Στις 21 Ιανουαρίου βάσει του παλαιού ημερολογίου γιορτάζουμε την Ημέρα των μαμών, η οποία ακολουθεί τα Θεοφάνεια και την Ημέρα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Τα έθιμα και οι τελετουργίες, που οι άνθρωποι στην επαρχία ακόμα τηρούν, κλείνουν τον κύκλο των γιορτών που συνδέονται με το νερό και την κάθαρση της ψυχής και του σώματος στην αρχή του Νέου Έτους.

Η Ημέρα των μαμών είναι μια καθαυτού γυναικεία γιορτή και η μόνη μέρα του χρόνου όταν οι γυναίκες μπορούσαν, στο παρελθόν, να επιτρέψουν στον εαυτό τους να κάνουν πλάκα στους άντρες. Αλλά αυτό γινόταν μόνο στο τέλος της μέρας μετά τις τελετουργίες για την υγεία των νεογέννητων και των λεχώνων.

Αφού πλύνουν τα χέρια της μαμής, οι γυναίκες κάθονται στο τραπέζι στο σπίτι της και οι μόνοι άντρες που μπορούν να παρευρεθούν είναι οι μουσικοί – συνήθως ένας που παίζει γκάιντα και ένας που παίζει γκαντούλκα. Τα τραγούδια είναι αστεία και έχουν σεξουαλικά υπονοούμενα.

Αργότερα στη γιορτή έρχονται και οι άντρες. Οι γυναίκες αρχίζουν να τους κυνηγούν, να τους αρπάζουν τα καπέλα, να τους λύνουν τα ζωνάρια και να τους κατεβάζουν τα παντελόνια. Για να τους αφήσουν ήσυχους οι άντρες δίνουν χρήματα στη μαμή.

Όλα τελειώνουν με το τελετουργικό λούσιμο της μαμής. Οι άντρες προσπαθούν να την αρπάξουν, ενώ οι γυναίκες προσπαθούν να την εξαγοράσουν, δίνοντάς τους χρήματα. Όλοι χορεύουν στην αυλή, ώσπου να εμφανιστεί η μαμή με λουλούδια στα μαλλιά. Τότε την ανεβάζουν σε ένα πολύχρωμο κάρο και την πηγαίνουν στο ποτάμι ή στη βρύση του χωριού. Όταν επιστρέψουν, την κουβαλούν στα χέρια ως το σπίτι της και την αφήνουν να ξεκουραστεί.

Μετάφραση: Αγάπη Γιορντανόβα

Φωτογραφίες: BGNES και αρχείο