Σ' όλο τον κόσμο στον τομέα της ύδρευσης παρατηρούμε την επιστροφή των δημόσιων μορφών διαχείρισης. Τα τελευταία 15 χρόνια περίπου 235 πόλεις στον κόσμο, μεταξύ των οποίων το Παρίσι, το Βερολίνο, η Βουδαπέστη κ.α. διέκοψαν ή δεν ανανέωσαν τα συμβόλαιά τους με τις ιδιωτικές ανάδοχες εταιρείες ύδρευσης. Σε χώρες σαν την Ολλανδία, το Βέλγιο , την Αυστρία κ.α. η ύδρευση κατά παράδοση είναι σχεδόν 100% δημόσια. Σε αντίθεση με τις παγκόσμιες τάσεις, στη Βουλγαρία η συζήτηση για την κοινωνική τιμή του ιδιωτικού νερού μένει κάπως σαν θέμα ταμπού.

Πρόσφατα η κα Σατόκο Κισιμότο, ερευνήτρια από το Διεθνικό Ινστιτούτο στο Άμστερνταμ, προσκεκλημένη από το πρότζεκτ "Νέες αριστερές προοπτικές" και το γερμανικό ίδρυμα "Ρόζα Λιούξεμπουργκ" είχε στη Σόφια διάλεξη με θέμα "Επιστροφή της κοινωνικής ύδρευσης". Για τη Βουλγαρική Ραδιοφωνία η κα Κισιμότο έκανε σύντομη ιστορική επισκόπηση των μορφών διαχείρισης του νερού και αναφέρθηκε στις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας.

"Σημαντικό γεγονός για τη διεθνή κοινότητα είναι το ψήφισμα του ΟΗΕ από το 2010 που κηρύττει την πρόσβαση σε νερό βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Η κύρια αντιπαράθεση προς το παρόν προκύπτει από την άποψη εάν το νερό είναι εμπόρευμα ή κοινωνικό αγαθό. Από εκεί προέρχονται και οι διάφορες πολιτικές στην ύδρευση. Διεθνείς θεσμοί, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και πολλοί πολιτικοί δηλώνουν ότι το νερό είναι εμπόρευμα σαν οποιοδήποτε άλλο, έχει κόστος και το εμπόριο με νερό πρέπει να είναι κερδοφόρο. Αφετέρου, οργανώσεις σαν τη δική μας λένε ότι το νερό είναι πλούτος, αγαθό, που ανήκει σε όλους. Από την άποψη αυτή η εκμετάλλευση του νερού και οι πολιτικές της παίρνουν άλλη κατεύθυνση".

Το βασικό πρόβλημα για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι ότι οι επενδύσεις είναι μακροπρόθεσμες και για τον λόγο μη ελκυστικές. Το συμφέρον των ιδιωτικών εταιρειών είναι να μεταβιβάσουν τις απώλειες στον "κοινωνικό εταίρο". Έτσι ο κοινωνικός τομέας και οι φορολογούμενοι επιβαρύνονται διπλάσια: μία φορά σαν νοικοκυριά που πληρώνουν τους λογαριασμούς τους, και δεύτερη – σαν φορολογούμενοι, που χρηματοδοτούν τον ιδιώτη επενδυτή.

"Πολύ δύσκολο είναι για μία ιδιωτική εταιρεία να κάνει τόσο μακροπρόθεσμη επένδυση. Ο στόχος της είναι τα γρήγορα κέρδη", συνεχίζει η κα Κισιμότο. "Το νερό είναι φυσικό μονοπώλιο. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να επιλέγουν τους σωλήνες της ύδρευσης, το νερό δεν μπορεί να είναι αντικείμενο ανταγωνιστικότητας στην ελεύθερη αγορά. Δεν είναι τυχαίο ότι στις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες της Ευρώπης, όπως και στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, η αρχή για πλήρη πρόσβαση στο κοινωνικό πόσιμο νερό πραγματοποιήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 80 του 20^ου αιώνα".

Στη Βουλγαρία το δίκτυο ύδρευσης είναι από 36 χρόνια, και περίπου 4 δεκαετίες οι σωλήνες δεν έχουν αντικατασταθεί. Η επιχείρηση παροχής νερού Sofiiska voda (Ύδρευση της Σόφιας), 77,1% μερίδιο της γαλλικής εταιρείας Veolia είναι η μοναδική δημόσια και ιδιωτική κοινοπραξία στο βουλγαρικό τομέα της Ύδρευσης και Αποχέτευσης και έχει ήδη 15χρονη ιστορία. Ρωτήσαμε τον κ. Γκεόργκι Μεντάροφ που μαζί με την Βάνια Γκριγκόροβα έκανε την έρευνα "Στο στόχο – η κοινωνική ύδρευση", ποια είναι τα βασικά μειονεκτήματα του συστήματος ύδρευσης στη Βουλγαρία και εάν θα οδηγήσει σε βελτίωση της ποιότητας της υπηρεσίας η παραχώρηση της "Ύδρευσης της Σόφιας".

"Παντού το βασικό πρόβλημα είναι οι επενδύσεις στην κατασκευή σταθμών καθαρισμού των υδάτων και δικτύου αποχέτευσης. Εάν υπάρχει κάποια πρόοδος οφείλεται βασικά στα κονδύλια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Δυστυχώς, και στις δημοτικές, και στις δημόσιες επιχειρήσεις παρατηρείται η έλλειψη επενδύσεων. Αυτό που δείξαμε με την έρευνα είναι ότι απλώς η μέθοδος της εκχώρησης (concession) δεν είναι εναλλακτική και ότι πρέπει να αναζητούμε νέους τρόπους επίλυσης του προβλήματος έλλειψης χρημάτων στον τομέα".

Εναλλακτικές στη διαχείριση του νερού είναι οι μορφές κοινοπραξίας μεταξύ δύο δήμων, ή κράτους και δήμου. Με τον τρόπο αυτό οι πολίτες με την ψήφο τους, μπορούν να ασκούν έλεγχο, να τιμωρούν τις μη αποτελεσματικές πολιτικές και η προσοχή να εστιάζεται όχι στο κέρδος των μετόχων, αλλά στην ποιοτική υπηρεσία πρόσβασης σε έναν φυσικό πόρο.

Μετάφραση: Σοφία Μποντσεβα