Φέτος η Βουλγαρία σημειώνει χωρίς πολύ θόρυβο και λάμψη την 10^η επέτειο από την ένταξή της στην ΕΕ. Για το ότι η ατμόσφαιρα δεν είναι γιορταστική υπάρχουν πολλές αιτίες, αλλά η σημαντικότερη για τους περισσότερους Βουλγάρους είναι ότι σε αντίθεση με τις μαζικές προσδοκίες και ελπίδες, οι Βρυξέλλες δεν αποδείχθηκαν ούτε η μαγική ράβδος, που θα κάνει με μία κίνηση και για μία στιγμή από τους φτωχότερους στην Ευρώπη Βουλγάρους τουλάχιστον ανθρώπους μεσαίας τάξης, ούτε η ράβδος που θα διορθώσει και διακόψει τα λάθη και την κατάχρηση της πλειοψηφίας κυβερνώντων ή αντιπολιτευόμενων πολιτικών, ούτε πάλι ο παράγοντας που θα ανακαλύψει νέους και φωτεινούς ορίζοντες και αγορές για τη βουλγαρική βιομηχανία και αγροτική οικονομία. Κανένα από τα όνειρα αυτά δεν έγινε πραγματικότητα, αλλά με μικρές και εντυπωσιακές, ακριβώς λόγω του μικρού αριθμού τους, εξαιρέσεις, ορισμένα πράγματα έγιναν στη χώρα. Τώρα από κάθε άποψη η Βουλγαρία φαίνεται πιο μοντέρνα, αλλά και… χώρα που όλο και περισσότερο υστερεί στους σημαντικότερους βιομηχανικούς τομείς. Με εξαίρεση τη γειτονική Ρουμανία, η Βουλγαρία είναι η μοναδική από τις 28 χώρες της ΕΕ που συνεχίζει να είναι υπό την ειδική παρακολούθηση των Βρυξελλών. Και όλα αυτά στο φόντο δισεκατομμυρίων ευρώ, που για τα χρόνια αυτά η Ένωση παραχώρησε βάσει διάφορων προγραμμάτων συνοχής στη χώρα. Τα χρήματα είναι πολλά μόνο εκ πρώτης όψεως, επειδή ταυτόχρονα η Βουλγαρία έχει καταθέσει στον προϋπολογισμό της Ένωσης δισεκατομμύρια ευρώ σαν συνδρομή, ενώ συμπληρωματικά έδωσε περισσότερα χρήματα και για συγχρηματοδότηση των ευρωπαϊκών σχεδίων.

Η οικονομία της Βουλγαρίας είναι σε τελευταία θέση στην Ευρώπη και σαν παραγωγικότητα, και σαν αμοιβή εργασίας, αλλά και σαν ποιότητα και καινοτομίες. Και όχι γιατί το θέλει, αλλά γιατί απλώς δεν έχει βούληση και χρήματα να κάνει περισσότερο. Τα πρώτα χρόνια μετάβασης από ολοκληρωτισμό προς δημοκρατία και ελεύθερη οικονομία, οι καλές βιομηχανικές μονάδες πωλήθηκαν σε ασαφείς ιδιοκτήτες σε ταπεινωτικής τιμές, που παρόλα τα μέτρα των τότε κυβερνώντων, τους ανάγκασαν να κηρύξουν την πτώχευση του κράτους λόγω της ανικανότητάς του να εξυπηρετεί τα μεγάλα εξωτερικά χρέη, συσσωρευμένα στα χρόνια του σοσιαλισμού. Οι οικονομικές μονάδες που δεν ήταν ικανές ή απλώς έμειναν χωρίς αγορές σιγά σιγά μόνες τους εξαφανίστηκαν. Στην πραγματικότητα έμεινε μία σακατεμένη οικονομία, δεκάδες χιλιάδες πάμπλουτοι και 7 εκατ. φτωχοί Βούλγαροι που στη συνέχεια θα συνειδητοποιούσαν ότι πιο φοβερή από τη φτώχεια είναι η έλλειψη παιδείας, ειδίκευσης και καλής υγειονομικής περίθαλψης, που πια αξίζουν ακριβά.

Εκτός από τη μαζική διαφθορά, χαμηλή ειδίκευση, ανίκητη εγκληματικότητα στη χώρα, απεδείχθη ακόμα ότι οι Βούλγαροι είναι και οι χαμηλότερα πληρωμένοι Ευρωπαίοι, που δε διαθέτουν σχεδόν κανένα κεφάλαιο για επενδύσεις. Εδώ στον λογαριασμό δεν μπαίνουν τα εκατοντάδες πραγματικά παλάτια των νεόπλουτων, τα ιδιωτικά αεροπλάνα, σκάφη και λιμουζίνες τους, που κάνουν εντύπωση μάλιστα και στους πιο ευκατάστατους Ευρωπαίους. Πραγματικά, χρήματα υπάρχουν, αλλά δεν υπάρχει ποιος και γιατί να τα επενδύσει στην εθνική οικονομία, επειδή τα χρήματα αυτά στις περισσότερες περιπτώσεις έρχονται από λαθρεμπόριο, διακίνηση ναρκωτικών και ανθρώπων, κατάχρηση εξουσίας και εμπορία επιρροής.

Η βουλγαρική οικονομία αναπτύσσεται, αλλά με μη ικανοποιητικούς ρυθμούς. Για δέκα χρόνια συμμετοχή στην ΕΕ το ΑΕΠ ανά άτομο αυξήθηκε μόνο με 800 ευρώ, ενώ ο μέσος μισθός το περασμένο έτος έφτασε μόλις τα 500 ευρώ.

Όλο και λιγότεροι γίνονται και οι Βούλγαροι. Ήδη δύο εκατομμύρια εγκατέλειψαν τη χώρα, η θνησιμότητα ξεπέρασε τη γεννητικότητα, οι Βούλγαροι γερνούν και γίνονται λιγότεροι. Αλλά από τα γραφεία της εξουσίας τα πράγματα φαίνονται διαφορετικά - το ύψος του ΑΕΠ ξεπερνά τον μέσο όρο για την Ευρώπη, ο προϋπολογισμός για το 2016 είναι με πλεόνασμα. Έτσι είναι, αλλά με 160 ευρώ μέση σύνταξη, έξοδα θέρμανσης κατά μέσον όρο 100 ευρώ και άνω των 2 εκατ. Βουλγάρων που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας.

Οι ειδικοί και οι παρατηρητές θεωρούν ότι δέκα χρόνια είναι λίγα για τη συσσώρευση κριτικής μάζας κεφαλαίου, που να οδηγήσει σε άνοδο του ΑΕΠ και βελτίωση των συνθηκών ζωής. Δυστυχώς τέτοια βουλγαρικά κεφάλαια δεν υπάρχουν, ενώ τα ξένα είναι σκεπτικιστικά και πολύ επιφυλακτικά.

Όπως πάνε τα πράγματα η βουλγαρική οικονομία θα μείνει ακόμα αρκετό καιρό στην περιφέρεια της μεγάλης και σταθερής επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανεξάρτητα εάν η χώρα είναι εντός ή εκτός της ΕΕ.

Να ελπίζουμε ότι τα επόμενα δέκα χρόνια στην ΕΕ και τη Βουλγαρία θα γίνει κάτι αισθητά θετικό τόσο για το κράτος, όσο και για τους φτωχούς πολίτες του.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα