Η Απελευθέρωση της Βουλγαρίας από τον πέντε αιώνων οθωμανικό ζυγό έρχεται στις 3 Μαρτίου του 1878 με το τέλος του Ρωσοτουρκικού Πολέμου, αλλά η αναγνώριση της ανεξαρτησίας της είναι διαρκής διαδικασία, για την οποία εργάζονται όλες οι κυβερνήσεις στη μεταπελευθερωτική περίοδο της Βουλγαρίας. Ο πρίγκιπας Φερδινάνδος Α΄ ανακηρύττει τη βουλγαρική ανεξαρτησία μόλις στις 22 Σεπτεμβρίου του 1908. Ύστερα από περίπλοκες διαπραγματεύσεις στις 6 Απριλίου του 1909 η Υψηλή Πύλη αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της Βουλγαρίας.

Η προϊστορία είναι ότι «Δυνάμει της Συνθήκης του Βερολίνου από τον Ιούλιο του 1878 το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας είναι υποτελές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δεν είναι ανεξάρτητο νομικά, και δεν έχει δικαίωμα να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες», μας διηγείται ο ιστορικός ακαδημαϊκός Γκεόργκι Μάρκοφ.

«30 χρόνια αναζητούνται ευνοϊκές διεθνείς συνθήκες για το ξεπέρασμα αυτών των νομικών ρητρών εις βάρος της Βουλγαρίας. Αυτό γίνεται το καλοκαίρι του 1908 όταν οι νέοι Οθωμανοί του Μιντχάτ Πασά παίρνουν την εξουσία. Για ορισμένους πρόκειται για νεοτουρκική επανάσταση, για άλλους – για νεοτουρκικό πραξικόπημα. Η Βουλγαρία στο πρόσωπο του πρωθυπουργού Αλεξάνταρ Μαλίνοφ επωφελείται της βαλκανικής κρίσης. Στην περίοδο αυτή και η Αυστροουγγαρία, παραβιάζοντας τη Συνθήκη του Βερολίνου, αποφασίζει να προσαρτήσει τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η δυσαρέσκεια των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων πλήττει όχι τόσο τη Σόφια, όσο τη Βιέννη.»

Πώς αντιδρούν οι Μεγάλες Δυνάμεις και η Υψηλή Πύλη στην ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βουλγαρίας;

«Η Υψηλή Πύλη είναι κατά της παραβίασης της Συνθήκης του Βερολίνου. Αλλά γι’ αυτήν το ζήτημα καταλήγει στην εξαγορά της βουλγαρικής ανεξαρτησίας. Ζητά αποζημίωση ύψους 600 εκατ. χρυσών φράγκων. Ο διαπραγματευόμενος Αντρέι Λιάπτσεφ κατορθώνει να μειώσει το ποσό αυτό έως τα 82 εκατ. φράγκα. Πιο έντονη είναι η αντίδραση της Ρωσίας. Ο αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ υποψιάζεται ότι μεταξύ του πρίγκιπα Φερδινάνδου και του αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας Φραγκίσκος Ιωσήφυπάρχει συμφωνία εις βάρος των ρωσικών συμφερόντων. Η Μεγάλη Βρετανία είναι ισορροπιστής μεταξύ της Αυστροουγγαρίας και της Ρωσίας.»

Όλα αυτά οδηγούν σε μερική επιστράτευση του βουλγαρικού στρατού. Τι δίνει στη Βουλγαρία την πεποίθηση ότι δε θα αποτύχει σε περίπτωση πολεμικών ενεργειών;

«Μετά την καταστολή της Εξέγερσης του Ιλίντεν στη Μακεδονία και την Ανατολική Θράκη κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1903, αρχίζει η γρήγορη αναδιάταξη του βουλγαρικού στρατού και ο εξοπλισμός του με σύγχρονα όπλα, βάσει του προγράμματος του υπουργού Αμύνης στρατηγού Μιχαήλ Σάβοφ. Εκπονείται το πρώτο επιθετικό επιχειρησιακό σχέδιο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε συνδυασμό με εξέγερση στη Μακεδονία και την Ανατολική Θράκη. Υπάρχει και αλληλενέργεια μεταξύ της βουλγαρικής κυβέρνησης και της Εσωτερικής Επαναστατικής Οργάνωσης Μακεδονίας και Ανατολικής Θράκης. Ο Αλεξάνταρ Μαλίνοφ ελπίζει και ότι η Ρουμανία δε θα επέμβει στην κρίση λόγω της πολεμικής σύμβασης μεταξύ Βουλγαρίας και Ρωσίας του 1902, σύμφωνα με την οποία υποχρέωση της Ρωσίας είναι να βοηθήσει τη Βουλγαρία με πολεμικά μέσα σε περίπτωση επίθεσης από πλευράς της Ρουμανίας. Η Σερβία απειλείται από την Αυστροουγγαρία. Ο στρατός της κατευθύνεται προς τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, επειδή το Βελιγράδι θεωρεί ότι τα εδάφη αυτά είναι απ’ ανέκαθεν σερβικά. Η Βουλγαρική Όγδοη Μεραρχία κατευθύνεται προς την περιοχή της Αδριανούπολης και καταλαμβάνει θέσεις στα σύνορα. Τότε επεμβαίνει ο Αυτοκράτορας της Ρωσίας. Η Ρωσία ακόμα δεν έχει αποκατασταθεί μετά την ήττα της στον πόλεμο με την Ιαπωνία και δε θέλει πολεμική σύγκρουση στα Βαλκάνια. Ο Αυτοκράτορας Νικόλαος Β΄ γίνεται μεσολαβητής μεταξύ της Βουλγαρίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αφού ο Αντρέι Λιάπτσεφ κατορθώνει να μειώσει το ύψος της απαιτούμενης αποζημίωσης στα 82 εκατ. χρυσά φράγκα, η Ρωσία συμψηφίζει το ποσό αυτό από την πολεμική αποζημίωση μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο, που η Υψηλή Πύλη δεν έχει πληρώσει εξολοκλήρου. Δίνει στη Βουλγαρία χαμηλότοκο δάνειο ύψους 82 εκατ. χρυσών φράγκων, με προθεσμία 30 ετών, και διαγράφει αυτά τα 82 εκατομμύρια από τις οφειλές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έτσι ρυθμίζεται οικονομικά το θέμα.»

Πληρώνει η Βουλγαρία το χρέος της αυτό προς τη Ρωσία;

«Όχι. Εγώ αστειεύομαι ότι όσο και να μην αγαπούμε τους Μπολσεβίκους, η μπολσεβίκικη επανάσταση διαγράφει το δάνειο αυτό. Εμείς πληρώνουμε περίπου 2 εκατ. χρυσά φράγκα. Το 1915 η Βουλγαρία μπαίνει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με εισβολή στη Σερβία. Η εξόφληση του δανείου σταματά. Ενώ το 1917 ο Λένιν ανακοινώνει ότι η Σοβιετική Ρωσία δε θα πληρώνει τα χρέη της προς τις Γαλλία και Αγγλία, αλλά και δε θα ζητά εξόφληση των δανείων που έδωσε η Ρωσική Αυτοκρατορία.»

Σε τι αλλαγές στη Βουλγαρία οδηγεί το νέο καθεστώς της;

«Η Βουλγαρία έχει πια δικαίωμα να συνάπτει πολιτικές και πολεμικές συμφωνίες. Εξαγοράζει τους Ανατολικούς Σιδηρόδρομους, κατασκευασμένους στη Νότια Βουλγαρία και αποκτά ιδιοκτησία σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο στο έδαφός της. Το κύρος του βουλγαρικού κράτους αυξάνεται και η Βουλγαρία γίνεται παράγοντας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Ο πρίγκιπας κηρύττει τον εαυτό του βασιλιά.»

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα