Οι 28 τράπεζες στη Βουλγαρία παραδοσιακά κατέγραψαν ορισμένα από τα μεγαλύτερα κέρδη στην οικονομία της χώρας. Σπάνια εταιρείες και επιχειρήσεις από τον μη τραπεζικό τομέα μπορούν να σημειώσουν μηνιαία κέρδη δεκάδων εκατομμύριων ευρώ, αλλά στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα το γεγονός αυτό είναι μαζική πρακτική.

Πριν την απότομη πτώση των επιτοκίων έως τα μηδαμινά επίπεδα για τις καταθέσεις και την αισθητή μείωσή τους για τα δάνεια, οι τράπεζες διαμόρφωναν τα κέρδη τους βασικά με έσοδα από τα περιουσιακά στοιχεία τους – πιστώσεις, καταθέσεις σε αξιόγραφα, συναλλαγές στις χρηματικές και συναλλαγματικές αγορές κλπ. Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Βουλγαρίας για την κατάσταση των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών στη χώρα δείχνουν όμως ότι η κατάσταση άλλαξε και οι τράπεζες όλο και περισσότερο υπολογίζουν στους πελάτες τους για να πληρώνουν τα τεράστια έξοδα για αμοιβές, πριμ, συντήρηση των πολυτελών γραφείων τους και τελικά και για το καθαρό κέρδος, αυξάνοντας συνεχώς τα τέλη και τις προμήθειες που συγκεντρώνουν. Κατέληξαν στην κατάσταση σχεδόν το 50% των αστρονομικών κερδών τους να έρχονται από την πληρωμή των υπηρεσιών τους. Ενώ οι υπηρεσίες αυτές δεν έχουν αλλάξει πολύ για να δικαιολογήσουν τα συνεχώς αυξανόμενα τέλη. Αντίθετα, εκτός από τις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πληρωμένες, και τις ανέπαφες τραπεζικές κάρτες (στις οποίες φυσικά υπάρχουν τέλη) οι τράπεζες δε προσφέρουν κάτι καινούριο στον πελάτη, που συνεχίζει να χάνει αρκετό χρόνο περιμένοντας στα γραφεία των τραπεζικών υποκαταστημάτων. Αλλά τα κέρδη σημειώνουν άλμα και για τους πρώτους δύο μήνες του έτους έφτασαν τα 100 εκατ. ευρώ. Και πώς να μην είναι έτσι αφού π.χ. για πληρωμή φόρου στο κράτος από 20 ευρώ , το τέλος είναι 2 ευρώ – ή το καθαρό κέρδος είναι 10%. Αυτό δεν υπάρχει σε κανέναν από τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας.

Οι τράπεζες κερδίζουν το υπόλοιπο 50% των εσόδων τους από τις τεράστιες διαφορές μεταξύ των επιτοκίων στις πιστώσεις και στις καταθέσεις. Οι τραπεζικές καταθέσεις δε φέρουν στους ιδιοκτήτες τους σχεδόν κανένα κέρδος, μια που ο επίσημος τόκος είναι 0%. Αλλά στις πιστώσεις τα επιτόκια κυμαίνονται γύρω στο 10%. Και εδώ παρατηρείται κέρδος από 10% που δεν υπάρχει αλλού.

Είναι αλήθεια ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν μεγάλους κινδύνους και πρέπει πολύ προσεκτικά να φροντίζουν τα ξένα χρήματα που διαθέτουν. Ενώ η ασφάλεια και η μείωση του κινδύνου δεν είναι κάτι εύκολο και πιθανόν αυτό εξηγεί τις αμοιβές των τραπεζικών μάνατζερ που είναι 5-6 φορές μεγαλύτερες από την αμοιβή του πρωθυπουργού της χώρας.

Όλα αυτά διαμορφώνουν συγκεκριμένες αρνητικές διαθέσεις στην κοινωνία κατά των τραπεζών και των τραπεζιτών. Ακόμα περισσότερο που προς το παρόν διεξάγεται σοβαρός έλεγχος της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών, δηλαδή των παραχωρημένων πιστώσεων, τα αποτελέσματα του οποίου θα γνωστοποιηθούν τον Αύγουστο. Για το ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τα «κακά δάνεια» να αποδειχθούν περισσότερα από τα επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία, συνηγορεί το γεγονός ότι στον κρατικό προϋπολογισμό για το 2016 υπάρχουν ειδικά κονδύλια ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ για ενδεχόμενη επείγουσα ανάγκη βοήθειας κάποιας απειλούμενης από πτώχευση τράπεζας. Αυτό από πλευράς του καθιστά τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ακόμα πιο απαιτητικά στην παροχή δανείων, που φυσικά δεν είναι ευχάριστο για τις επιχειρήσεις και τους πολίτες και ενισχύει ακόμα περισσότερο την αρνητική άποψη τους για τις τράπεζες και τους τραπεζίτες. Σύμφωνα με την κοινή άποψη οι τράπεζες μόνο θέλουν χρήματα, ενώ τα προτείνουν όταν και σε όποιον δεν χρειάζονται. Σ’ αυτά τα συμφραζόμενα υπενθυμίζεται το παράδειγμα με την πτωχευμένη Εταιρική Εμπορική Τράπεζα, για την οποία ισχυρίζονται ότι τη λήστεψε ο ίδιος ο ιδιοκτήτης της και οι κοντινοί του, ενώ την τιμή των ζημιών πλήρωσαν όλοι με εκατομμύρια ευρώ εξωτερικό χρέος του κράτους.

Μετάφραση: Σοφία Μπόντσεβα