«Τη μέρα εξυπηρετεί, τη νύχτα δεσπόζει. Τι είναι;» Η απάντηση σ’ αυτό αίνιγμα είναι: «η παραδοσιακή σκούπα».
Αντικείμενο οικιακής χρήσης, η σκούπα είναι κάτι το χαρακτηριστικό κυρίως για τις γυναίκες. Εκτός από τα τσιράκια και τους κάλφες, φυσικά, των οποίων καθήκον ήταν να σκουπίζουν τα καταστήματα, τα εργαστήρια και τα καφενεία, αλλά και τους δρόμους μπροστά τους. Όπως παντού, η σκούπα χρησιμοποιείται για το μάζεμα των σκουπιδιών. Και επειδή η σκούπα δημιουργεί καθαριότητα, μια και σαρώνει τα περιττά και βρόμικα, αυτό εξηγεί τη συμπερίληψή της σε πολλές τελετές και έθιμα. Η σκούπα έχει μια ιδιαίτερη δύναμη όταν έχει φτιαχτεί από κενταύρια, ένα φυτό, το οποίο μαζεύεται την Ημέρα του Ένιου /Ένιοβντεν, Ημέρα των θεραπευτικών βοτάνων/. Τότε, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, έχει τη μαγική δύναμη να προστατεύει.
Γι’ αυτό, την ημέρα αυτή, τα κορίτσια και οι νύφες μάζευαν έναν σωρό απ’ αυτό. Στη συνέχεια έφτιαχναν τις σκούπες, και τις άφηναν σε κατάλληλο μέρος για να στεγνώσουν. Τις χρησιμοποιούσαν στο σπίτι, ενώ γ σκούπα, με την οποία σάρωναν το αλώνι, έφτιαχναν από σκουπόχορτο /σόργο (Sorghum)/, το οποίο ο λαός μας αποκαλούσε «μετλά», «ματλάρ», «μετλίνα» κλπ.
Η σκούπα αναφέρεται στα ξόρκια και γητέματα για απαλλαγή από τον φόβο και τη θεραπεία ορισμένων ασθενειών. Πιστεύεται ότι έχει τη δύναμη να τρομάζει και να διώχνει μακριά τα κακά πνεύματα και άλλες «κακές δυνάμεις». Το νεογέννητο και ακόμα αβάπτιστο παιδί δεν πρέπει να μείνει ολομόναχο, ιδιαίτερα αν κοιμάται, γιατί μπορεί να πετάξουν πάνω του τα κακά πνεύματα. Το ίδιο ισχύει και για τη μητέρα μέχρι την πρώτη εβδομάδα μετά τον τοκετό. Εάν πρέπει όμως να μείνουν μόνοι τους, δίπλα τους αφήνεται μια σκούπα για να τους προστατεύει. Σύμφωνα με τα λαϊκά παραμύθια και δοξασίες, οι κακές δυνάμεις αρχίζουν να μετράνε το χόρτο, από το οποίο έχει φτιαχτεί η σκούπα, έτσι περνάει ο χρόνος και κάποιος από το σπίτι θα μπει στο δωμάτιο ή απλώς θα ξημερώσει και τα κακά πνεύματα θα χάσουν τη δύναμή τους. Την ημέρα του Αγίου Ιγνατίου - μια από τις σημαντικότερες ημέρες στο λαϊκό εορτολόγιο, κατά την οποία εκτελούνται τελετουργίες για καλοτυχία, η σκούπα έχει επίσης σημαντικό ρόλο. Πριν μπει στο σπίτι ο πρώτος επισκέπτης, από τον οποίο θα εξαρτηθεί τι θα είναι ο ερχόμενος χρόνος /«πολάζνικ» στα βουλγαρικά/, θα πρέπει να σταματήσει για λίγο πίσω από την πόρτα και να καθίσει στη σκούπα. Πιστεύεται ότι έτσι θα χαλάσει τις κακές επιδράσεις και την άνοιξη οι κότες θα κλωσήσουν και θα βγουν όλα τα πουλάκια.
Από την σκούπα προετοιμάζεται τελετουργική φιγούρα, η οποία φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα της διαδεδομένης τελετής για βροχή. Τα κορίτσια κλέβουν από ένα σπίτι μια σκούπα και την τυλίγουν σε κουρέλια έτσι ώστε η λαβή της να μοιάζει με ανθρώπινο κεφάλι.
Ξεχωριστή θέση στα δημοτικά τραγούδια και ποίηση έχει η σκούπα των κοπελιών. Με τη σκούπα αυτή η κοπέλα καθαρίζει την αυλή για να υποδεχτεί τον αγαπημένο της, ο οποίος έρχεται με τους προξενητές. Η σκούπα αναφέρεται σε πολλές παροιμίες, ανάμεσα στις οποίες ιδιαίτερα διαδεδομένη είναι η εξής: «Η καινούργια σκούπα καθαρίζει καλά, αλλά η παλιά ξέρει ακόμη και τις γωνίες.»
Μετάφραση: Πένκα Βέλεβα
Πάνω από 10 φολκλορικά συγκροτήματα, μάγειρες και βιοτέχνες από τη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Ελλάδα θα συγκεντρωθούν στο Φεστιβάλ Balkantea στη Σωζόπολη, το οποίο διεξάγεται από τις 16 μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου. Το γεγονός θα εγκαινιαστεί από..
Η πόλη Έλχοβο βρίσκεται στην ΝΔ Βουλγαρία, κοντά στο Γιάμπολ. Εκεί χθες και σήμερα λαμβάνει χώρα πανηγύρι με παρουσίαση ντόπιων παραγωγών βιολογικών καλλιεργειών. Μέλι και γαλακτοκομικά προϊόντα, αλλαντικά, φρούτα και λαχανικά θα..
Το Σταροζαγκόρσκι Μπάνι είναι και πάλι σκηνή της βουλγαρικής λαογραφίας και τέχνης. Το Σαββατοκύριακο, το θέρετρο φιλοξενεί τη 18η Εθνική Θρακική Συνέλευση «Το Βήμα της Παναγίας». Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν δημιουργικά εργαστήρια..