Ο Άγιος Απόστολος Ανδρέας, μετά την ίδρυση της πρώτης Εκκλησίας ήταν ο πρώτος που κήρυξε στα μέσα του πρώτου αιώνα το λόγο του Χριστού στα εδάφη γύρω από τον Εύξεινο Πόντο, τη Θράκη, τη Μακεδονία και την Ήπειρο, μερικά από τα όποια αργότερα περιλαμβάνονται στο βουλγαρικό κράτος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη του στις 30 Νοεμβρίου. Στη χώρα μας η ημέρα αυτή σχετίζεται με καθιερωμένα παραδοσιακά έθιμα.

Ο Ανδρέας ήταν ψαράς στο επάγγελμα και αδελφός του Αποστόλου Πέτρου. Επειδή κλήθηκε από τον Χριστό πρώτος στην ομάδα των μαθητών του, ονομάστηκε πρωτόκλητος.Ο Ανδρέας, μαζί με τον αδελφό του, υπήρξε στην αρχή μαθητής του Ιωάννου του Προδρόμου. Κάποια μέρα που βρισκόντουσαν στις όχθες του Ιορδάνη και ο Ιωάννης τους έδειξε τον Ιησού Χριστό και τους είπε «ίδε ο αμνός του Θεού ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου» και ακόμα «αλιεύς των ανθρώπων». Τα δυο αδέλφια συνέχιζαν να ψαρεύουν και να ακλουθούν την προηγούμενη ζωή τους. Αργότερα, ο Χριστός τους είδε στη λίμνη Γεννησαρέτ και είπε: «Δεύτε οπίσω μου και ποιήσω υμάς αλιείς ανθρώπων»και οι δύο συγκινήθηκαν τόσο πολύ, που χωρίς κανένα δισταγμό κι επιφύλαξη αφήσαν αμέσως τον δάσκαλό τους κι ακολούθησαν τον Ιησού. Από τότε οι δυο ακολουθούσαν τον Σωτήρα, ήταν μάρτυρες και των θαυμάτων, του θανάτου και της ανάστασής Του.

Πιθανώς γιατί στην κοσμική ζωή ο Άγιος Ανδρέας ήταν ένας ψαράς, στην νότια περιοχή του Ευξείνου Πόντου τιμούν την μνήμη του Αγίου Ανδρέα παράλληλα με την μνήμη του Αγίου Νικολάου. Θεωρείται ότι ο ίδιος είναι άρχοντας των ισχυρών ανέμων και των θαλασσινών καταιγίδων. Στη νοτιοδυτική Βουλγαρία υπάρχει και η πεποίθηση ότι ο Άγιος Ανδρέας είναι ο πατέρας του Αγίου Νικολάου.

Ο λαός μας ονομάζει την ημέρα του Αγίου Ανδρέα ακόμα Αντρέεβντεν, Αντρέι, Εντρέι και Μέτσκινντεν (ημέρα της αρκούδας). Έστω και η μέρα αυτή να συνδέεται με το εκκλησιαστικό ημερολόγιο, ενώνει καλά διατηρημένα ειδωλολατρικά έθιμα και πεποιθήσεις. Σύμφωνα με την παράδοση, μια φορά όταν ο Άγιος Ανδρέας όργωνε το χωράφι του, από το δάσος βγήκε μια αρκούδα. Κινούμενη από την πασίγνωστη αρκουδίσια όρεξη, αυτή έφαγε το βόδι του. Τότε ο Άγιος Ανδρέας θύμωσε, την έζεψε στο αλέτρι και την ανάγκασε να οργώσει το χωριάφι του. Ανεξάρτητα από τις πολυάριθμες εκδοχές αυτής της παράδοσης, το νόημά της παντού είναι μια και ίδια - ο Άγιος Ανδρέας είναι τόσο ισχυρός, που είναι ο παναγνωρισμένος νικητής της αρκούδας, ενός ζώου, που είναι αντικείμενο λατρείας.

Υπάρχει επίσης μια δημοφιλής ιστορία στην οποία ο Άγιος Ανδρέας περιγράφεται ως ερημίτης που ζει στο δάσος. Κατά τη διάρκεια της υποχώρησης του, εξημέρωσε μια αρκούδα. Μετά από μια μακρά νηστεία έπρεπε να πάει σε ένα μοναστήρι για να κοινωνήσει. Και μια και το μοναστήρι ήταν πολύ μακριά, ο άγιος καβάλα την αρκούδα έφτασε εκεί. Πριν κοινωνήσει, όμως, ο ηγούμενος του μοναστηριού τον ρώτησε τι νηστίσιμο φαγητό έχει φάει. Ο Άγιος Ανδρέας απάντησε ότι έτρωγε δασικά φρούτα και έπινε γάλα. Όπως ξέρουμε, σύμφωνα με το εκκλησιαστικό κανόνα, το γάλα δεν επιτρέπεται κατά τη διάρκεια της νηστείας. Αυτό είπε και ο ηγούμενος, κατηγορώντας τον άγιο, που έχει παρεκκλίνει από τον όρκο, λέγοντας ότι ο ίδιος έτρωγε χαβιάρι. Τότε ο ερημίτης πρότεινε να βάλουν σε ένα μπολ γάλα, σε άλλο το χαβιάρι, σκεπάζοντάς τους με πετσέτα και τα άφησε για μια νύχτα μπροστά στην πόρτα του μοναστηριού. Το πρωί το γάλα έχει μετατραπεί σε χόρτο, ενώ το χαβιάρι σε αίμα. Ο άγιος έλαβε την ευλογία και έτσι κοινώνησε.

Η μυθοποιημένη μορφή της αρκούδας συνδέεται με έθιμα, τα οποία τελούνται ακριβώς την ημέρα του Αγίου Ανδρέα, που αποκαλείται και ημέρα της αρκούδας. Ακόμα από το προηγούμενο βράδυ η νοικοκυρά ετοιμάζει καλαμπόκι, σιτάρι, κριθάρι, φακές - όλα, όσα σπέρνονται. Τα βράζει όλα, οπωσδήποτε σε καινούργιο αγγείο, για να μεγαλώνουν. Ενώ το πρωί κάθε μέλος της οικογένειας ρίχνει σπόρους προς τα πάνω στην καμινάδα. Ας υπενθυμίσουμε, ότι η καμινάδα είναι ένα από τα ιερά μέρη στο σπίτι - σύνδεση και όρια μεταξύ του γήινου και του ουράνιου. Με την πίστη, ότι η αρκούδα είναι εκπρόσωπος του υπερπέραντος, λένε: «Πάρε, αρκούδα, βραστό καλαμπόκι, να μην τρως ωμό και να μην πειράζεις τους ανθρώπους και τα ζωντανά!» Το έθιμο αυτό τελείται για γονιμότητα και προστασία από τις ζημιές, που οι αρκούδες προξενούν στους ανθρώπους.