Τα βουλγαρικά έθιμα μεταμφίεσης έχουν χιλιετή παράδοση και έρχονται από τους ειδωλολατρικούς καιρούς. Τα παιχνίδια με μάσκες παρουσιάζονται στην αλλαγή του παλιού έτους με το καινούργιο και στην περίοδο, όταν η φύση αρχίζει να ξυπνά για την άνοιξη. Σκοπός των τελετουργικών πράξεων είναι να διώξουν τα κακά πνεύματα και να εξασφαλιστούν υγεία και ευημερία. Οι μεταμφιεσμένοι άνδρες οδεύουν με ιδιόμορφο βήμα, φορούν φοβερές μάσκες και ειδικά κοστούμια με κουδούνια. Η παράδοση είναι ακόμη ζωντανή, χαρακτηριστική για τη Μέση Δυτική Βουλγαρία – τα χωριά γύρω από το Πέρνικ, το Μπρέζνικ, το Ζέμεν και το Ράντομιρ.

Στις ομάδες για το έθιμο «Σούρβα» συμμετέχουν άνδρες, μεταμφιεσμένοι σαν νύφη, γαμπρός, πεθερά και πεθερός, που πρώτοι μπαίνουν στα σπίτια και ευλογούν τους οικοδεσπότες. Άλλα μέλη της ομάδας είναι ακόμη παπάς, αρκούδα, αθίγγανοι και μουσικοί. Οι παράξενες μάσκες των λεγόμενων «σουρβακάρηδων» είναι καρπός της φαντασίας τους. Στα παιχνίδια συμμετέχουν και παιδιά μαζί με τους πατέρες τους – ένδειξη, ότι η παράδοση συνεχίζεται.

Το έθιμο συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο της UNESCO για την άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας. Για το φετινό «Σούρβα» στην περιοχή του Πέρνικ μαθαίνουμε περισσότερα από την κα Ιβάνκα Βασίλεβα, γενική εμπειρογνώμονα στο τμήμα πολιτισμού του Δήμου Πέρνικ:

«Το Πέρνικ δεν είναι τίποτε χωρίς το «Σούρβα»! Χωρίς εκείνη τη νύχτα, την οποία από ανέκαθεν νεαροί άνδρες με μάσκες, ασπρισμένοι από το κρύο, γεμάτοι χαρά και ενέργεια, παρασέρνουν σαν στοιχείο τα πάντα πίσω τους. Φέτος 55 οικισμοί άναψαν τη φωτιά του «Σούρβα». Το έθιμο παρουσιάζεται τη νύχτα της 13-14 Ιανουαρίου. Στο κέντρο κάθε χωριού ανάβεται τελετουργική φωτιά, μεταμφιεσμένοι άνδρες χορεύουν γύρω της, αναγγέλλοντας τη νίκη του καλού εναντίον του κακού. Είχαμε πολλούς επισκέπτες και αντιπροσώπους της UNESCO, καθηγητές από το Ινστιτούτο Φολκλόρ, δημοσιογράφους. Τα σπίτια ήταν ανοιχτά, τα τραπέζια – γεμάτα, οι άνδρες περιόδευαν τα σπίτια, για να διώξουν το κακό, να ευλογήσουν τους οικοδεσπότες, να ανάψουν τη φωτιά.»

«Αυτή η έκδοση θα είναι το αποκορύφωμα. Έχουν δηλώσει συμμετοχή 118 ομάδες. Στο Ρίο ντε Τζανέιρο τα τελευταία χρόνια συμμετείχαν από 6000 άτομα, ενώ εμείς έχουμε 6944 άτομα, που θέλουν να συμμετάσχουν. Το «Σούρβα» σημαίνει δύναμη και ισχύ – 7000 άτομα θα εμφανιστούν στην πόλη μας και θα δείξουν τη δύναμη και την ενέργεια της παράδοσης. Πάνω από 1300 παιδιά απ’ όλη τη Βουλγαρία θα λάβουν μέρος στο φεστιβάλ. Στις 27 του μηνός αρχίζει η επιστημονική συνδιάσκεψη «Οι χοροί μεταμφιεσμένων στο χωριό και την πόλη», η οποία είναι παραδοσιακή για την πόλη μας. Τις τρεις μέρες του φεστιβάλ λειτουργεί και εργαστήριο για μάσκες, όπου διάσημοι μάστορες μασκών απ’ όλη τη χώρα θα επιδείξουν το επάγγελμά τους.

Η παιδική ομάδα «Τα παιδιά του Σούρβα» θα παρουσιάσουν το έθιμο στο Συγκρότημα Νεολαίας. Η μεγαλύτερη ατραξιόν θα είναι οι πορείες μεταμφιεσμένων. Ενδιαφέρον προκαλεί η συμμετοχή 16 ομάδων από 8 κράτη. Θα έχουμε σκηνή για τις βουλγαρικές ομάδες, που μετά τις πορείες θα παρουσιαστούν εκεί με τις μάσκες και τα κουστούμια τους. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα θα είναι και η σκηνή για τις ξένες ομάδες μεταμφιεσμένων.»

Μετάφραση: Σβέτλα Τόντοροβα

Φωτογραφίες: BGNES και surva.org