"Η κουλτούρα των πιέσεων" στα βουλγαρικά ΜΜΕ ενισχύεται. Τα τμήματα διαφήμισης των μίντια αναμιγνύονται στην πολιτική των συντάξεων. Ο έλεγχος και ο περιορισμός του πλουραλισμού αποτελεί όλο και πιο σταθερή τάση. Αυτά είναι τα πορίσματα άτυπης έρευνας της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων – Βουλγαρία, για την ελευθερία του λόγου κατά τη διάρκεια του 2015. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε online κατά την περίοδο 19 Ιουνίου – 30 Ιουλίου του 2015 και καλύπτει 143 δημοσιογράφους απ’ όλη τη χώρα. 53,8% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι έχουν περιοριστεί στην εκπλήρωση των επαγγελματικών τους καθηκόντων και 72% λένε ότι συνάδελφοί τους δέχονται παράνομες πιέσεις.

"Το 2013 στην ερώτηση "Πώς εκτιμάτε την ελευθερία του λόγου στη Βουλγαρία", το 52% των ερωτηθέντων την εκτίμησε ως "άσχημη" και το 40% ως "ικανοποιητική", ενώ φέτος η εκτίμηση διακυμαίνεται ανάμεσα στην "ικανοποιητική" - 31,5% και "άσχημη" - 42%", συνοψίζει τα στοιχεία ο αναλυτής Ηλία Βάλκοφ.

Παρά την ελαφρά βελτίωση της εκτίμησης του μιντιακού κλίματος, τα αποτελέσματα δείχνουν αρνητικές τάσεις στην κατεύθυνση αύξησης της αυτολογοκρισίας και συγκέντρωσης των περιουσιών των ΜΜΕ. Το 9% δηλώνει ότι τακτικά αποφεύγει ορισμένα σημαντικά για την κοινωνία θέματα, το 46% - ότι αυτό συμβαίνει καμιά φορά και το 45% λέει ότι δεν είναι αντικείμενο αυτολογοκρισίας.

Οι "κινητήρες" της αυτολογοκρισίας είναι οι πιέσεις από πλευράς των ιδιοκτητών των ΜΜΕ, ο φόβος των δημοσιογράφων μήπως χάσουν τα εισοδήματά τους, ο κομφορμισμός, ακόμη και η τεμπελιά. Συχνά οι προσπάθειες των δημοσιογράφων να διατηρήσουν τις επαφές τους με τους πολιτικούς και τη δυνατότητα να λαμβάνουν πληροφορίες τους καθιστά όχι τόσο κριτικούς.

"Λαμβάνοντας υπόψη τη χρηματοδότηση των ΜΜΕ από ευρωπαϊκά σχέδια και η χρησιμοποίηση τους ως "μεγαφώνου" της εξουσίας, συνεχίζεται η σοβαρή επιρροή των πολιτικών προσώπων και κρατικών και δημοτικών θεσμών στο περιεχόμενο των ΜΜΕ", αναφέρει ο Ηλία Βάλκοφ. "Το 67% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι οι πολιτικοί τους τηλεφωνούν ή θυμώνουν για ορισμένα δημοσιεύματα εναντίον τους. Όλο και συχνότερα στο περιεχόμενο των ΜΜΕ βρίσκουν θέση και έμμεσες διαφημίσεις. Αυτό παρατηρείται και στην τωρινή προεκλογική εκστρατεία για τις τοπικές εκλογές".

Η σύμπτωση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων στη διαχείριση των ΜΜΕ θεωρείται κύριο πρόβλημα του μιντιακού περιβάλλοντος από 83,9% των ερωτηθέντων, η μονοπώληση του περιβάλλοντος αυτού – από 82,5% και οι αδιαφανείς περιουσίες – από 65,7%. Αρνητικός παράγοντας στην ανάπτυξη των ΜΜΕ σήμερα είναι το χαμηλό επίπεδο της θεωρητικής και της πρακτικής προετοιμασίας των δημοσιογράφων, θεωρεί το 62,9% των ερωτηθέντων.

Και τι συμβαίνει με τα ΜΜΕ σε περιφερειακό επίπεδο;
"Οι απειλές προς τους δημοσιογράφους των περιφερειακών ΜΜΕ είναι ευρέως διαδεδομένες. Σε αντίθεση με την εθνική έρευνα, στην οποία οι συνάδελφοι συχνότερα δηλώνουν ότι δέχονται πιέσεις μέσω συκοφαντίας, δυσφήμισης κ. ά., που είναι κάτι νέο για τις παρατηρήσεις μας, σε περιφερειακό επίπεδο οι δημοσιογράφοι λένε ότι συχνότερα απειλούνται με δικαστική δίωξη", σχολιάζει η Μαρία Τσερέσεβα της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων – Βουλγαρία.

Κάποιοι δημοσιογράφοι ισχυρίζονται ότι στην προεκλογική εκστρατεία δημοσιεύονται πληρωμένα πολιτικά μηνύματα με τη μορφή ειδήσεων και γίνεται έμμεση διαφήμιση με πραγματοποίηση συνεντεύξεων με ορισμένους υποψηφίους σε βάρος άλλων. Είναι περίεργη η περίπτωση, στην οποία ένα ΜΜΕ ανακοίνωσε ότι τα κόμματα θα λάβουν έκπτωση 15% από την τιμή για την κάλυψη, αν γράψουν μόνα τους τα άρθρα. Στο Καζανλάκ επτά δημοσιογράφοι αναγκάστηκαν να υπογράψουν αστυνομική προειδοποίηση ότι δε θα γράφουν εναντίον των τοπικών αρχών. Αυτό έγινε μετά από δημοσιεύματα δημοσιογράφων για τις πλημμύρες στην περιοχή.

Πού είναι η ευκαιρία για τα βουλγαρικά ΜΜΕ; Ιδού η απάντηση της Βεσισλάβα Αντόνοβα από την εφημερίδα "Capital Daily": "Αν πολύ πιο συχνά έχουμε το κουράγιο να αναλάβουμε τον πραγματικό ρόλο του δημοσιογράφου – να είμαστε διορθωτικός παράγοντας και μεσολαβητής μεταξύ των πολιτών και της εξουσίας, να θέτουμε επί τάπητος ακανθώδη θέματα, ίσως θα έχουμε κάποια αφετηρία εκκίνησης και θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στο επάγγελμά μας. Όσο περισσότερο προδίδουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, τόσο πιο βαθύς γίνεται ο γκρεμός, στον οποίο πέφτουμε ως επαγγελματίες".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα