Πρόσφατα έγινε σαφές ότι η τσεχική εταιρεία Energo-Pro, η οποία προμηθεύει με ηλεκτρικό ρεύμα τη Βορειοανατολική Βουλγαρία, έκανε διαιτητική αγωγή στη Βουλγαρία για 54 εκατομμύρια ευρώ στο Διεθνές Κέντρο Επίλυσης Επενδυτικών Διαφορών της Παγκόσμιας Τράπεζας λόγω ελλείμματος στον καθορισμό των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος για τη ρυθμιζόμενη αγορά κατά την περίοδο 2013-2014. Η αυστριακή εταιρεία EVN επίσης έκανε μήνυση στο κράτος λόγω ανυπεράσπιστων επενδύσεών της και έχει αξιώσεις που αφορούν τις τιμές του ηλεκτρικού για τα νοικοκυριά και οφειλές της Εθνικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού NEK στην υποχρεωτική εξαγορά ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Οι αξιώσεις των ξένων επιχειρήσεων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας περιπλέκουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση στον εθνικό κλάδο ενέργειας.

Από την 1^η Ιουλίου η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τα νοικοκυριά στη Βουλγαρία θα αυξηθεί κατά μέσον όρο κατά περίπου 2%. Η άνοδος δεν είναι τόσο μεγάλη λαμβάνοντας υπόψη τις τιμές του ηλεκτρικού στην υπόλοιπη Ευρώπη. Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία όμως, οι Ρουμάνοι και οι Βούλγαροι πληρώνουν κάποιες από τις υψηλότερες τιμές για ηλεκτρική ενέργεια στην ΕΕ σε σχέση με την αγοραστική δύναμη του πληθυσμού. Ταυτόχρονα, το κρατικό Βουλγαρικό Ενεργειακό Χόλντινγκ, πλειοψηφικός ιδιοκτήτης της Εθνικής Επιχείρησης Ηλεκτρισμού, συσσωρεύει όλο και περισσότερα χρέη, που αναμένεται να φτάσουν μέχρι το τέλος του έτους το αστρονομικό για τη χώρα ποσό 1 δισεκατομμυρίου ευρώ περίπου.

Σημαντικότερη συμβολή στο οικονομικό κραχ της ηλεκτρικής ενέργειας στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει η συμφωνία που επιτεύχθηκε με δύο από τους μεγαλύτερους ηλεκτρικούς σταθμούς στη χώρα – τους αμερικανικούς Contour Global και AES, με τους οποίους το βουλγαρικό κράτος σύναψε πρόσφατα συμφωνία. Η συμφωνία προβλέπει μέχρι το τέλος του μηνός να τους πληρωθούν παλιά χρέη ύψους 370 εκατομμυρίων ευρώ και ως αντάλλαγμα μειώσουν, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της υπουργού Ενέργειας, κατά περίπου 30% το τέλος που το κράτος τους πληρώνει για τις εγκατεστημένες μονάδες, ανεξάρτητα από το αν οι μονάδες αυτές παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα ή όχι.

Σύμφωνα με τις επίσημες αρχές, αυτή η συναλλαγή φαινόταν επωφελής και σύμφωνα με την υπουργό Ενέργειας Τεμενούζκα Πετρόβα, θα οδηγούσε σε αισθητή μείωση των τελικών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα στη χώρα παρατηρείται αισθητή πτώση της εγχώριας κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, καθώς και της κατανάλωσης του ηλεκτρικού ρεύματος που εξάγεται και μερικοί ηλεκτρικοί σταθμοί ήδη σταμάτησαν κάποιες από τις μονάδες τους, πολλά αιολικά και ηλιακά πάρκα επίσης σταμάτησαν τη λειτουργία τους. Υποτίθεται ότι η συμφωνία θα μειώσει τα έξοδα αυτά αλλά για να τεθεί σε ισχύ πρέπει να βρεθούν από κάπου 370 εκατομμύρια ευρώ μέχρι το τέλος του μηνός. Το Βουλγαρικό Ενεργειακό Χόλντινγκ και η Εθνική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού έχουν μόνο παλιά δάνεια και χρέη που αυξάνονται συνεχώς. Το κρατικό Χόλντινγκ ζήτησε από το Υπουργείο Οικονομικών κρατικές εγγυήσεις για τη λήψη ενός τέτοιου δανείου. Αν η κυβέρνηση θα παραχωρήσει τις εγγυήσεις αυτές δεν είναι ακόμη σαφές.

Οι ειδικοί στον ενεργειακό τομέα και οι οικονομικοί αναλυτές έχουν επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι η κατάσταση στον κλάδο επιδεινώνεται όλο και περισσότερο κάθε επόμενη ημέρα και ότι είναι απαραίτητες κατεπείγουσες και ριζικές μεταρρυθμίσεις. Επειδή όμως οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα είναι εξαιρετικά οδυνηρές για τους καταναλωτές, ακριβώς κατά τη διάρκεια της χρονιάς των τοπικών εκλογών, δεν αναμένεται οι αρχές να προβούν στην υλοποίησή τους. Το επιβεβαιώνουν και τα λόγια του πρωθυπουργού Μπόικο Μπορίσοφ ενώπιον εκπροσώπων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, "μέχρι τώρα συγκεντρώσαμε τις προσπάθειές μας στα επείγοντα προβλήματα, αλλά τώρα βλέπουμε σε πιο μακρινή προοπτική".

Μετάφραση: Ντενίτσα Σοκόλοβα