συλλογή περιλαμβάνει και κείμενα, αφιερωμένα στον στενότερο συγγενή του δράκου – τη δράκισσα - αδελφή ή γυναίκα του. Η αγάπη της είναι επίσης πολύ επικίνδυνη, καθώς και η αγάπη του δράκου. Οι αγαπημένοι τους - παλικαριά ή κορίτσια εξασθενίζουν, αρχίζουν να υποφέρουν, μερικές φορές οι μητέρες τους κατορθώνουν να διώξουν τις κακές δυνάμεις, χρησιμοποιώντας ξεχωριστά βότανα. Η Λάμια συνδέεται κυρίως με την απληστία και την ακόρεστη πείνα - απορροφά τα πάντα που είναι μπροστά της. Είναι επικίνδυνη για τη σοδειά, γιατί μπορεί να την κλέψει και να τη μεταφέρει αλλού. Η Αελλώ συνδέεται περισσότερα με τις καιρικές συνθήκες, με τις καταιγίδες και το χαλάζι, που καταστρέφουν τη σοδιά. Η Λάμια και η Αελλώ είναι κυρίως γυναικεία πλάσματα και αντίπαλοι του δράκου ως οικοδεσπότη και φύλακα. Οι καταιγίδες αντιλαμβάνονται ως μια δραματική μάχη μεταξύ του δράκου και της λάμιας ή της θύελλας. Για αυτές τις μυστηριώδεις και μυστικιστικές μορφές υπάρχουν και διασκεδαστικές ιστορίες.

«Αυτό είναι πολύ χαρακτηριστικό για το φολκλόρ – να συνδυάζει το σοβαρό, το τρομακτικό, το ηρωικό με το αστείο. Υπάρχουν παραμύθια για αδύναμους νεαρούς οι οποίοι, με την τύχη και το κοφτερό μυαλό τους νικούν τα τέρατα. Μια ιστορία, που καταγράφηκε τη δεκαετία του ’80 του 20^ου αιώνα, λέει για έναν δράκο, που αρρώστησε και έπεσε στο έδαφος, ενώ από τη Βουλγαρική Ακαδημία Επιστήμων αμέσως πήραν το σώμα του για να το εξετάσουν. Δεν ξέρουμε ποια είναι τα αποτελέσματα αυτών των εξετάσεων. Αστειεύομαι φυσικά, αλλά η φαντασία του Βουλγάρου είναι πραγματικά εκπληκτική και με μεγάλη χαρά εργαζόμαστε πάνω σ’ αυτά τα κείμενα.»

Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα