Δε θα είναι υπερβολικό να πούμε ότι στο τέλος της Δεκαετίας της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά παρατηρούνται συμπτώματα του μόνιμου αποκλεισμού της μειονότητάς τους. Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει εθνική αντιπροσωπευτική έρευνα της Gallup International.

«Οι ερωτήσεις για τους Ρομά στην έρευνα είχαν σκοπό να αποκαλύπτουν τις διαθέσεις του βουλγαρικού έθνους απέναντι στη μειονότητα αυτή, λόγω της εθνοτικής έντασης που προέκυψε τον Μάιο και τον Ιούνιο στο χωριό Γκάρμεν /Νοτιοδυτική Βουλγαρία/ και στη συνοικία της πρωτεύουσας Ορλάντοβτσι», δήλωσε ο Ντιμίταρ Γκάνεφ, ένας από τους ερευνητές στη δημοσκόπηση.

Οι ερωτηθέντες έπρεπε να φανταστούν ότι το κόμμα που υποστηρίζουν, προτείνει στην εκλογική περιφέρειά τους ικανό και τίμιο υποψήφιο, που είναι μέλος της μειονότητας των Ρομά. Το 18% ισχυρίζεται ότι θα τον υπερψηφίσει, ενώ το 70% είναι της αντίθετης γνώμης.

«Το τελευταίο επιβεβαιώνεται και από άλλους ισχυρισμούς στη δημοσκόπηση σχετικά με τον επαγγελματικό και τον πολιτικό χώρο: «να έχετε προϊστάμενο Ρομά», «ο επικεφαλής του αστυνομικού τμήματος να είναι Ρομά», «αξιωματικός των Ενόπλων Δυνάμεων να είναι Ρομά», «ο αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας να είναι Ρομά», συνεχίζει ο Ντιμίταρ Γκάνεφ. «Το 20% των Βουλγάρων πολιτών δείχνουν ορισμένη ανεκτικότητα, αλλά η πλειονότητα των συμπατριωτών μας – το 70%, υποστηρίζει την αντίθετη γνώμη. Κάνει εντύπωση ότι οι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων όπου υπάρχουν γκέτο των Ρομά, έχουν πολύ πιο αρνητική στάση απέναντί τους σε σύγκριση με τους κατοίκους των μικρών πόλεων. Η στάση απέναντι στην κοινότητα των Ρομά φανερώς δεν επηρεάζεται από το επίπεδο μόρφωσης. Οι πτυχιούχοι δεν είναι πιο ανεκτικοί από τους ανθρώπους με μέση εκπαίδευση.»

Ακόμη πιο ισχυρές είναι οι αρνητικές διαθέσεις στον προσωπικό χώρο. Στην ερώτηση αν θα παντρεύονταν Ρομά, μόλις 9% απαντάνε καταφατικά, και 85% - αρνητικά. Ανάμεσα στους εκπροσώπους του βουλγαρικού έθνους, μόνο 4% δηλώνει ότι θα παντρευόταν Ρομά. Και ανάμεσα στους εκπροσώπους της τουρκικής κοινότητας στη Βουλγαρία, το μερίδιο παραμένει πολύ χαμηλό – μόλις 6%.

Το 75% των ερωτηθέντων συμφωνούν με τον ισχυρισμό ότι «άφησαν τους Ρομά να θεωρούν ότι έχουν μόνο δικαιώματα». Μόλις 13% είναι της αντίθετης γνώμης. Αυτό είναι αποτέλεσμα του χαμηλού επιπέδου κοινωνικής ένταξης, αλλά και του αισθήματος για έλλειψη σαφούς κρατικής βούλησης οι κανόνες να ισχύουν για όλους.

Οι κομματικές προτιμήσεις επίσης δεν επηρεάζουν αισθητά τις διαθέσεις. Ακόμη και ανάμεσα στους υποστηρικτές του Κινήματος Δικαιωμάτων και Ελευθεριών επικρατεί η δυσμενής στάση απέναντι στους Ρομά, έστω και σε λιγότερο βαθμό. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός που ανάμεσα στους υποστηρικτές του Κινήματος έχει μεγαλύτερο αριθμό Ρομά. Στην τουρκική κοινότητα οι διαθέσεις απέναντι στους Ρομά δε διαφέρουν πολύ από τις σχετικές διαθέσεις των Βουλγάρων – βεβαίως, με ορισμένες αποχρώσεις. Τελικά, αποδεικνύεται ότι η μειονότητα των Ρομά είναι απομονωμένη από τη βουλγαρική κοινωνία.

Παρά τη γενικά αρνητική στάση, η πλειονότητα δε φτάνει στα άκρα και γνωρίζει τις γενικές αρχές ανεκτικότητας. Το 64% των ερωτηθέντων συμφωνούν με τον ισχυρισμό ότι «υποχρέωση της βουλγαρικής πλειονότητας είναι να εξασφαλίζει ισότητα σε όλες τις μειονότητες», και μόλις 22% είναι της αντίθετης γνώμης.

Πάνω από 60% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν τη γνώμη ότι οι Ρομά δεν μπορούν να ενταχτούν στην κοινωνία ακόμη και με  προσπάθειες από πλευράς του κράτους. Εδώ πιθανόν εμφανίζεται διπλή δυσπιστία – απέναντι στη μειονότητα των Ρομά, αλλά και απέναντι στην ικανότητα των θεσμών και των πολιτικών να λύσουν το πρόβλημα.

Πάνω από 50% των ερωτηθέντων είναι της γνώμης ότι οι πολιτικοί επίτηδες προκαλούν τα προβλήματα μεταξύ των Βουλγάρων και των Αθιγγάνων. Το 27% δεν συμφωνούν με τον ισχυρισμό αυτό.

«Η GallupInternationalδιεξάγει έρευνες κάθε μήνα επί 25 χρόνια πάνω σε ποικίλα θέματα», είπε ο Ντιμίταρ Γκάνεφ. «Παρόμοια ερωτήματα τέθηκαν και το 1994. Κάναμε την προσπάθεια να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα. Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι για 21 χρόνια επήλθε πολύ σοβαρή οπισθοδρόμηση στις σχέσεις μεταξύ των Βουλγάρων και των Ρομά. Πρόκειται για μια πολύ δυσάρεστη τάση, που αν δεν παρεμποδιστεί και περιοριστεί, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι πολύ σοβαρή ένταση στην κοινωνία μας με καταστρεπτικές επιπτώσεις.»

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα